Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
| Септориоз. Ауру республиканың оңтүстігінде және оңтүстік-шығыс
аймақтарында жиі кездеседі. Кеселдің белгісі негізінен ӛсімдік жапырақтарында, кейде сабақ пен масақтарында да білінеді. Залалданған ӛсімдік мүшелерінің бойында ашық-сары, ашық-қоңыр, қоңыр түсті жиекті дақтар пайда болып, бетінде қара, майда пикнидалар түзіледі. Жапырақтар түссізденіп, бipтe-бipтe қурайды. Ауруға шалдыққан ӛсімдіктердің ӛcyi саябырлап, шамадан тыс түптеніп, дән қауызы дақтанып, масақ түci қоңырланып немесе ала-құла болады. Бұндай масақта дән түзілмейді, ал егер түзілген күнде де – жетілмейді (37-сурет). 37-сурет. Септориоз ауруына шалдыққан бидай ӛсімдігінің жапырақтары және масақтары Ауру қоздырғышы – Deuteromycetes класының Sphaeropsidales қатарына жататын Septoria туысының саңырауқұлақтары, Олардың ішінде жиі кездесетіндері: S. tritici Rob. et Desm. және S. graminum Desm.саңырауқұлақтары. Клетка аралығымен таралған саңырауқұлақ жіпшумақтарының пикнидалары эпидермис астында түзіледі. Олардың пішінi шар тәрізді, сәл басылған, кӛтеріңкі саңылауы бар. Пикноспоралар жіп тәрізді, тік немесе сәл иілген, 2-3 перделі. Олар жаңбыр тамшысымен немесе ауа ағынымен таралып, су тамшысы болған жерде 9-28°С температура деңгейінде ӛнеді. Жауын-шашыны мол жылдары ауру қарқынды дамиды. Инкубациялық кезеңі – 6-9 күн. Пикнидалар ӛсімдік қалдықтарында сақталады. 115 Бидай мен қара бидайдың ӛскіндерінде S.tritici Rob. et Desm, саңырауқұлағы кездеседі. Ӛсімдік сабағында ұзынша, сары түсті кӛптеген пикнидалы дақтар пайда болады. Ауру қатты дамығанда ӛсімдік сабағы қисайып, сынады. Бидай егістігінде S. nodorum Berk, саңырауқұлағы да кездеседі. Бұл қоздырғыш бидайда қабыршақ немесе жолақ септориоз түрлерін туғызады. Ӛскін топырақ бетіне шыққаннан кейін 2-4 апта аралығында аурудың алғашқы белгілері колеоптильді түгел қамтыған қоңыр сызықшалар түрінде білінеді. Кӛктемде залалданған жапырақ қынабының бӛліктерінде қара-қоңыр және ашық түстер кезектесіп орналасады. Жапырақта пайда болған қоңыр дақтар жансызданып, қурайды. Сабақтағы дақтар ұлғайып буынаралығының кӛпшілік бӛлігін алады., ал жоғарғы буынаралықтары жасыл түсін сақтайды. Масақ ӛзегі негізінің қабыршақпен кӛмкерілмеген бӛлігi бурылданады. Дәндер бүрісіп, қарайып, шыны тәрізденіп, жырашығы тереңдейді. Саңырауқұлақ пикнидалары ӛсімдік қалдықтарында және дән бойында қыстайды. Дертке шалынған ӛсімдік жапырақтары аурудың салдарынан ерте қурап, масақтары жетілмей, дәндері семіп, әлжуазданады. Кеселдің зияндылығы залалдану мерзіміне байланысты. Егер дакыл ерте залалданса, онда ӛнім 30-40%-ға, ал кеш шалдықса – 6-7 %-ға кемиді. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|