52
қабаттарында ТРЭ-нің таралу тəртібі анық белгіленбейді. Жалпы
табиғи радиоактивті элементтердің топырақ қабаттарында таралуы
балшықты бөлшектердің жəне бірлі жарым тотықтардың таралуы-
мен байланысты.
Соңғы кезде топырақтағы радий мен уранның арасындағы, то-
рий мен уранның арасындағы қатынасты топырақ түзілу процесінің
көрсеткіштері ретінде пайдалану керек деген пікір айтылып жүр.
Бұл қатынастарды гидроморфті жəне
жартылай гидроморфті
топырақтардағы
процестерге
пайдалануға
болады.
Басқа
топырақтарда бұл көрсеткіштердің өзгеруі анық байқалмайды, ТРЭ
топырақтардағы процестерге қатысып, органикалық молекулалар-
ды полимерлеу құбылысына катысып,
топырақтың құрылымын
жақсарта алады деген де ойлар бар. Ыдыраған радиоактивті
сəулелердің реакциялық жоғары белсенділігіне байланысты, сон-
дай құбылыстар өтуі мүмкін деп есептелді. Бірақ та мұндай əдіспен
топырақтың құрылымын жақсартудың мүмкін еместігі, оған табиғи
радиоактивті элементтер сəулелерінің дозасы бос радикалдарды
құруға жетпейтіндігі дəлелденді. Топырақтың табиғи радиоактивтік
қасиетін тау жыныстарының жəне
топырақтардың жасын анықтау
үшін пайдаланады. Радиоактивті əдістердің ішінен уран-қорғасын-
ды, калий-аргонды, рубидий-строниий, радиокөміртегін пайда-
ланады. Топырақтың жасын анықтауда радиокөмір-текті əдісті
қолданады, себебі бұл əдістердің
анықтайтын жасы ондаған млн
жыл, кай топырақтың болса да жасынан артық.
Қазіргі кездегі топырақтардың жасы бірнеше жүз жылдан
(күлгін) бірнеше мың жылдық (қаратопырақ). Яғни, көміртегінің
айналымы күлгін топырақтарда қаратопыраққа қарағанда тезірек
болады.
Достарыңызбен бөлісу: