Оқулық " Экология"мамандығы
Мекендеушілер тығыздығын реттеу
жүктеу/скачать 7.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.4 ПОПУЛЯЦИЯЛАР ГОМЕОСТАЗЫНЫҢ ЖАЛПЫ ҚАҒИДАЛАРЫ.
| Мекендеушілер тығыздығын реттеу. Аймақты ұмтымды пайдалану тығыздықтын нақты бір шектелуін назарда ұстайды, популяцияда даралардың тұрақты қарым – қатынаста болуын қамтамасыз ететін нақты бір мөлшерін талап етеді.Мекендеушілердің тығыздығы туралы ақпараттың, ресурстардың таусылуына дейін (қоректің пананың жетіспеушілігі) көрінетін, реттегіш реакцияны қоздыратын сигналдық маңызы бар популяцияда даралардың туылу, өлу және дисогерхия деңгейін реттейтін орнайы механизмдердің бола алатын нүктесі болып табылады.
Схема популяционной авторегуляции плотности населения у грызунов (по С.А. Шиловой, И.А. Шилову, 1977) Тұқымдылық пен өлім – жетіле реттелуінің механизмі негізінде: Химиялық реттелу (дәнердің өсуі мен дамуын тездейтін ангибитторлар бөлу (төменгі сатыдағы жануарлар таксондарына тән). Мінез – құлық арқылы реттелу (коннибализм, ұрпаққа қамқорлық жасауды тоқтату (жоғары сатыдағы жануарларға тән). Құрылым арқылы реттелу (күйзеліс – факторы әсерінен популяция ядросынан дараларыды ығыстыру, жыныстық белсенділікті төмендету, жүйкелікті азайту ,ортаның қолайсыз факторларына сезімталдықты күшейту). Өсімдіктерде тыңыздықтың әсерінен әтүрлі мүшелердің пайда болуына кететін қоректік заттардың таралуы өзгереді. Тығыздықтың артуы генеративті мүшелер мен тұқым өніп, дамуына кері әсер етеді.Сонымен бірге ценопопуляциядағы өнім – жетімді мөлшерінің тығыздықпен байланысы белгілі. Реттегіш процесстер кешенінің нәтижесінде жеке өсуді көбейтумен тығыздықты азайтуды біріктіру пайда болады. Бұл заңдылық (соңғы өнім константасы) ағаш тұқымдар мен көптеген біржылдық өсімдік түрлеріне тән. 5.4 ПОПУЛЯЦИЯЛАР ГОМЕОСТАЗЫНЫҢ ЖАЛПЫ ҚАҒИДАЛАРЫ. Биологиялық жүйелердің гомоестаз қағидасы тек жеке поцестерге ғана емес, тұтастай популяция қасиеттеріне де тән.Популяцияның ең ортақ және тұрақты сипаттары олардыңорташа ұзақ сақталатын және маусымдық қайталанатын орта жағдайларына бейімделгіштігі (жануарлардың морфобиологиялық түрі, тіршілік құбылыстарының маусымдық динамикасы тұқымдылықтың орташа деңгейі). Ең басты қасиеттердің тұрақтану деңгейінің қалыптасу және орнығу механизмдері. Ең алдымен генетикалық (оқшаланудың белгілі бір деңгеймен байланысты) және микроэволюциялық процессерге негізделген. Өмір сүрудің нақты жағдайларының өзгергіштігі, динамикасы қажетті деңгейде популяциялық функциялардың тұрақтылығына және осы деңгейді ұстап тұруға әсер ететін тұрақсыз функциялық бейімдеушіліктің қалыптасуын туғызады.Осыны бейімделушіліктердің механизмдері кері байланыс бойынша әркет ететін физиологиялық процессерге негізделген: сыртқы әсерге жауап немесе популяция мен орта орасындағы «тепе – тең» қатынастар қайта қалпына келгенше жалғасатын өзгерістер. Осы тұрақсыз процесстер өзгермелі орта жағдайындағы жүйеге нақты тұрақтылық береді. жүктеу/скачать 7.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|