Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы

1. Перкуторлық дыбысты төмендететін негізгі фактор:

1. 
   Мүшенің тығыздығы
   
2. 
   Дыбыс толқындарының амплитудасының төмендеуі
   
3. 
   тері және теріасты клетчаткасы
   
4. 
   Қабынуға байланысты мүшенің тығыздалуы
   
5. 
   Кеуде торшасының айқын қалыңдауы
   

c) биіктігі

d) күші e) Кеуде торшасының айқын қалыңдауы

3. Перкуторлық дыбыстың күшеюі неге байланысты: а) тіндердегі тербеліс амплитудасына

b) дыбыстың ұзақтығына c) мүше ауалағының жоғарылауы

d) соққы күшіне e) дыбыс толқындарының амплитудасының жоғарылауы

4. Тікелей аускультацияның негізгі кемшілігі:

а) шағын аймақтан дыбыстың естілмеуі

b) ыңғайсыз

c) гигиенаға сай емес

d) әдепсіз

e) жүргізілмейді

5) Тікелей аускультацияның негізгі кемшілігі:

а) төмендегілердің жиынтығы

b) кейбір дыбыстардың естілмеуі

c) кеуде торшасының тербелісінің болмауы

d) дыбыстардың сықырлауы

e) шектеу мүмкіндігі

6. Амфоралық тыныс пайда болады:

а) өкпенің ауалығының жоғарылауы

b) бронхпен байланысқан қуыстың болуы

c) тығыздалудың болуы

d) плевра қуысында сұйықтықтың болуы

e) плевра қуысында қанның болуы

7. Ылғалды сырылдар қандай жағдайда естіледі:

а) плевралдық қуыста қабыну үдерісі болса

b) бронхтардың тарылуы

c) альвеолалардың жабысуы

d) бронхта сұйықтықтың жиналуы

e) плевра қуысында сұйықтықтың болуы

8. Қандай өкпелік синдромда перкуторлық тұйықтық болып, тыныс шулары болмайды?

а) өкпелік инфильтрат

b) эмфизема

c) пневмоторакс

d) гидроторакс

e) дренаждалған өкпе абсцесі

9. Крепитация пайда болуының негізгі себебін атаңыз:

а) альвеолаларда аздаған экссудаттың болуы

b) бронхтардың шырышты қабатының ісінуі

c) бронхоспазм

d) гидроторакс

e) бронхтарда тұтқыр қақырықтың жиналуы

10. Айналасындағы тіндердің зақымдалуынсыз бронхтарда сұйық секреттің болуы кезінде тыңдалады:

а) дыбыссыз ылғалды сырылдар

b) ысқырықты сырылдар

c) крепитация

d) дыбысты ылғалды сырылдар

e) ызыңдаған құрғақ сырылдар

Дәрігер қандай патологиялық үдеріс туралы және қай жердің зақымданғаны туралы ойлауы керек?

Науқастағы негізгі клиникалық синдромдарды атаңыз, тексеру жоспарын құрастырыңыз.

1. 
   Плевра қуысына су жиналу синдромын қандай жағдайда кездеседі?
   
2. 
   Транссудат деген не?
   
3. 
   Экссудат деген не?
   

5. Рентгенологиялық белгілер.

6. Плевра қуысына ауа жиналу синдромын қандай жағдайда кездеседі?

7. ЭКГ, УЗИ зерттеу әдісі?

• Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

• Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
14. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)

Н-1 бөлім 3;

Н-2 бөлім 3;
№ 4 Сабақ

1. Сабақтың тақырыбы: Жүрек-қантамыр жүйесінің негізгі аурулары. Жүрек-кантамыр жүйесінің негізгі аурулары туралы түсінік: артериалды гипертензия, атеросклероз

2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%)

3. Сабақ түрі: Аралас

4. Сабақтың мақсаты:

• оқыту: - студентерге жүрек- қантамыр жүйесінің негізгі аурулары - артериалды гипертензия, атеросклероз аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету.

