ОқУ-Әдістемелік қҰрал
жүктеу/скачать 1.54 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Питирим Сорокин
- «Социология жүйесі», «Революция
| М.Вебер әлеуметтануы
М.Вебер (1864-1920)-атақты неміс социологы. Ол О.Конт пен Э.Дюркгейммен бірге социологиялық негізін қалаған. Негізгі еқбектері: "Ежелгі әлемінің аграрлық тарихы", "Протестант этикасы мен капитализмнің рухы", "Шаруашылық тарихы", "Социологияны түсінетін категориялар", "Экономикалық жене әлеуметтік ұжымдық теориясы", т.б. Ол түсінікті жене әлеуметтік әрекеттің теориясын шығарды. Оның ойынша объективті әлеуметтік заңдарды табу (үшін) мүмкін емес, сондықтан адамдардың ӛзіндік салған әрекетін түсіну керек. Тек субьективті мән арқылы адамның тәрбиесін түсіндіруге болады. Вебер социологиясы әрекет туралы ғылым ретінде қарастырады, ол ғылым - бұл адамның жасаған субьективті мағынасы бар қадам. Социология идеяларды, мотивті зерттеуі керек бұл адамның әрекетінде қойылған. Оның шығармашылығында келесі негзгі білімдерді кӛруге болады. М. Вебер әлеуметтік тәртіптің консепциясын ашты (бұл идеяларды тәртіптеу теориясы). Оның идеалды тип деген түсінігі кӛп қолданылады. Оны ол тӛрт идеалды типтерге бӛлді, яғни адамның әлеуметтік тәрбиесі: 1)мақсатты- рационалды, 2)бағалы-рационалды, 3)аффектті, 4)дәстүрлік мақсапт- рационалды тәртібі бар мақсатқа жету үшін (ақша жинау..). Бағалы- рационалды, бұл да мақсатқа орын алған. Бұл бағытпен ӛзінің абыройын, ұлтын 97 қолдайтын адамдар жүреді. Аффектті, бұл адамның жан сырындағы құпияларын кӛрсетеді. Дәстүрлі тәртіп, бұл дінги нанымдарға табынатын адамдарды суреттейді. Бұл кӛз қарасты Вебер экономикалық қатынастарды жүргізгенде қарастарды, бұл оның «шаруашылық және қоғам» деген еңбегінде кӛрсетілді. М Вебердің "Концепция свободы от ценности» деген еңбегінде ол қоғамның бағалығын социологтың бостандығын талап етті. Оның ойынша, фактордың бағасы-саясаткерлердің жұмысы. Ал әлеуметтік факторлардың табылуы - социологтардың жұмысы. Әлеуттік қолтаңбалы қызметті ол әлеуметтік ӛмірдің сәйкесі оның ішкі табиғатымен байланысты Вебердің капитализм туралы ілімі, мұнда ол еуропалық каптализмнің себептері мен пайда болу шарттарын қарастырды. Ӛзінің «Шаруашылылық тарихы» мен «Протестант этикасы мен капитализмнің рухы» деген еңбектерінде ол шаруашылықтың дамуын және еңбек этикасы туралы анализ жасады. Рационалды капиталист үшін ақша мақсатқа айналады. Оның басты мақсаты- ӛнеркәсіптің тауар дайындау, жаңа жұмыс орындар жаңа еңбек құралдары. М. Вебер капиталисттік шаруашылықтың басты қорғаушы күші Христианның дамуы деп айтқан. Протестантты этика нарықтық жүйелі болу, оның менталитеттің сәйкесін, экономикалық ӛсуді реттейді. Вебердің идеясы бойнша адам және оның еңбекке қабілеттігі қоғамның дамуына негіз болады. Вебер идеяны сынады, себебі әлеуметтік ӛзгерістердің негізін ол экономикалық қатынастарда кӛргені үшін. Вебердің тӛртінші ілімі бюракратия туралы болды («жаңаша капитализм мен бюракратия», «бюракратия және социолизм»). Ол бюракратиялық ұжымдардың мінезді сызақтарын кӛрсетті: еңбектің бӛлінуі мен жоғаруы кәсіптену қызыметшілірдің біліктілгін ӛсуіне мүмкіндік береді; иерархиялық, билік құрылымының дәлдігі, ережеледің дұрыстығы. Вебердің «бюрократия» деген сӛзінде негативті ұғым болмайды. Мұндағы бюракратизм қазірге иерархиялық ұжымдар және түсінігі басқарудың рационалды формасы ретінде кӛрсетіледі. Бұл ілімі, яғни бюракратия ілімі әлі де қолданылады. Вебердің социологиясы 20 ғ батыстың социологиясына әсері, шешуші әрекет жасады. Белгілі әлеуметтанушы Питирим Сорокин (1889-1968 ж.ж.) 1922-ші жылға дейін Ресейде тұрып, кейін Батыс Еуропа елдеріне эмиграцияға кетуге мәжбүр болды. Ең құнды еңбектеріне:«Социология жүйесі», «Революция жүктеу/скачать 1.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|