Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жылы фронт өткен жағдайда қабатты-жауынды бұлттар түзіліп,
ақ жауынға айналуы мүмкін. Жылы фронт келуінің ең басты белгісі – шарбы бұлттардың пайда болуы. Олар біртіндеп аспан кеңістігін толық жабатын шарбы-қабатты бұлттарға айналады. Тропосфераның жоғарғы қабаттары арқылы жылы ауа ағыны жылжиды, қысым төмендейді. Фронт сызығы жақындаған сайын бұлттар қоюланып, төмендей түседі. Жел жылдамдығы ар- тып, бағытын күрт өзгертуі мүмкін. Фронтқа 300-400 км қалғанда бұлттар одан əрі қоюланып, ұсақ жаңбыр немесе қар жауа бастайды. Фронт өтіп кеткен соң, бұлттар сейіліп, күн ашылады. Жылы ауа массасының келуіне байланысты жылы, ашық ауа райы қалыпта- сады. Суық фронт жағдайында жылы ауа тез арада суық ауамен ығыстырылады. Аспанда будақты, будақты-жауынды бұлттардың қалың қабаты түзіледі. Суық фронт кезінде түзілетін бұл бұлттар күн күркіретіп, найзағай ойнататын нөсер жаңбырлар əкеледі. Жаңбыр кезінде суық, өкпек желдер соғуы мүмкін. Олар 20- 30 км биіктік аралығын қамтып, бұлттардың жылдам қозғалуына ықпал жасайды. Сондықтан суық фронттың өтуі ұзаққа созылмай, 15-20 минут, əрі кетсе 2 сағатқа созылуы мүмкін. Одан кейін аспан шайдай ашылып, ауа райы бастапқы қалпына келеді. Жергілікті жер ауа райының циклондық сипатына тəн басты белгілер – ауа райының тұрақсыз сипат алуы. Жиі-жиі аспанда бұлттар жинақталып, олар біртіндеп қоюланып, одан жан-жаққа түрлі тармақтар таралады. Мұндай бұлттар, əсіресе күз айларында найзағайлы нөсер жаңбырлар алып келеді. 212 Егер күндіз биік будақты бұлттар қоюланып, найзағай ойна- са, одан кейін күн салқындамаса түнде қайтадан найзағай ойнауы мүмкін. Егер түнгі найзағай алдында тұман түспесе, шық та түспейді. Егер күндіз аспан бұлыңғыр болып, кешкі күн шапағы бұлттар арасынан сыналап қана көрінетін болса, онда түнде жаңбыр жауады. Сонымен қатар түнге қарай жел күшейетін болса, ондай жағдайда ертеңгі ауа райы да тұрақсыз болады. Циклондық ауа райы кездерінде, ашық күндері суық күзде жəне қар ерігеннен кейінгі ерте көктемде үсік жүрген жағдайда жердің бетін қырау жабады. Қырау түсуі үшін түн тымық, ауа температу- расы 0 0 С төмен болуы қажет. Күн шығысымен қырау тез арада еріп кетеді. Жергілікті жер ауа райының антициклондық сипатына тəн бас- ты белгілер – ауа райының біршама тұрақты сипатының сақталуы. Ең алдымен циклондық ауа райы кезінде сақталған бұлттылық азаяды. Аспан кеңістігі бұлттан босап, күн ашылады. Жел күшейіп, бағытын тез өзгертіп бұлттарды ығыстырады. Күн салқындап, кешкі күн шапағы алқызыл ашық түске боялады. Антициклондық жағдайдағы ауа райы қыста ашық, аязды, ал жаз кезінде ашық, ыстық сипат ала- ды. Ауа райының өзгерістерін зерттеумен айналысатын ғылым сала- сы – метеорология деп аталады. Метеорологияның ауа райын ал- дын ала болжау жұмыстарын жүргізетін саласын – синоптикалық жүктеу/скачать 7.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|