«Өзін-өзі тану» ПӘнінен оқу- әдістемелік кешен

1. 
   Ішкі дүние даму аспектілері.
   
2. 
   Ішкі дүние бірегейі туралы ғалымдардың педагогикалық-психологиялық ой-пікірлері.
   
3. 
   Жан мен тән байланысы. Ар-ождан ұғымы.
   

1. 
   Тұлғаның өзін-өзі тануы мен өзін -өзі түсінуі терминологиялық статусқа Е.М. Боброваның, Н.И. Кузьминнің, Ю.Н.Кулюткиннің, В.Н. Козиевтің, С.В. Васильковскаяның, Л.М. Митинаның, А.К. Маркованың, В.А. Якуниннің еңбектерінде ие болды.
   

Негізгі ұғымдар:

1. 
   Е.М. Боброваның өзін-өзі түсіну ұғымына сипаттама беріңіз.
   
2. 
   Ш. Құдайбердиевтің “Үш анық” шығармасын «хрестоматия» бойынша сипаттап ар-ұждан ұғымын түсіндіріңіз.
   
3. 
   ААдам санасы үш түрлі қызметіне сипаттама беріңіз. Оған әсер ететін факторларға тоқталыңыз?
   
4. 
   “Менің” ішкі сыртқы бейнесі мен қажеттілігі, өмірдегі орнына анықтама беріңіз.
   
5. 
   К.Р. Левинтан мен С.Г. Верловский көзқарасы бойынша схема құрыңыздар.
   
6. 
   Төлқұжат бойынша сурет құрастырып, сипаттама жазыңыздар.
   

Тақырыбы: Кәсіби өсу және өзіндік даму тұлғаның жетістігінің негізі ретінде.

1. 
   Кәсіби өмір бастауы.
   
2. 
   Абай тағылымдары.
   
3. 
   Қазақ ағартушыларының ой-өсиеттері мен тұжырымдамалары.
   

1. 
   Қазақтың рухани мәдениеті қола дәуірінен қалыптасып, бірнеше тарихи кезеңдерден өтіп біздің халқымызға жетті. Көне түркілерден келе жатқан көшпенді ата бабамыздың негізгі рухани мәдениетінде дін арқылы бірлесу, топтасып қалың қол жинап елдің бірлігін сақтап отырған. Шапқыншылық кезеңдерде тек қана білектің күшімен емес, жүректің, діннің , өткір сөздің, ақыл-ойдың ұшқырлығымен халықты біріктірген. Содан білекті бірді жығар- деген нақыл сөзбен өсиет қалдырған. Қазақстан халқының үш ғасыр бойы рухани мәдениеті сонау сақ, ғұн дәуірі одан кейін жалпы түрікі, қазақ хандығы Рессей мәдениеті, Кеңес үкіметі кезеңдерінің тарихи мәдени даму қалыптарынан өтті. Осы кезеңдерде әрбір даму кезеңі өз кезегінде рухани мәдениеттің дамуына жолдар салды. Сақ, ғұн мәдениетінде көшпенді халықтың әдет ғұрпы қалыптасса, жалпы түркі дәуірінде көшпенді жартылай отырықшы халықтың мәдениеті, Рессей мәдениетінде бодандық, қазақ хандығында рулық, Кеңес үкіметі жылдарында жалпы адамзатты жеке ұлтты материалды үрдіс деп тану т.с.с рухани мәдениеттің негізгі кезеңдері өзгеріске ұшырап келер ұрпаққа жеткізіліп отырған. Қазақтар ерте заманнан бастап, Отанын сүю, қорғай білу соған рух жинап тұтастықты қамту ел бірлігін ұстау сияқты рухани адамгершілік мәдени құндылықтарды сақтаған. Қазақ халқының бүгінге дейін жетіп отырған негізгі рухани мәдени құндылықтарына:
   

1. 
   Атамекен, атакәсіп, атамұра ;
   
2. 
   Кісілік қасиеттеріне: дінге табыну, шаруашылық, өнеркәсіп өнеріндегі, ішкі дүниесіндегі қол жеткен табыстарын құндылық деп санаған.
   
3. 
   Отбасын сақтау; ата баба тарихы, шежірені білу, жеті атаны сақтау қазақтың отбасын сүттей ұйытуға, әрі қарай ата бабасының салып кеткен ізімен жүретін рухта тәрбиелеу;
   
4. 
   Сөзінде тұру, уәжде тұру, халықты жұмылдыратын өтімді сөз айту ұлт үшін маңызды құндылықтарға жатқан.
   

• 
  сезім;
  
• 
  сана,
  
• 
  ой;
  

1. 
   Студент хрестоматиясынан А.Құнанбаев қара сөздерінің мән-
   

2. 
   Қазақ зиялы ағартушылардың еңбектеріндегі адамгершілік
   

3. 
   Адамның биік құндылыгына не жатады?
   
4. 
   Ш.Уалихановтың моральдық идеяларының негіз неде?.
   
5. 
   Абай қара сөздеріне шығарма жазыңыз.
   

Жоспары:

1. 
   Жүрек мәңгі мекенім.
   
2. 
   Сезім сапаларының қырлары мен қарым-қатынас түсінігі.
   
3. 
   Рухани келісім ұғымына түсінік.
   

1. 
   Жастарға рухани тәрбие, білім беру адам дамуының тәндік, жандық, рухани үйлесімділігін, өмірді құндылық деп түсінуін өзін
   

• 
  адалдық;
  
• 
  махаббат;
  
• 
  сүйіспеншілік;
  
• 
  парасаттылық;
  
• 
  ізгілік;
  
• 
  моральдық сана сезім.
  

• 
  идеялық;
  
• 
  ұжымдық;
  
• 
  отаншылдық;
  

• 
  еңбекқорлық;
  
• 
  тәртіптілік;
  
• 
  ұқыптылық;
  

• 
  қайырымдылық
  
• 
  мейірімділік;
  
• 
  принциптік;
  
• 
  табандылық;
  

2. 
   Сезім күйлері (жайлы немесе жайсыз) адам өмірінің қалпына әсер етеді. Ішкі сезім, көңіл күйдің бұзылуы адамның адамдық негізгі қасиеттерінің көрінісіне өз әсерін тигізеді. Бұндай уақытта адам өз сезімін қолына ұстап басқара алатындай жағдайда болу қажет. Сонда ғана студент үшін жайсыздық туындап тұрса да ол басқа адамдармен қарым-қатынас уақытында өз сезімін қолға алып басқара алу негізінде өз күйін өзге адамға көрсетпей біркелкі дұрыс қарым- қатынас жасай алады. Осы арада педагог Н.В Данилов: «Егер сезім адамды басқаратын болса, онда бұндай жағдайда күйзеліс пайда болады» - деп суреттейді. Сол себептен біздер зерттеу барысында ішкі сезім күйін студенттің өзі басқара алатындай жағдай туғызу жолдарын “Өзін-өзі тану” сабағындағы жетістікке жету, сәтсіздіктен қорқу әдістерін реттеп отыруға қолдандық. Сезімді реттеу, бойындағы күйзелістік жағдайды тарқату, бұл үнемі өзін қандай күйде де (қатты ашулану, өкпелеу, шексіз қуану) үлкен шыдамдылықпен, өзін-өзі жеңе білумен ішкі және сыртқы әрекеттерге қарсы тұра алу төзімділігін қалыптастыруға өз әсерін тигізеді. Сезім толқыныстары адамның бойындағы ішкі және сыртқы өзгерістердің пайда болуына әкеліп соғады. Сыртында: адамның келбеті, тұрысы, ымдауы, ишараты, дем алуы, дауысының өзгерісі, көзінің қозғалысы, терінің түсі, күлуі, жылауы т.б. өзгерістерге әкеліп соғады. Ал ішкі өзгерістерге: - организмде ішкі секреция бездерінің бөлінуі, адреналиннің қанға көптеп шығуы, жүрек жүйесінің кеңеюі, қан ұюының күшеюі, ас қорыту жүйесінің жұмысының тежелуіне т.б. әкеліп соғады. Осы жағдайларды студент біліп қана қоймай, осы кезеңде сезім күйін қалай реттеу жолының әдістерін игере білуі оның рухани мәдениетінің дамуына, интелектілік жоғарлауына, адамгершілік сапаларының артуына тікелей ықпал жасайды. Бұл үшін әрбір студент өзін-өзі тану әдістері арқылы өзіндік сезім, көңіл күй, белсенділік диагностикасын өткізу арқылы бойындағы адамгершілік қасиеттерін дамытуға бірден-бір әсер ететін өзіндік сезімін қалыпқа келтіріп, басқару жолдарын есепке алуды үйрету қажет. Өзін-өзі тәрбиелеу процесі үлкен ауқымды қамтиды. Тұлғаның интелектік дамуы, адамгершілік сапасын арттыру, білімділік, еңбексүйгіштік, еңбекке икемділік т.б. қамтиды.
   

1. 
   Адамгершілік сапаларына сиапаттама беріңіз
   
2. 
   Қазақ зиялы ағартушылардың еңбектеріндегі адамгершілік
   

3. 
   Адамгершілік моральдық қадір - қасиеттерін ата?
   
4. 
   Адамның сезім күйлері (жайлы немесе жайсыз) адам өмірінің
   

5. 
   Эссе тақырыбы: «Адамгершілікке тәрбиелеу-белсенді үрдіс»
   
6. 
   Адамгершілік қадір-қасиеттердің ең қарапайым нормаларын