б) баскетбол: допты иемдену тәсілін, оқу ойыны

Крольде дем алу бір иықты бұру кезінде жасалады, сол үшін малтушы басын шет жаққа бұрады. Көбінесе кроль тәсілінде жүзетіндер қолдарымен 2 есу кезінде бір дем алып және демді шығарады. Дем алу есуді бітіруші қол жақтан жасалады, оны орындау басында судан шығады. Демді терең алу қажет. Дем алғанан кейін жүзуші басын алдыға қарай бұрады және беттің суға кіргізеді, дем шығаруды жасай бастайды. Дем шығару толық болу керек, алайда оның орындалуы біркелкі келесі дем алуға дейін қозғалыстың қалған уақытына үлестіріледі. Дем шығаруды қарықынды аяқтау керек – бұл кездесті дем алуға дейін ауызға судың кірмеуін қамтамасыз етеді. Дем алудың дем шығаруға ұзақтығының – 1: 3 арақатынасы.

Спорт түрлерінен қортынды нормативтерді тапсыру.
13 – Апта

25-28. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: доп бойынша негізгі соққы тәсілі, беру тәсілі, оқу ойыны;

Ракетканы ұстау. Ракетканы дұрыс ұстауды меңгеру. Қарапайым жағдайда және жаттығу кездегі негізгі қалыпта ракетканы ұстауды бірнеше рет қайталау. Доппен жонглеру. Доппен және ракеткамен жаттығулар:

- оң (сол) қолмен допты еденге, серіктесіне, қабырғаға лақтырып, оны сол және оң қолмен жоғарыдан және төменнен ұстап алу, бір қолдан екінші қолға допты лақтыру, допты жоғарыға лақтырып екі қолмен, бір қолмен ұстау;

- ракеткамен оң жақтан және сол жақтан допты ұру жаттығу қабырғасының жанынан, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан – топтамалы (дәлдікке дөп түсу) соққылар, бірреттік соққылар; Оқу ойыны.

Допты беру. Допты берудің домалату және төменгі бұрылыстан сол жақтан допты қабылдау негізінде. Допты беруді қабылдау. Шабыл соққысы және тартылыстан көмегімен жоғарыдан бұрылысты қабылдауды үйрету. Қиылыстан және жазу арқылы допты төменгі бұрылыстан қабылдау.

б) баскетбол: допты иемдену тәсілі, оқу ойыны;

Жұппен нығыздалған доппен жалпы дамытушылық жаттығулар

1. Бір-біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, қолдан қолға допты беру, бастың үстінен, артқа иіліп, алдыға қарай аяқтардың арасыннан иілу.

2. Бір-біріне өкшені тигізіп жатқан қалыпта, кеудені алдыға қарай иіп, допты қолдан қолға беру.

3. Бір-біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, денені бұрып допты екі қолмен қолдан қолға беру.

4. Денені алдыға иіп доп серіктесіне екі қолмен арқадан лақтыру.

5. Допты аяқтың өкшесімен басып ұстау, оны серіктесіне секіріп кеудесіне қарай лақтыру.

6. Допты қолдармен ұстап алу серіктестер бір-біріне тартып алуға тырысады.

7. Бір-біріне арқамен отырған қалыпта (доп арқалармен ұстап тұрып) секіріп бір жақты қозғалу.

8. Тура сол, тек приседания орындалады.

9. Толтырылған допты бір біріне берумен жеңіл жүгіріс .

I. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

Әр бір жаттығушы допты алады да және келесідей жаттығулар орындайды:

1. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, сол қолмен ұстап алу

2. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, оң қолмен ұстап алу

3. Жоғарыға лақтыру және допты тек оң қолмен ұстап алу, сосын тек сол қолмен ұстау (басқа қол арқада ұстап тұрып).

4. Бір қолмен допты жоғарыға лақтыру, келесі қолмен ұстау.

5. 3 пен 4 м арақашықтығында қабырғаға қарай бетпен тұрып, допты қабырғаға екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алу.

