Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»


 Табиғи жəне антропогендік ландшафт түрлері



Pdf көрінісі
бет228/263
Дата26.02.2024
өлшемі7.14 Mb.
#493176
түріОқулық
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   263
httprmebrk.kzbilimabilmajinova-jalpy-jertanu.pdf

8.6. Табиғи жəне антропогендік ландшафт түрлері
Географиялық қабық шегінде орналасқан, өзіне тəн жылу 
мен ылғал мөлшері, топырақ-өсімдік жамылғысы мен жануарлар 
дүниесінің тобы арқылы ерекшеленетін толық сипатты аумақтық 
табиғат кешендері – ландшафт деп аталады.
Ландшафттың құрылымы мен құрамын, оның даму заңдылықтары 
мен өзгерістерін зерттейтін жалпы жертанудың жеке ғылым саласы 
– ландшафттану деп аталады. Адамның шаруашылық əрекетінің 
табиғатқа тигізетін əсерінің жылдам қарқын алуына байланысты 
қазіргі табиғи ландшафт антропогендік ландшафт есебінен 
толығып, күрделену түсуде. 


318
Ландшафтың антропогендік өзгерістері адамның белгілі бір 
жерде өсімдік құрамын өзгертуі, қолдан суару, беткейлерді көлденең 
террасалар арқылы тегістеу, карьер қазу, су бөгендері мен тоғандар 
жасау сияқты онша залалсыз əрекеттерінен де жүреді.
Өйткені бұл жағдайда ландшафттың тек сыртқы пішіні ғана 
емес, жыл мезгілдеріне сəйкес табиғи процестердің ырғақтылығы, 
минералдық жəне органикалық заттардың айналымы да өзгеруі 
мүмкін. 
Ұзақ уақыт жерді өңдеу нəтижесінде топырақта түрлі қалдық 
заттардан құралған (артық тыңайтқыш, пестицидтер жəне т.б.) қабат 
түзілуі мүмкін. Антропогендік ландшафт пайдаланылу ерекшелігіне 
қарай мəдени ландшафт пен күтімсіз қалған ландшафт түрлеріне 
ажыратылады.
Ландшафт түрлері тиімсіз пайдаланылып, кейіннен ұзақ уақыт 
бойы күтімсіз қалған жағдайда жыртылған тау беткейлері эрозиялық 
бедлендке, шөлейттер мен шөлді аудандар малды есепсіз жаю 
нəтижесінде жылжымалы құмдарға, суармалы жерлер батпақтар 
мен сортаңдарға, ылғалды тропиктік ормандар жаппай кесу əсерінен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   263




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет