1.Органик турдаги тузилмалар мураккаб ва динамик ташқи
муҳит мавжуд бўлган ҳолларда мақсадга мувофиқ (масалан,
телевизион техника ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш бўйича
ташкилот). Органик турдаги тузилмалар қаторига лойиҳа, бошқарув,
матрицали ва бошқа бошқарув тузилмалари киради.
Лойиҳа тузилмаси — ташкилотда қатор лойиҳалар ёки ишларни
(янги маҳсулотни ўзлаштириш, ишлаб чиқаришни модернизациялаш
ва ҳ.к.) параллел бажаришни самарали бошқаришга йўналтирилган
тузилма. Интеллектуал, моддий ва меҳнат ресурсларини тасарруф
қилиш бўйича барча ҳуқуқ ва ваколатлар битта шахс – лойиҳа
раҳбарининг қўлида мужассамланади. Бундай тузилма ишларни
ташкил қилишнинг умумийлик ва бир раҳбарнинг қўли остида
ишлашнинг афзалликларини амалга оширишга имкон беради.
Бригада тузилмаси органик турдаги тузилмаларнинг бир тури
ҳисобланади. Унинг асосини охирги пайтларда қуйидаги омиллар
туфайли энг тўлиқ фойдаланила бошлаган ишлаб чиқариш ва
меҳнатни ташкил қилишнинг бригада шакли ташкил қилади:
маҳсулот ва технологияларни янгилаш жараёнларини
тезлатиш;
ташкилотни сиғими бўйича кичик бозорларга йўналтириш;
буюртмаларни бажариш вақти ва истеъмолчига хизмат
кўрсатиш сифатига талабнинг ўсиши.
2.Матрицали тузилма бошқарувнинг механистик ва органик
тузилмаларнинг афзалликлари уйғунлашадиган тузилма ҳисобланади.
Бундай тузилма мувофиқлаштириш муаммоларини ҳал қилиш ҳамда
муваққат гуруҳлар ва базавий тузилма бўғинларининг фаолиятини
бир қилиб боғлашга имкон беради.
Матрицали тузилма ижрочиларнинг иккиёқлама бўйсуниш
тамойилига
асосланган
панжарасимон
ташкилий
схемани
ифодалайди. Матрицали тузилмада функционал бўлинмалар
персонали, уларнинг таркибида қолгани ҳолда, шунингдек, махсус
41
ишларни ўтказиш, айрим ишланмаларга раҳбарлик қилиш учун
лойиҳа ёки махсус штаб, кенгаш ва ҳоказолар раҳбарларининг
кўрсатмаларини бажаришга мажбур (6-расм).