• тәрбиелік:- студентерге жүрек- қантамыр жүйесінің негізгі аурулары - артериалды гипертензия, атеросклероз аурулары бар науқастарға дұрыс күтім жасауды таныстыру.

• дамыту: - жүрек- қантамыр жүйесінің негізгі аурулары - артериалды гипертензия, атеросклероз аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

Білімді тест арқылы бағалау

Жүрек патологиялары бар науқастардың негізгі шағымдары: ентігу, жүрек тұсының ауырсынуы, жүрек қағуы, жүректің дүрсілдеуі, ісіну, жөтел, қан түкіру, бас ауыру, бас айналу.

Ауыру әдетте төс астынан не одан біршама солға қарай және көп жағдайда сол жақ жауырын астына беріледі. Ауырғаны мойынға, иекке немесе сол жақ қолға да берілуі мүмкін. Стенокардиядағы ауырсыну нитроглицерин қабылдағанда немесе физикалық күшті тоқтатқанда басылады.

Ауырсыну басқа себептеріне жүрек аймағындағы миокардта, перикардта, тәж тамырларында қабыну үдерістерінің болуы да тудыруы мүмкін.

Жүректің қағуы ауру адамның жүрегінің дүрсілі күшейіп, дүмпуі жиілейді. Ол жүрек қызметін реттейтін нерв жүйесінің жоғарғы дәрежеде қозуына байланысты өрбиді. Жүрек дүрсілінің күшеюі (миокардит, миокард инфаркті, жүрек ақауы кезіндегі) жүрек бұлшықеті зақымдалуының белгісі болып табылады. Жүрек ауруларының ауыр түрімен ауыратын адамдарда әрдайым жүрек дүрсілі байқалады, ол әсіресе пароксизмалды тахикардия кезінде ұстамалы түрде білінеді. Кейде науқастар жүректің ауытқуын, оның тоқтап қалғаны сияқты сезеді.

Қарау. Ауру адамның жалпы сыртқы түріне, төсектегі қалпына, терісі мен көрінетін кілегей қабаттарының түсіне қарайды. Осы кезде цианоз бар ма жоқ па анықталады. Жүрек аурулары бар науқастарда шеткері цианоз, яғни акроцианозды (мұрын ұшы, құлақ қалқаны, еріндері, тілі, саусақтардың тырнақты фалангалары) жиі байқаймыз. Митралды стенозы бар науқастарда бозарған беттегі цианоздық реңді қызару байқалады ("facІ)es mІ)tralІ)s").

Мойын аймағын қарағанда тамырлар жағдайына көңіл аударған жөн. Дені сау адамдарда ұйқы артериясының тек болмашы ғана пульсациясын байқаймыз. Қолқа қақпағының жеткіліксіздігінде бұл пульсация өте байқалады және «каротидтер биі» деген атқа ие. Оңқарыншалық жеткіліксіздігі бар, үшжармалы қақпақтың зақымдалуымен жүретін науқастарда мойын көктамырларының ісінуі байқалады.

Жүрек ұшының солға ығысуы сол қарынша кеңейгенде (миокардтың зақымдалуы, жүрек ақаулары) кездеседі. Плевра қуысында сұйықтық жиналуы жүректі және оның ұшының түрткісін сау жағына қарай ығытырады, ал плевроперикардиалды жабысулар оларды ауру жағына қарай ығыстырады.

Жүрек-тамыр жүйесін тексерудегі пальпация әдісі шынтақ буынынан төмен орналасқан шынтақ артериясының пульсін анықтаудан басталады. Шынтақ артериясын пальпациялағанда оның келесі қасиеттерін анықтайды:

1) ырғағын;

2) жиілігін;

3) толымдылығын;

4) кернеулігін;

5) биіктігін;

6) түрін.

Жүрек аускультациясының жалпы ережелері тура өкпе аускультациясының ережелеріндегідей.

- жүректі дем алудың әр фазасында тыңдау қажет: жүректі дем алмай тұрғанда тыңдаған өте дұрыс, неге десеңіз бұл кезде өкпедегі дыбыс жүректің дыбысына кедергі болмайды.

