ОқУ-Әдістемелік қҰрал
жүктеу/скачать 1.54 Mb. Pdf көрінісі
|
| Х1Х-ХХғ.социологиясы
Социологиядағы натурализм - дегеніміз әлемеуттік концепциясының тәсілдер мен нақты танушылық ғылымдарға сүйінуін айтады. Натуральдың мектептердің тірегі эволюционизм болады. Оған дейін теологиялық әлемтанушылық еді. Дарвиннің эволюциялық теориясы бойынша адам мен жануарлар арасында тек айырмашылық қана емес сонымен қатар ұқсастық бар екенін кӛрсетті. Бұл теория 19 ғ ІІ ж идеялық фактордың бірі болды. Натурализмнің позитивті жағы білімнің қатаң жүйесі мен нақты дамыған ғалымның теориялары жатты. Натурализмнің дамуы нақты ғылымның дамуынан ӛркендеді. Ол адамның тарихына,табиғаттың заңына, нақты және қоғам ғалымдарының бірлігіне тіреледі. Социологияда дарвинизм 19ғдан-20ғасырға дейін айқын кӛрінді. Мұнда қоғам дамуының биологиялық заңдылықтарға, ӛмір сүру шарттарына үйрену инстинкт, тұқымқуалаушылық заңдарың біріктіру жүргізілді, аса кӛрнекте тұлғалар - Г. Спенсер,У.Самнер, Л. Гумплович – негізгіндей-әлеуметтік құрылымның негізінде адамның тапты күштерінің болды. Г. Спенсердің экономиканың бәсекеге қойылған ролі – нақты жинақ Дарвиннің теориясында. У. Г. Самнер әлеуметтік теңеспешілікті нақты құбылыс ретінде қарастырды. Және цивилизацияның дамуына шарттарының болуын талап етті. Эволюцияның дамуы тіршілік даму арқылы жүргізілді. Ол барлық әлеуметтік ӛмірді қарастырып мемелекеттік формаларға қарсы шықты. Ол LaiSSeS-Faire принципінен алыс жүреді. Людвиг Гумплович пікірінше әлеумметтік топтар тарихи үрдістің жалғыз субьектісі болды, ал бұл үрдістің негізгі күші ӛмірдің ыңғайлы шарттарына күрес жүргізу еді. Ол «ӛмір сүру –күрес» деген Дарвиннің идеясын биологиялық жақтап әлеуметтік жағын ауыстырды. Инстинктивті социал ағын дарвинизмдегі – бұл әлеуметтік кӛріністердің адамның инстинктісі арқылы түсіндіруге бағытталған. У Мак-Дугаллның әлеуметтік тәртіптік инстинкт теориясының негізгі, мәні – бұл әлеуметтік тәртіптің себебі туғаннан келген инстектер деп түсіндірген. Ең негізге инстинкт ішінде М Дугалл негізгі әлеуметтік институттарды (отбасы, сауда) және үрдістерді енгізеді. Бұл 95 инстинкттің барысы-қалалардың ӛсуі, еңбектің ұжымдық мінезі, топтық жиналыстар т.б. Натурализмнің басқа бағыттары – механизм (социологияда механикалық мектептер). Бұл мектепке әлеуметтік концепцияларды жатқызуға болады. Ол бұл әлеуметтік үрдістері мен физикалық процестері бар түсініктерді және түсінектерді теңестерді. Сонымен қатар әлеуметтік әлемді, физиканы, энергетиканы, механиканы түсіндіруге тырысты. Социологиядағы географиялық мектеп (В. Кузен, К Риттер,Ф. Ратцель, Т. Бокль, К. Хаусхофер) әлеуметтік коріністерге әр түрлі географиялық фактордың зерттеулері жүргізіледі ( климто жер бедері, табиғи байланысты, флора, фауна т.б). Бұлар: халықтың тығыз орналасуы, ауыл-шаруашылық даму мәдениеті дінді, экономикалық даму т.б. Географиялық бағыттар мен экология арасында қазіргі әлеуметтік география сандық бағаларды қолданылды. Ол бұл мәдениетпен экономикалық кӛріністердің байланасын айқындайды. Органикалық мектеп, оның ӛкілдері: Г Спенсер, П Лилиенфельд, А Шеффлер «организм» деген ұғымды қоғамға бұрыннан келген. Оны Плотон қауым қоғамды түсіну үшін организмді түсіну керек. Қоғам құрылымы; «анатомия», «физиология» - қоғам функциясы, «мүшелер» - әлеуметтік институттар, «элементтер» (молекула) – индивидтер немесе отбасы. Мүшеге сәйнес қоғам бұл қарапайым индивидтердің қосындысы емес, бұл жаңа сапалы қасиеттерді қабылдайды. Организмдер пікірі бойынша қоғам мен организм арасында сәкестілік бар; қоғам организм сияқты ӛседі, үлкейеді (кіші мемлекеттер империяға ауысады), оған қарай құрылымы да ӛзгереді, организмдегі мүшелер сияқты әрбір қоғамның бӛліктері ӛз функцияларын атқарады; коғам ауырады, ӛледі, қайтып келеді. Сӛйтіп органицистер ойынша социология биология негізінде. Сонда да оның заңдарының қабылдау тиіс. Бұл мектеп қоғамды қарастыру жүйесі бойынша . бірақ индивидтің жеке тұлға ретінде қарастыра алмады. Антропологиялық бағыт (А де Габино, Х С Чемберлен, Ж В де Ляпуж, О Аммон) – бұл мектеп социологияда реакциалық болады. Мұнда әлеуметтік ӛмірді, мәдениетт антропологиялық, фактордың негізі ретінде қарастырылды, ол әлеуметтік тәрттіпті биологиялық тұрғы тәуелді екенін кӛрсетті. Антропологиялық концепция колонияларда саясатты құткару үшін пайдаланады. Кӛптеген қазіргі натуралистик консепциялар (биховифизм, социобиология) психология, этология, генетиканың әсерінен т.б. оларға тән әлеуметтік тән заңдылықтардың фатализмнің тарихқа козқарасы. жүктеу/скачать 1.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|