Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.5 Картоп арулары
Картоп дақылы фитопатогенді саңырауқұлақтардың, бактериялардың, вирустардың және басқа да микроағзалардың зардабынан әртүрлі инфекциялық (жұқпалы) ауруларға шалдығады. Картоп ауруларының қоздырғыштарының кӛпшілігі саңырауқұлақтар – картоп iciгi (рак), фитофтороз, макроспориоз, альтернариоз, ризоктониоз, таз-қотыр (парша), құрғақ шipік. Солай десек те картоптың бірқатар кӛп тараған аса зиянды ауруларының қоздырғыштары бактериялар – қара мойнақ (қара сирақ), сақиналы шірік; вирустар – түрлі теңбілдер мен деформациялар. 3.5.1 Картоптың саңырауқҧлақ қоздыратын аурулары 3.5.1.1 Фитофтороз Кесел республиканың картоп ӛсірілетін барлық аймақтарында кездеседі1, әcipece солтүстік облыстарда кең таралған. Аурумен ӛсімдіктің жапырағы, сабағы, ӛскіні, түйнегі залалданады. Кеселдің белгісі картоп гүлдей бастағанда білінеді.. Картоптың тӛменгі жапырақтарының шеткі бӛлігінде алғаш жайылған қара-қоңыр дақтар пайда болып, тез ұлғайып, залалданған жапырақтар солып, қарайып, қурайды Ылғалды ауа райында дақ жиегінде, жапырақтың астыңғы бетінде жеңіл ақ ӛңез түзіледі (100-сурет). 197 100-сурет. Фитофтороз ауруымен залалданған картоп 101-сурет. Картоптың фитофтороз ауруының қоздырғышы Phytophthora infestans саңырауқҧлағының даму циклі Залалданған түйнекте сәл басылған сұрлау дақтар пайда болады. Түйнек кесіндісінде ішке қарай таралған "тіл" тәрізді. сарғыш-қоңыр ұлпалар байқалады. Картоптың фитофтороз ауруының қоздырғышы – Phytophthora infestans dBy. саңырауқұлағы (101-сурет). Бip клеткалы қоздырғыш жіпшумағы клетка аралығымен таралады. Гаусторийлар клетка ішіне еніп, саңырауқұлақты қоректік заттармен қамтамасыз етеді. Нашар тармақталған зооспорангий тасушылар жапырақ саңылаулары арқылы сыртқа шығып, жеңіл ӛңез түзеді. Зооспорангийлері бip клеткалы, 198 кӛлемі 25-33 15-20 мкм, пішінi сопақша, түссіз, қабығы тeгic, Tӛбeci бүpшiктi. Зооспорангий ішінде 4-16 зооспора түзіледі. Зооспорангий кейде конидия сияқты жіпшеге енеді. Саңырауқұлақтың жынысты спорасы – ооспора, пiшiнi шар тәрізді, түссіз, ӛте сирек түзіледі. Аурудың дамуына қолайлы жағдай – 18-22°С температура мен 75%- дан жоғары ауа ылғалдылығы. Залалдану үрдіci жапырақ бетінде су тамшысы болған жағдайда жүреді. Инкубациялық кезеңінің ұзақтығы ауа температурасына байланысты – 3-6 күн. Картоп түйнектері жаңбыр тамшысымен топыраққа түскен зооспоралар арқылы залалданады. Ӛнімді жинау кезінде залалданған жапырақтар мен топырақтан кесел сау түйнектерге жұғуы мүмкін. Қоймада ауру түйнектен сауына инфекция жұқпайды, бipaқ залалданған түйнектерді басқа микроағзалар шiрітyi мүмкін. Саңырауқұлақ түйнекте жіпше түрінде сақталады да, ӛсу бүршіктерін залалдап, олар жер бетіне шықпастан жойылады. Кеселдің дамуына жаз айларының салқын, жаңбырлы күндері қолайлы. Ауа ылғалдылығы тӛмен жылдары картоптың ӛсу кезеңінде ӛсімдіктердің жапырақтары мен сабақтарында фитофтороз байқалмайды, бірақ ӛнімді жинау және сақтау кезінде түйнектерде ауру белгілері айқын білінеді. Инфекцияның негізгі қоры – ауру түйнектер және оның қалдықтары. Фитофторозбен залалданған ӛсімдік жапырағының ассимиляциялық аумағы кеміп, түйін саны азайып, жетілмейді. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|