Оқулық " Экология"мамандығы
жүктеу/скачать 7.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экологиялық пирамидалар мен биогеохимиялық циклдер
- Су айналымы.
| Бақылау сұрақтары:
«Бірлестіктің трофикалық құрылымын» сіз қалай түсінесіз? Шөп қоректі сүтқоректілер экожүйенің абиогенді компоненттеріне әсер ете ала ма? Мысалдар келтір. Неге қоректік тізбектерге бірнеше тізбектер кіреді, ең көбі бес - жеті? Өнімділік және өнім дегеніміз не? Өнімдердің негізгі түрлерін атаңыз. Трофикалық деңгейлерде заттар мен энергия қандай өзгерістерге ұшырайды? Экожүйеде зат айналымынан энергия ағымы немен ерекшеленеді? Биомасса мен өнім қандай өлшем бірлікпен беріледі? «Бірлестіктің трофикалық құрылымына» түсінігіне анықтама беріңіз? Бір қоректік деңгейге жататын ағзаларға мысалдар келтір? Экологиялық пирамиданың қандай типтері бар? Мысалдар келтір. Қандай жағдайда биомассалар пирамидасы «төңкерілген» болады, яғни консументтердің биомассасы продуценттердің биомассасынан көп болып шығады? Экологиялық пирамидалар мен биогеохимиялық циклдер Биогеохимиялық айналым — биосферадағы заттар мен энергия ауысуының белгілі бір тәртіппен қайталанып тұруы. Табиғаттағы геосфераның барлық түрлерінде химтялық элементтер мен олардың қосылыстары үздіксіз биогеохимиялық айналымға түседі. Ол күн сәулесінің энергиясы және организмдердің тіршілік процесі арқылы жүзеге асады; химиялық элементтердің бір геологиялық құрылымнан екіншісіне ауысуын,шоғырлануының көбейіп-азаюын тудырады; тіршіліктің сақталуына және эволюциялық дамуға жағдай жасайды. Биосферадағы кейбір биогендік элементтердің жылдық айналымының қайталануы 95 — 98%-ке жетеді. Биогендік элементтердің қазіргі Жер бетінде таралуы геологиялық эволюция нәтижесінде қалыптасты. Тірі организмдер даму сатысында биосфералық айналымнан геологиялық айналымға ауысып отырады. Ауадағы оттек, азот, Жер қойнауындағы кейбір кендер (мұнай, көмір, т.б.) осындай ауысудың нәтижесі. Су айналымы. Судың фотосинтез реакциясына қатысуынан басқа оның экосистемадағы көп ағыны яғни мөлшері булану,танспирация, және жауын-шашын процестерімен айналымда жүреді.Жер планетасындағы 90% су тау жыныстарында байланған. Табиғаттағы су айналымы, оның манызы ауырлық күші әсерінен гидросфера, атмосфераны қамтитын үздіксіз айналымын Дуниежузілік ылғал деп атайды. Күн жылуы әсерінен теңіздер мен мұхиттардың, көлдермен қатар, топырақ пен өсімдіктерде буландырушы сфераға бөлініп шығады. Сурет 15. Су айналымы Су айналымында ауа алғалдығылығы: ауа массалары мұхит үстінен буланған ылғалдық апарып жеткізеді. Жаңбыр күйінде жер бетіне қайта су айдындарын толықтырып, біразы топыраққа сіңеді, өсімдіктер оның артық бөлігін қайтадан бу күйінде атмосфераның Құрлық өзендері өз суын теңіздер мен мұхиттарға жеткізіп, орнын толтыруға өз үлесін қосады. Ал теңіздер мен эсухнтадам су атмосфераға түсіп, айналым тұйықталады. жүктеу/скачать 7.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|