6. Жұптарда допты беру және допты бір қолмен ұстап алу, оқытушының тапсырмасы бойынша доптын ұшу биіктігін өзгерту.

7. Зал кеңістігі бойынша қозғалып, жаттығушылар жұптармен допты екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алады. Оқытушының белгісі бойынша қозғалыс бағыты мен жылдамдығы өзгереді.

II. Доппен жүріп бағытты өзгертуді қоса қозғалыста себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

1. 
   Белгілеу үшін бағаналар орнатылады, олардан бүйір сызық бойы 2 м арақашықтықта (әр жақтан бес бағанадан). Жаттығушылар доппен жүруді орындайды, әр бір бағананы айнала және қозғалыста себетке бір қолмен үстіге негізгі қалқанға карай лақтыруды орындайды. Жаттығу бірінші оң жаққа, кейін сол жаққа орындалады.
   

2. Ойын «Допты жүргізу бойынша салка».

III. Секірісте бір қолмен үстіге қарай себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

Жұппен орындалатын жаттығулар. Бірінші болып себетке лақтыру орындалады, допты көтеріп алады, лақтыруды орындау үшін серіктесіне допты береді, сосын келесі допты лақтыруға дайындалып тұрады. Оқытушының тапсырмасы бойынша допты лақтыру қозғалыста допты ұстап алғанан кейін, допты алып жүруден кейін, алдаусыту қозғалыстарынан кейін және т.б.

IV. Допты бір біріне лақтыру, ұстап алумен мен себепке лақтыруды, допты алып жүрумен байланыстырып тәсілін жетілідіруді.

Жаттығушылар екі диагональда орналасқан алаң бұрышында бағана бойынша орналасады. Екі жаттығушылар алаңның қарама-қарсы бағыттында орта сызықтын бүйір сызығымен қиылысқан жерінде орналасады. Әр бір бағанадан біріншісі өз жағында орта сызықта тұрған ойыншыға допты тапсырады, қозғалыста қайта тапсыруды ұстап алады, қарама-қарсы жақтағы себетке допты апарып допты себетке лақтырады (бір қолмен жоғарыға, төменге қарай, оқытушының тапсырмасы бойынша секірісте), допты қағып алады, жақын бағанадағы ойыншыға оны береді, ал өзі оның сонында орын алады.

V. Оқу ойыны

Ойын үрдісінде жетілдіріледі: допты жүргізу тәсілі және қарама-қарсы топтын добын алып кетіп (қағып жіберіп) секіруде тапсыру, қорғалудың жеке жүйес жәнеде алдынғы сызықтағы ойыншының жылдам алдыға шығуы.

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) Қозғалыстағы және бір қалыптағы ЖДЖ

2) Іш бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 10-15 рет аяқтарды сермеп қозғалту;

- "римдік орындықта" 2 дейін 15 кеудені көтеру;

- 10-12 реттен гантельдермен кеудені оң, сол жақтарға бұру.

3) Арқа бұлшықеттері үшін:

- гантельдермен 6-8 реттен алдыға қарай иілу;

- білдекте 10-12 реттен денені жазу;

- гантельдерді көлбеу тарту.

4) Кеуде бұлшықеттері үшін:

- жатқан қалыпта 2 х 10 - 6 реттен гантельдерді жайлап көтеру;

- 45 градус бұрышта жатқан қалыпта гантельдермен 2 х 12 - 8 реттен қолды екі жаққа ашу;

- «Көбелек» тренажерында 2х12 - 8 рет қолдарды қиыстыру;

5) Иілгіштіке және сымбатқа жаттығу.

Бозбалалар

• 
  2х10 штанганы жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 тартылулар
  
• 
  2х10 гантельді жатқан қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 көлбеу Т – штангасн тарту
  
• 
  2х10 гантелдерді отырған қалыпта жайлап көтеру
  
• 
  2х10 бір қолмен гантелдерді көлбеу көтеру
  

г) жүзу: кеудеде крольмен жүзу тәсілінің толық координациясын үйрету.

Спорт түрлерінен қортынды нормативтерді тапсыру.
14 - Апта

25-28. Тандалған спорт түрлерінің тәсілін оқыту мен жетілдіру:

а) үстел теннисі: доп бойынша негізгі соққы және беру тәсілі, оқу ойыны;

Ракетканы ұстау. Ракетканы дұрыс ұстауды меңгеру. Қарапайым жағдайда және жаттығу кездегі негізгі қалыпта ракетканы ұстауды бірнеше рет қайталау. Доппен жонглеру. Доппен және ракеткамен жаттығулар:

- оң (сол) қолмен допты еденге, серіктесіне, қабырғаға лақтырып, оны сол және оң қолмен жоғарыдан және төменнен ұстап алу, бір қолдан екінші қолға допты лақтыру, допты жоғарыға лақтырып екі қолмен, бір қолмен ұстау;

- ракеткамен оң жақтан және сол жақтан допты ұру жаттығу қабырғасының жанынан, үстел қасына қойылған үстел жартысынан немесе жаттығу қабырғасынан – топтамалы (дәлдікке дөп түсу) соққылар, бірреттік соққылар; Оқу ойыны.

Оң жақтан шабыл соққысы. Қыр жақтан, диагональ және тік, көбіне жақын аймақтан (көмекші тәсіл: орта аймақтан үстел ортасына) соққыны орындау тәсілінен үйрету. Соққы күшіне байланысты әлсіз және күшті соққы деп ерекшелену керек. Доптың ұшу жылдамдығы мен жеделдігі жоғары.

Допты беру. Допты берудің домалату және төменгі бұрылыстан сол жақтан допты қабылдау негізінде берудің басқа түрлерін үйрету және жетілдіру.

Допты беруді қабылдау. Шабыл соққысы және тартылыстан көмегімен жоғарыдан бұрылысты қабылдауды үйрету. Қиылыстан және домалатудан допты төменгі бұрылыстан қабылдау. Оқу ойыны.

б) баскетбол: допты иемдену тәсілі, оқу ойыны

Мақсаттары:

1. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

2. Басқа әдіс – тәсілдерді байланыстыру арқылы доппен жүру тәсілін жетілідіру (ұстау, доптты беру, себепке лақтыру).

Жұппен нығыздалған доппен жалпы дамытушылық жаттығулар

1. Бір біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, қолдан қолға допты беру, бастың үстінен, артқа иіліп, алдыға қарай аяқтардың арасыннан иілу.

2. Бір біріне өкшені тигізіп жатқан қалыпта, кеудені алдыға қарай иіп, допты қолдан қолға беру.

3. Бір біріне арқамен тұрып, аяқтар алшақ, денені бұрып допты екі қолмен қолдан қолға беру.

4. Денені алдыға иіп доп серіктесіне екі қолмен арқадан лақтыру.

5. Допты аяқтың өкшесімен басып ұстау, оны серіктесіне секіріп кеудесіне қарай лақтыру.

6. Допты қолдармен ұстап алу серіктестер бір біріне тартып алуға тырысады.

7. Бір біріне арқамен отырған қалыпта (доп арқалармен ұстап тұрып) секіріп бір жақты қозғалу.

8. Тура сол, тек приседания орындалады.

9. Толтырылған допты бір біріне берумен жеңіл жүгіріс .

Негізгі бөлім

I. Бір қолмен допты ұстау тәсілін жетілідіру.

Әр бір жаттығушы допты алады да және келесідей жаттығулар орындайды:

1. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, сол қолмен ұстап алу

2. Өзінің алдына екі қолмен жоғарыға қарай лақтыру, оң қолмен ұстап алу

3. Жоғарыға лақтыру және допты тек оң қолмен ұстап алу, сосын тек сол қолмен ұстау (басқа қол арқада ұстап тұрып).

4. Бір қолмен допты жоғарыға лақтыру, келесі қолмен ұстау.

5. 3 немесе 4 м арақашықтығында қабырғаға қарай бетпен тұрып, допты қабырғаға екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алу.

6. Жұптарда допты беру және допты бір қолмен ұстап алу, оқытушының тапсырмасы бойынша доптын ұшу биіктігін өзгерту.

7. Зал кеңістігі бойынша қозғалып, жаттығушылар жұптармен допты екі қолмен лақтырып, бір қолмен ұстап алады. Оқытушының белгісі бойынша қозғалыс бағыты мен жылдамдығы өзгереді.

II. Доппен жүріп бағытты өзгертуді қоса қозғалыста себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

1. 
   Белгілеу үшін бағаналар орнатылады, олардан бүйір сызық бойы 2 м арақашықтықта (әр жақтан бес бағанадан). Жаттығушылар доппен жүруді орындайды, әр бір бағананы айнала және қозғалыста себетке бір қолмен үстіге негізгі қалқанға карай лақтыруды орындайды. Жаттығу бірінші оң жаққа, кейін сол жаққа орындалады.
   

2. Ойын «Допты жүргізу бойынша салка».

III. Секірісте – 10 мин бір қолмен үстіге қарай себепке лақтыруды тәсілін жетілідіру

Жұппен орындалатын жаттығулар. Бірінші болып себетке лақтыру орындалады, допты көтеріп алады, лақтыруды орындау үшін серіктесіне допты береді , сосын келесі допты лақтыруға дайындалып тұрады. Оқытушының тапсырмасы бойынша допты лақтыру қозғалыста допты ұстап алғанан кейін, допты алып жүруден кейін, алдаусыту қозғалыстарынан кейін және т.б.

IV. Допты бір-біріне лақтыру, ұстап алумен мен себепке лақтыруды, допты алып жүрумен байланыстырып тәсілін жетілдіруді.

Жаттығушылар екі диагональда орналасқан алаң бұрышында бағана бойынша орналасады. Екі жаттығушылар алаңның қарама-қарсы бағыттында орта сызықтын бүйір сызығымен қиылысқан жерінде орналасады. Әр бір бағанадан біріншісі өз жағында орта сызықта тұрған ойыншыға допты тапсырады, қозғалыста қайта тапсыруды ұстап алады, қарама-қарсы жақтағы себетке допты апарып допты себетке лақтырады (бір қолмен жоғарыға, төменге қарай, оқытушының тапсырмасы бойынша секірісте), допты қағып алады, жақын бағанадағы ойыншыға оны береді, ал өзі оның сонында орын алады.

V. Оқу ойыны

Ойын үрдісінде жетілдіріледі: допты жүргізу тәсілі және басқаруға қарама-қайшылық (қағып жіберу) секіруде тапсыру, жеке қорғалу жүйесі, ойыншының жылдам алдынғы сызықтан бұзып өту.

Қортынды бөлім

в) ЖДД: атлетикалық сапаларды жетілдіру

қыздар

Флекторды жайлап көтеру жаттығуы:

Денені көтерумен бір уақыта ішті уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; қолдың бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол бұлшықеттері үшін жеңілдетілген жаттығулар; қол білегіне арналған жаттығулар; кеуде бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске және қолға жаттығулар; мойын бұлшықеттеріне жаттығулар және омыртқа корсетінің бұлшықеттеріне жаттығулар; пресске бір уақыта арқаны уқалайтын жеңілдетілген жаттығулар; сыртқы жамбас бұлшықеттеріне жаттығулар; үстінгі жамбастың бүйір жағына жаттығулары; ішкі жамбас бұлшықеттеріне, бұлшықеттеріне; иық белдеуінің жоғарғы және төмен бұлшықеттеріне; трицепске; үлкен кеуде бұлшықеттеріне және қолға; мойынға және иыққа; жамбастың артқы бұлшықеттері (кезек бойынша екі аяқпен бір уақытта); жамбастың артқы бұлшықеттері; қолдың бағыттаушы бұлшықеттері; іш бұлшықеттеріне салмақ түсірумен қолдың бағыттаушы бұлшықеттері.

1) 100-120 см қабырғадан шегініп, оған шынтақта иілген қолдармен тірелу 30 сек. + 20 сек.( 1-2 мин демалып алып );

2) 20 сек +10 сек. иілген қолдарға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

3) 20 сек. + 10 сек. иілген қолдарға гимнастикалық қабырғаға таянып жату (1-2 мин. кейін тынығу);

4) 30 сек. + 20 сек. негізгі тұрыста жүгі бар қолдарды өз алдында жазу (толтырылған доп, гантельдер) (1-2 мин. кейін тынығу);

5) 30 сек + 20 сек. тізеде бүгілген аяқтармен ұсталып гимнастикалық қабырғада ілініп тұру (1-2 мин. кейін тынығу);

6) Отырып, артқа таяну түзу аяқтармен 45 градус бұрышта ұстау (2-4 рет);

7) Отырып, көздері 3-5 сек. жұмып, сосын 3-5 сек. ашу(6-8 рет) ;

8) 1-2 мин. ішінде тез жыпылықтату;

9) Тұрып, 2-3 сек. өз алдына тура қарау, көздерден 25-30 см. арақашықтықта оң қолдың саусағын беттің ортаның сызығында қою, саусаққа көз тастау және оған 3-5 сек. қарау, қол түсіру (10-12 рет);

10) Тұрып, саусақ кеңсірікте, екі көзбен кеңсірікке және кері қарай көз тастау (10-12 рет).

Бозбалалар

1. Бастапқы қалып – ең бойынша аяқ алшақ. Алдыға қарай еңкейіп, бір қолмен алып, жоғары көтеру. Еденнен гірді көтеріп алып, гірді артқа аяқ, арқаның және аяқтың екпінді қозғалысымен гірді алдыға және жоғары көтеру бас үстінен, қол түзу қалыпта. Жылдам қарқында. 6-18 рет

2. Б.қ. – тура сол. Гірді екі қолмен тұтқасынын қырынан алындар. Гірді үстіге қарай кеудемен көтеру, арқаны иіп артқа қарай иілу. Орташа қарқынмен. 6-8 рет.

3. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен алып және арқаға қою, гір жауырынға қою. Ақырын барлық табанға отырындар. Арқаны тік ұстауға тырысындар, бас түсірмеу керек. 8-10 рет.

4. Б.қ. – еденге отырырындар, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді аяқтардың арасында қойындар. Екі қолмен тұтқасынын қырынан көтеріндер, оны астымен үстіге қарай көтер, қолды түзу ұстап. Ақырын қарқында.10-12 рет.

5. Б.қ. – аяқ алшақ. Гірді екі қолмен астын төменге қаратып көтеру. Асықпай қолдарды бүгіп, гірді астыға қарай қаратып кеудеге тарту. Денені тік ұстап. 8-10 рет.

6. Гір арнаулы тартқышта басқа іледі. Б.қ. – аяқтар алшақ, қолдар белде. Асықпай басты көтеру және түсіру, дененің қалпын өзгертпей. 8-10 рет.

7. Б.қ. – еденге отырырып, аяқтарды шет жақтарға созындар. Гірді арқаға қойып, екі қолмен ұстап тұру. Асықпай алдыға қарай еңкею. 6-8 рет.

8. Б.қ. – аяқтар бірге. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Иіліп, кезек-кезек сол және оң аяқты бүгу. Орташа қарқында. 8-10 рет әр бір аяқта.

9. Б.қ. – аяқтарды түзу қойып арқада жату. Гірді кеудеге қойып екі қолмен үстіге қарай көтеру. Қолды иіп, гірді кеудеге қарай тарту. 8-10 рет.

10. Б.қ. – аяқ алшақ, отырып бір қолмен гірді тұтқасынан үстіге қарай тарту. Гірді тұтқасынан айналдыру және 2-3 сек. Оны осы қалыпта ұстап тұру; бос қолмен тізеге тірелуге болады. Орташа қарқын. 14-16 рет.