15
қажет. Алайда топырақ таза геологиялық та, таза биологиялық та дене
болмағандықтан, оны зерттеулер əдістері үнемі дұрыс нəтижелер
бермейді. Топырақ сияқты күрделі денеге екі əдіс жеткіліксіз. Топырақ
осындай күрделі дене болғандықтан осы күндерге шейін оны белгілі
бір ғылымдар қатарына жатқызу туралы əлемде біртұтас пікір жоқ. Мы-
салы, КСРО-да біздің елімізде 1948 жылға шейін топырақтану ғылымы
Жер туралы ғылымдарға жатқызылып, ол саладағы мамандар жоғары
оқу орындарының геология-топырақтану факультеттерінде дайындал-
ды. 1948 жылы Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы академиясының та-
мыз сессиясынан кейін Топырақтану ғылымы бірауыздан биологиялық
ғылымдарға жатқызылды.
Мамандарды да дайындау оқу орындарының биология-
топырақтану факультеттерінде басталды.
Сонымен топырақтану
ғылымы аса күрделі жəне өте қажетті ғылым. Халық санының күн
сайын өсуі, олардың əл-ауқатының көтерілуі үшін топырақтанудың
маңызы жылдан-жылға арта бермек.
Топырақтану ғылымы жалпы табиғаттану ғылымдарының қатарына
қосыла тұрып, оның қолданбалы ғылымдар ішінде жəне халық
шаруашылығының басқа салаларында алатын орны да ерекше.
Топырақтану ғылымының халықаралық мəселелерін шешу
үшін Халықаралық топырақтанушылар қоғамы бар. Бұл қоғам
1924 жылы ұйымдастырылған. Содан бері топырақтанушылардың
Халықаралық
ХV конгрестері болып, оның екеуі бұрынғы Одақ
кездерінде Мəскеуде (1930, 1974) өтті.
Топырақтанушылардың Одақ кезінде бүкілодақтық қоғамы
жұмыс атқарады. Бұл қоғамның Одақ кезінде VІІІ съездері өтті. Бұл
форумдарда Топырақтанудың бүкілодақтық мəселелері талқыланып,
съезд өткен аймақтардың топырақтарымен бірнеше күндік экс-
курсиялар арқылы танысатын. Кезінде Алматыда 1971 жылы
Бүкілодақтық топырақтанушылардың ІV съезді өткен. Одақтың əр
бұрышынан жəне шет елдерден келген 1000-нан аса қонақтар Жер
шарындағы табиғаттың биіктік белдеу зоналығының бір үлгісі бо-
лып саналатын Іле Алатауының топырақ климаттық зоналығымен
көзбе-көз танысқан еді.
Топырақтану – кең ауқымды жаратылыстану ғылымы. Бұл ғылым
топырақты жəне Жер планетасының топырақ жамылғысын зерттеу
мəселесі кезінде басқадай жаратылыстану
ғылымдармен байла-
нысып, олардың əдістемелерін жəне жетістіктерін қолданып оты-
16
рады. Қазіргі топырақтану геология ғылымынан дамып, бөлініп
шыққан жəне əлі де геологиямен тығыз байланысты болып келеді.
Топырақтың шығу тегін, дамуын, топырақ жамылғысының Жер ша-
рында таралу ерекшеліктерін, оның минералдық құрамын зерттеу-
де геология ғылымының үлкен маңызы бар. Топырақты жəне оның
құнарлығын зерттеу барысында топырақтану ғылымы үшін микро-
биология,
биохимия, өсімдіктер биологиясы өсімдіктану, жануар-
тану, экология ғылымдарымен байланысының қажеттілігі туады,
(1,2,3-сызбада)
.
Достарыңызбен бөлісу: