Хабаршысы ғылыми журналы
а: бала, қазақ; А
жүктеу/скачать 3.07 Mb. Pdf көрінісі
|
| а:
бала, қазақ; А ә: жәй(жай); е: -лар(-лер) бала-лар; үй-лер; е: ерлік, зерек, кереге; Е ә: қошемет-қош(ә)мәт, керемет-кер(ә)мәт; ө: өлең – өл(ө)ң; түйе – түй(ө); түзету – түз(ө)ту; Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың құрамын анықтауда ғылым дамуы барысында ұстанған көзқарастарда бір жүйелілік жоқ екендігін байқаймыз. Себебі дыбыстар құрамын анықтап, оларға сипаттама беруде фонетикалық және үндесім ерекшеліктерін араластырып, бір-бірінен бөлінбеген күйінде қарастырылып келеді. Бұл мәселенің шешімі Ә.Жүнісбеков зерттеулерінде бір жүйеге түсірілді. Қазақ тілі дыбыс жүйесіндегі дауыстылар саны жөніндегі пікір алшақтығы да бір арнаға тоғысты. Сөйтіп, қазіргі қазақ тілінде тоғыз дауысты дыбыс бар деп есептеледі. Ал олардың сапасы жөнінде жалаң дыбыс деген көзқарас орнықты. Ал Ә.Жүнісбек алты жалаң дауысты (а, ә, ы, і, ұ, ү) дыбыс және үш құранды дауысты (о,ө,е) дыбыс бар дейді [12.14]. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың Ә.Жүнісбеков еңбегіндегі жіктелім сипаттамасы төмендегідей: 1) жақтың қатысына қарай (ашық, қысың), 2) Еріннің қатысына қарай (еріндік, езулік); 3) жасалу орнына қарай (тіл ортасы, тіл арты): жүктеу/скачать 3.07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|