Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Жер қозғалыстарына теллурий көмегімен байқау жасау
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 41-сурет.
- Тарау бойынша қайталау сұрақтары
| 3.4. Жер қозғалыстарына теллурий көмегімен байқау жасау
Жер қозғалыстарына бақылау жасау үшін қолданылатын құрал – теллурий деп аталады (41-сурет). 41-сурет. Күн жүйесінің үлгісі- теллурий Теллурий Күн жүйесінің қозғалмалы үлгісі болып табылады. Бұл құралдың басты міндеті – Күн жүйесіндегі үшінші орналасқан ғаламшар – Жердің қозғалыстарын жəне оның географиялық себептері мен салдарларын түсіндіру. Бұл құралмен жұмыс жасауда мынадай тапсырмалар жүйесін орындауға болады: Теллурий көмегімен Жердің Күн жүйесіндегі орнын, Жердің табиғи серігі – Айдың пішінін, қозғалысын, орнын анықтау. 111 1. Теллурий көмегімен Жер шарында күн мен түннің алмасуы қалай жүзеге асатынын көрсетіңдер. Жердегі тіршілік үшін осы құбылыстың қандай маңызы бар екенін түсіндіріңдер. 2. Теллурий көмегімен Жер шарында жыл мезгілдерінің ауысу заңдылығын түсіндіріңдер. Жердегі тіршілік үшін осы құбылыстың қандай маңызы бар екенін түсіндіріңдер. 3. Теллурий көмегімен Ай фазаларының түрлерін көрсетіңдер. Айдың көрінетін жəне көрінбейтін бөлігі арасындағы шекараны анықтаңдар. 4. Теллурий көмегімен Күн, Жер жəне Айды бір сызықтың бо- йына келтіріп, Күн жəне Ай тұтылу құбылыстарын көрсетіңдер. Олардың жердегі тіршілікке қандай əсері болуы мүмкін екендігін түсіндіріңдер. 5. Жер бетінде толысу жəне қайту құбылысы қалай жүзеге аса- ды, оның қандай түрлері бар? Оларға нақты мысалдар келтіріңдер. 6. Айдың тарту күшінің ықпалы оның қандай фазасы кезінде ерекше қарқын алады, оның себебі неде деп ойлайсыңдар? Тарау бойынша қайталау сұрақтары: 1. Жердің Күн жүйесіндегі орнының қандай басты ерекшеліктері бар? 2. Жердін пішіні мен негізгі параметрлері туралы не білеміз? 3. Жердің шар тəрізді екенін алғаш кім анықтады? 4. Жердің шар тəрізді екендігінің қандай дəлелдері бар? 5. Жердің алғашқы фотосуреті қашан түсірілді? 6. Ең алғашқы Жер серігі қашан ұшырылды? 7. Қазақстандық Жер серіктері қалай аталады? 8. Жердің нақты пішіні қалай аталады? 9. «Шар», «элипсоид», «геоид» ұғымдарының қандай айырмасы бар? 10. Красовский элипсоидының параметрлері қандай? 11. Жердің өз білігінен айналуын ғылыми түрде кім дəлелдеді? 12. Жер қозғалыстарының қандай түрлерін білесіңдер? 13. Ол қозғалыстардың ғаламшар табиғатына қандай əсері бар? 14. Тəулік дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар? 15. Жердің тəуліктік қозғалысы мен сағаттық белдеулер арасын- да қандай байланыс бар? 16. Жергілікті уақыт пен белдеулік уақыт арасында қандай ай- ырма бар? 112 17. Қазақстан жері қандай сағаттық белдеулерде орналасқан? 18. Дүниежүзілік уақыт сызығы қандай жерден өтеді? 19. Календарлық уақыт ауыстыру сызығы қандай жерден өтеді? 20. Географиялық координата жүйесі дегеніміз не? 21. Географиялық ендік дегеніміз не? 22. Өздерің тұрған жердің географиялық ендігі қандай? 23. Географиялық бойлық дегеніміз не? 24. Өздерің тұрған жердің географиялық бойлығы қандай? 25. Процессия дегеніміз не? 26. Нутация құбылысы қалай жүзеге асады? 27. Жер магнетизмі дегенді қалай түсінесіңдер? 28. Жердегі магнит өрістерінің қандай түрлері бар? 29. Магниттік дауылдар қалай қалыптасады? 30. Жер – Ай жүйесінің қандай өзіндік ерекшеліктері бар? 31. Ай фазаларының қандай түрлерін білесіңдер? 32. Синоидтық жəне сидерийлік Ай дегеніміз не? 33. Терминатор дегеніміз не? 34. Толысу жəне қайту құбылысының қалыптасуына не себепші болады? 35. Айдың Жер табиғатына тигізетін қандай əсерлерін білесіңдер? 36. Айдың Жердегі тіршілікке қанадай ықпалы бар? |