Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 30-сурет. Бидайдың қоңыр таты
| Бидайдың қоңыр таты. Бұл дерт Қазақстанның бидай ӛсірілетін
аймақтарында кең таралған. Республикада бұл кесел аса қауіпті ӛсімдік ауруларының қатарына жатады. Кеселге шалдыққан бидай ӛсімдігінің жапырағында, жапырақ қынабында шашыраңқы орналасқан қоңыр бӛртпелер болып, кейін урединийлердің орнына жылтыр, қара телий бӛртпелер түзіледі. Ауру қоздырғышы – Puccinia triticina Eriks саңырауқұлағы (30- сурет). Қоздырғыштың дамуы толық циклді, эций кезеңі аралық ӛсімдік – маралотында дамып, онда спермагонийлер мен эцийлер түзіледі. Спермагоний жапырақтың үстіңгі бетінде, ал түссіз, сүйел тәрізді эцийлер топтанып астыңғы бетінде түзіледі де жаздың бас кезеңінде дамып, эциоспоралары негізгі дақылды залалдайды. Ӛсімдіктің дертке шалдыққан мүшелерінде урединий түзіледі. Вегетациялық кезеңде урединиоспоралар бipнешe (5-6), ал Қазақстанның солтүстік аймағында – 10 ұрпаққа дейін береді. Саңырауқұлақтың урединиоспоралары домалақ немесе эллипс пішінді, аумағы 18-29 17-22 мкм, қабығы ашық-қоңыр, сәл тікенді, 8-10 ӛнгіш саңылаулары бар. Урединиоспоралар қолайлы жағдайда, су тамшысы және 18-20°С температурада ӛнеді. 103 30-сурет. Бидайдың қоңыр таты: 1 – саңырауқұлақтың эцидиоспоралары; 2 – ӛсімдік сабағындағы урединий бӛртпе (үлкейтілген); 3 – саңырауқұлақтың урединиоспоралары; 4 – патогеннің телиоспоралары; 5, 6 – бидай ӛсімідігінің жапырағы мен жапырақ қынабындағы урединийбӛртпелер; 7, 10 – бидай ӛсімдігінің жапырағы мен жапырақ қынабындағы телиобӛртпелер; 8-9 – маралоты (аралық ӛсімдік) жапырағындағы эцидиобӛртпелер Вегетацияның соңында урединийлердің орнында телий бӛртпелер түзіледі. Телиоспоралары – ұзынша келген, шоқпар тәрізді, тӛбесі тегіс, аумағы 30-42 14-17 мкм, тӛменгі жасушасы жоғарғысына қарағанда 104 ұзындау және жіңішкелеу, сабағы мен пердеcінің түсі қоңырлау, ӛнгіш саңылауы білінбейді. Саңырауқұлақ жіпшелері залалданған күздік бидай жапырақтарында және жабайы ӛсімдіктерде қыстайды немесе споралары ауа ағынымен ӛсімдікті залалдайды. Саңырауқұлақ жартылай циклмен дамып, эций кезеңі болмауы да мүмкін. Қоңыр тат кеселімен бидай, арпа, қара бидай және астық тұқымдас жабайы ӛсімдіктер залалданады. Дертке шалдыққан ӛсімдік жапырағының ассимиляциялық беті кішірейіп, су алмасу үрдісі бұзылып, жапырағы ерте қурап, суыққа тӛзімділігі тӛмендейді. Нәтижесінде дақылдың ӛнімі шығымы кемиді. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|