Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»


 Күн радиациясы жəне ауа температурасы



Pdf көрінісі
бет135/263
Дата26.02.2024
өлшемі7.14 Mb.
#493176
түріОқулық
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   263
httprmebrk.kzbilimabilmajinova-jalpy-jertanu.pdf

5.2. Күн радиациясы жəне ауа температурасы
Атмосфераның жылынуы. Күн энергиясы – Жер шарындағы 
тіршіліктің арқауы жəне көптеген табиғи процестердің қозғаушы 
күші. Жер шары Күннен жылына 5628·10
21 
Дж/см
2
энергия алады, 
бұл жалпы Күн энергиясының 2 миллиардтан бір бөлігі ғана. Соған 
қарамастан бар болғаны 36 сағат ішінде Күннің Жерге беретін 
жылуының мөлшері дүниежүзіндегі барлық электр станцияларының 
жыл бойы өндіретін энергиясына парапар деңгейге жетеді. 
Күн радиациясы тура, шашыранды жəне жиынтық радиация 
деп бөлінеді. Шашыранды радиация үлесіне шамамен Күннен келетін 
радиация мөлшерінің 25%-ға жуығы тиесілі болады. Жиынтық 
радиацияның жылдық мөлшері күн сəулелерінің жер бетіне түсу 
бұрышына, атмосфераның мөлдірлігіне (ауаның тығыздығы мен 
ылғалдылығы) жəне жарық түсу ұзақтығына тəуелді келеді. 
Күн сəулесінің түсу бұрышы Жердің өз білігінен тəуліктік ай-
налуы жəне өз орбитасы бойымен жылдық қозғалысына байла-
нысты да өзгеріп отырады. Əсіресе, орта жəне жоғары ендіктерде 
күн радиациясының мөлшері жыл мезгілдеріне қарай, күннің түсу 
ұзақтығының өзгеруіне байланысты азайып отырады.


189
Күн зенитте тұрған жағдайда (90
О 
бұрыш жасап түскен жағдай-
да) оның сəулесі тік түседі де, жер бетін жылдам қыздырады. По-
люстерге қарай жүрген сайын оның түсу бұрышы көлбеуленіп, жер 
бетіне келетін жылу мөлшері азая береді (94-сурет).
94-сурет. Күн суəлесінің жер бетіне түсу бұрыштары 
Жалпы алғанда, жиынтық радиация мөлшері экваторлық 
жəне тропиктік ендіктерден полюстерге қарай артады. Тропиктік 
шөлдерде орташа есеппен оның мөлшері жылына 2100·10

Дж/см
2
шамасында болса, Арабия түбегінде бұл көрсеткіш 2940·10

Дж/см
2
жетеді. Полюстерде жиынтық радиация мөлшері 252·10

Дж /см
2
бо-
лады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   263




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет