Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 75-cурет. Кҥнбағыстың сҧр шірік ауруы
|
3.2.3 Сҧр шірік Сұр шірік ауруы күнбағыстың пiciп жетілу кезеңінде жауын-шашын жиі болатын аймақтарда – Шығыс Қазақстан облысында кездеседі. Сұр шipiк ауруы күнбағысты бүкіл вегетация бойына залалдайды. Жас ӛсімдіктердің жапырағы және сабақ етегі ауруға шалдығады. Залалданған ӛсімдік бӛліктері кейін қоңырайып, беті сұр ӛңезбен жабылып, оның үстінде қара склероцийлер түзіледі де, ӛсімдік қурайды. Ӛсіп жетілген ӛсімдіктердің сабақ етегінде сызықшалар пайда болып, ұлпалары қоңырайып, кейін сұр ӛңез бетінде қоңыр дақтар түзіледі. Жоғарғы жапырақтары солып, тӛменгілері қурайды. Сабақтың залалданған ұлпалары ыдырап, сынады. Залалданған бӛліктерде домалақ, сәл басылған склероцийлер түзіледі (75. 1,2-сурет). Сұр шіріктің себеттегі бeлгici оның астыңғы бетінде майлы дақ түрінде байқалады. Гүл тұғырының ұлпасы жұмсарып, себет бетінде мол, сулы ӛңез пайда болады да 7-10 күннен соң себет шіриді. Тұқым бетінде және оның ішінде склероциилер түзіледі (75.3-сурет). 167 75-cурет. Кҥнбағыстың сҧр шірік ауруы: 1 – залалданған ӛсімдік; 2 – аурудың сабақ бойындағы белгісі; 3 – залалданған себетгүл; 4 – сұр шірік ауруына шалынған күнбағыс тұқымы Сұр шірік ауруының қоздырғышы – Botrytis cinerea Fr. саңырауқұлағы (Deuteromycetes класының Hyphomycetales қатары). Қоздырғыш 200 жуық ӛсімдік түрлерін залалдайды. Саңырауқұлақтың жіпшумағы залалданған ӛсімдік мүшелеріне еніп, бетінде мол ӛңез түзіп, кӛптеген конидиялы спора тасушылар пайда болады. Саңырауқұлақтың жіпшелері күңгірт-сұр түсті, конидиятасушылары тік, қабығы қалың, тӛменгі бӛлігі қоңырлау, жоғарылаған сайын түссізденеді, бұтақталған, соңғы бұтағы майда, тicтi, олардың бетінде конидиялар топтанып орналасады. Қоздырғыштың конидиялары бip клеткалы, жұмыртқа немесе эллипс тәрізді, түci сәл боялған, кӛлемі 9-15 6-10 мкм. Склероцийлерден тӛменгі температурада ұзын сабақты апотецийлер ӛніп, жеміс дене ішінде цилиндр тәрізді қалталар мен жұмыртқа пішінді бip клеткалы қалтаспоралар түзіледі. Қолайлы температурада (19-26°С) склероцийден жіпшумақ және конидиялы спора тасушылар дамиды. 168 Саңырауқұлақ тамырда жіпшумақ түрінде, ал склероцийлер тұқым ішінде және ӛсімдік қалдықтарында сақталады. Сұр шірік ауруының салдарынан тұқымның сапасы мен ӛнгіштігі тӛмендеп, дәні зеңденіп, ӛскіндер шipiп, дақылдың ӛнімі күрт тӛмендеп кетеді. 3.2.4 Тaт Тат ауруы Қазақстанның күнбағыс ӛсірілетін барлық аймақтарында кездеседі, оның зияндылығы әсіресе орталық Қазақстан аймағында ерекше зор. Тат ауруының қоздырғышы – Basidiomycetes класының Uredinales қатарына жататын Puccinia helianthi Schw. саңырауқұлағы. Тат ауруының бұл түрі – бip иелі, толық циклді, барлық кезеңі тұтасымен күнбағыста дамиды. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|