- жүректі жатқан және тұрған (отырған) қалыпта кезектестіріп тыңдаған жөн.

- кейбір жағдайларда жүректі физикалық жүктемеден кейін қайта тыңдаған дұрыс, ол дыбыстардың өзгерістерін анықтауда маңызы зор болып келеді.

Жүректі төменде көрсетілген тәртіппен тыңдайды: ең бірінші жүрек ұшынан екі жармалы қақпақша , екінші қабырғааралығы оң жақтан қолқа қақпақшасы, кейін сол жақ екінші қабырғааралығында өкпе артериясы қақпақшасы, төстің төменгі жағында семсер тәрізді өсіндіні негізінде үшжармалы қақпақша, ең соңында Боткин нүктесі ол үшінші мен төртінші қабырғаның арасында төстің сол жағында орналасады.

Қалыпты жағдайда сау адамдарда бес нүктенің бәрінде де екі тон естіледі: І тон қарыншаның систоласында пайда болады, сондықтан оны систолалық деп атайды. ІІ тон қарыншаның диастола фазасында пайда болады, сондықтан оны диастолалық деп атайды. І дыбыс (тон) қысқа үзіліспен, яғни қарыншаның систола фазасынан тұрады. ІІ дыбыс (тон) ұзақ үзіліспен, яғни қарыншаның диастола фазасынан тұрады.

Жүрек шуларының пайда болуы

Пайда болу түріне қарай екіге бөлінеді:

• жүректің ішінде пайда болатын шулар (жүрек ішілік, эндокардиалды)

• жүрек сыртында пайда болатын шулар – жүректен тыс, экстракардиалды

Жүрек ішінде пайда болатын шулар жүрек қақпақшаларының деформациялық өзгерістерінен, ақаулардан, атриовентрикулярлық және айшық тәрізді қолқа және өкпе артериясының қақпақтарының әрбір бөлек немесе бірімен-бірі қосылып, тарамыс тәрізді хордалардың қысқаруы және басқа да өзгерістер жүрек ішінен пайда болатын шуларды туғызады. Жүректе органикалық өзгерістердің әсерінен болатын шуларды органикалық деп атайды.

Жүректе қақпақшалар қызметінің өзгерісінсіз пайда болатын шуларды функционалдық деп атайды, бұлар әсіресе жұқпалы ауруларда, анемияда, нерв жүйесініңқозғыштығында, Базед ауруында, т.б. жағдайларда кездеседі.

Артериялық гипертония немесе артериялдық гипертензия – артериялдық қысымның жоғарылауын білдіретін симптом. Артериялдық гипертензия гипертониялық аурудың және басқа да симптоматикалық артериялық гипертонияның негізгі белгісі болып табылады.

АГ жіктелуі

Категориясы	САД (мм с.б.б.)	ДАД (мм с.б.б.)
Оптималды	<120 (100 -119)	<80 (60 -79)
Қалыпты	<130 (120 -129)	<85 (80 -84)
Жоғары қалыпты	130-139	85-89
1 дәрежесі жеңіл	140 -159	90 -99
2 дәрежесі орташа	160 -179	100 - 109
3 дәрежесі ауыр	>180	>110

Аяқтағы қалыпты сандары 150-180/90-100 мм с.б.б. (аяқтардағы АҚ қолдағыға қарағанда 20-40 мм с.б.б. жоғары).

Гипертониялық ауру (эссенциалды гипертензия) жүрек-қантамыр ауруларының ең жиі тараған түріне жатады. Гипертониялық ауру барлық артериялдық гипертониямен ауыратындардың 65-75%, симптоматикалық артериалық гипертониямен ауыратындар - 25-35% құрайды.

Бастапқы кезеңдерінде науқастар еңбекке қабілеттіліктің төмендеуіне, жалпы әлсіздікке, жұмысқа ден қоя алмауына, ұйқысыздыққа, өтпелі бас ауруына, бас айналуға, құлақтың шуылдауына, бастағы ауырлық сезіміне, кейінірек физикалық жүктеме кезіндегі ентігуге, бас ауруы мен бас айналудың тұрақты сипат алуына шағымданады.

1 - қатерлі (тез өршитін);

2 – баяу өршитін;

3 - өршімейтін;

4 – қайтымды дамуымен;

Қатерлі түрінде АҚ бастапқы кезден-ақ тез өршиді, АҚ өте жоғары сандарына жетеді ( 220/130-140 мм с.б.б. жоғары), көз түбінің торқабықтың және көру нервінің ісінуі ретінде зақымдалады, геморрагиялар болады; бүйрек тамырларындағы органикалық өзгерістер (фибриндік некроз) орны алуы да жиі кездесіп отырады. Сонымен қатар гипертониялық энцефалопатиялар, ми қанайналымының бұзылысы, жіті солқарыншалық және бүйректік жеткіліксіздік дамиды.

Гипертониялық ауруға кезеңді түрде АҚ көтерілуі – гипертониялық криздер тән. Криздердің дамуына психикалық жарақаттар, жүйкелік қозу, атмосфералық қысымның ауытқуы әсер етеді. Гипертониялық криз әртүрлі ұзақтықтағы (бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін) АҚ кенеттен көтерілуімен байқалады, ол бастың бірден ауыруымен, бас айналумен, ыстық сезімінің болуымен, тершеңдікпен, жүрек қағуымен, жүрек тұсының шаншып ауруымен, кейде көрудің бұзылуымен, жүрек айнумен, құсумен сипатталады. Ауыр жағдайда криз кезінде естен тану да болуы мүмкін.

Криз кезінде науқастар қозулы, қорыққан, немесе әлсіз, ұйқышыл, тежелген күйде болады. АҚ кенет жоғарылайды. Пульсі жиіленген, бірақ өзгермеуі немесе баяулауы да мүмкін, оның кернеулігі жоғарылайды. Кеш сатыларында, яғни ауруда органикалық бұзылыстар пайда болғанда, криз уақытында ми қанайналымының бұзылуы, миокад инфаркті, жіті солқарыншалық жеткіліксіздік дамиды.

Симптоматикалық артериалдық гипертензияларды 5 топқа жіктейді.

Симптоматикалық артериалдық гипертензиялардың жіктелуі (екіншілік гипертензиялар):

І). Бүйректік гипертониялар:

1. Туа пайда болған ақаулар - гипоплазия, гидронефроз, поликистоз, патологиялық қозғалмалы бүйрек; артерияның атрезиясы мен гипоплазиясы, аневризмалар, артериовенозды фистулалар.

2. Жүре пайда болған ақаулар - диффузды гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, амилоидоз, диабеттік гломерулосклероз, жүйелі васкулиттер (түйінді периартериит, қызыл жегі, склеродермия), бүйректер инфаркті, туберкулезі, ісігі.

3. Жүре пайда болған магистралды бүйрек артерияларының ақаулары - атеросклероз, тромбоз, кальциноз, эмболиялар, аневризмалар, фибромускулярлы дисплазия, аортоартериит, эндоартериит, тыртықтар, гематомалар, неоплазмалар, жаншылып жатқан магистралды бүйрек артериялары, бүйрек көктамырларының стеноздары және тромбоздары.

1. Отырған, жатқан қалпында АҚ 2-3-рет өлшеу;

2. Бойының ұзындығын, дене салмағын, бел мен мықын айнала шеңберін өлшеу, бел/мықын өлшемдерінің қатынасын есептеу;

3. Гипертониялық ретинопатияның дәрежесін анықтау үшін көз түбін тексеру;

4. Жүрек-қантамыр жүйесін тексеру: жүрек көлемін, тондардың өзгеруін, шулардың болуын; жүрек жеткіліксіздігі белгілерін; ұйқы, бүйрек және шеткері артерияларының патологияларын, қолқа коарктациясын;

5. Құрсақ қуысын тексеру (тамырлық шулар, бүйректердің ұлғаюы, қолқаның патологиялық пульсациясы);

6. Шеткері артериялардың пульсациясын және аяқтардағы ісіктерді анықтау;

7. Цереброваскулярлы патологияны анықтау үшін жүйке жүйесін тексеру.

- несеп анализі;

- жалпы қан анализі лейкоформуласымен;

- қан анализі (калий, натрий, креатинин, глюкоза, жалпы холестерин және жоғары тығыздықтағы липопротеидтер);

- 12 тіркемедегі ЭКГ.

Қосымша зерттеулер:

- кеңейтілген қанның биохимиялық анализі: холестерин, төменгі тығыздықты липопротеидтер, триглицеридтер, несеп қышқылы, кальций, гликозирленген гемоглобин;

- креатинин клиренсін анықтау;

- плазмалық рениннің белсенділігін, альдостерон, ТТГ, Т4 деңгейін;

- тәуліктік несепті тексеру (микроальбуминурия, тәуліктік протеинурия, несеппен катехоламиндердің экскрециясын);

- эхокардиография сол қарыншаның гипертрофиясын, систолалық және диастолалық қызметін анықтау үшін;

- бүйректердің УДЗ;

- АҚ тәуліктік мониторинг жүргізу; І) - ангиография;

- компьютерлік томография.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы 34,5 мин (35%)

1. ~ Систолалық қан қысымының қалыпты деңгейі сынап бағанасымен:

1. 
   100 – 140 мм
   
2. 
   90 – 100 мм
   
3. 
   100 – 120 мм
   
4. 
   120 – 140 мм
   
5. 
   100 - 110 мм
   

1. 
   60 –90 мм
   
2. 
   60 – 80 мм
   
3. 
   90 – 100 мм
   
4. 
   60 – 70 мм
   
5. 
   100 мм – ге дейін
   

1. 
   систолалалық АҚҚ 140мм – ден, диастолалақ АҚҚ – ның 90мм – ден жоғары көтерілуі
   
2. 
   систолалалық АҚҚ 140мм – ден 160мм – ге дейін көтерілуі
   
3. 
   диастолалалық АҚҚ 90 – нан 95мм – ге дейін көтерілуі
   
4. 
   систолалалық АҚҚ 140мм – ден жоғарылауы
   
5. 
   диастолалалық АҚҚ – ның 95мм – ден жоғарылауы
   

1. 
   қолдағы деңгейден 20 – 30мм төмен
   
2. 
   қолдағы деңгейден 20 – 30мм жоғары
   
3. 
   қолдағыдай
   
4. 
   маңызы жоқ
   
5. 
   веноздык кысымга тен
   

1. 
   қолқа коарктациясында
   
2. 
   қолқалық жетіспеушілікте
   
3. 
   гипертония ауруында
   
4. 
   қолқа стенозында
   
5. 
   қолқа аневризмасында
   

1. 
   толық және кернеулі
   
2. 
   толық және жумсақ
   
3. 
   тез және жоғары
   
4. 
   дикротикалық
   
5. 
   альтернациялаушы
   

1. 
   шап артерияларында
   
2. 
   ұйқы артерияларында
   
3. 
   бұғана асты артерияларында
   
4. 
   жүректің барлық тыңдау нуктелерінде
   
5. 
   Боткин нуктесiнде
   

1. 
   қолқалық жетіспеушілікте
   
2. 
   митральды стенозда
   
3. 
   қолқа стенозында
   
4. 
   митральды жетіспеушілікте
   
5. 
   үш жармалы қақпақша жетіспеушілікте
   

1. 
   қолқалық жетіспеушілік
   
2. 
   митральды стеноз
   
3. 
   қолқа стенозы
   
4. 
   митральды жетіспеушілік
   
5. 
   үш жармалы қақпақша жетіспеушілік
   

1. 
   мойын веналарында анемияға байланысты
   
2. 
   шап артерияларында қолқалық жетіспеушілікте
   
3. 
   ұйқы артерияларында қалыпты жағдайда
   
4. 
   мойын веналерында қалыпты жағдайда
   
5. 
   ұйқы артерияларында қолқа стенозында