Серік Мырзалы философия оқу құралы
§ 1. Славянофильдер мен батысшылар ағымы
жүктеу/скачать 3.76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Мәскеу – үшiншi Рим»
- «батысшылар»
- «батысшыларға»
| § 1. Славянофильдер мен батысшылар ағымы
«Алтын Орда» мемлекетiнен өз дербестiгiн алып, Мәскеу княздiгiнiң Шығыс жақтағы жерлерге лап берген кезiнде орыс халқының «ұлы- лығы», «артта қалған» Азия халықтарын православиелік дiнге енгiзу, орыс тiлiн, мәдениетiн үйрету негiзiнде дүниежүзiлiк цивилизацияның шеңберiне тарту идеясына негiзделген «Мәскеу – үшiншi Рим» деген философиялық көзқарас пайда болды. Мұндай идеялар ғасырлар өткен сайын шыңдалып, орыс халқының ерекше өзiндiк болмысы мен мәдениетi, философиялық ой-пiкiрi бар деген славянофильдiк (славяндықты сүю) ағымды тудырды. Екiншi бағыттағы ойшылдар Ресей монғол-татар бодандығында екi ғасырдан артық болып, басқа Еуропа елдерiнен қалып қойды, сондықтан орыс халқы Батыс өткен тарихи жолды қайталап, олардан тәлiм-тәрбие, өнеге алуы керек деген ойда болды. Бұл бағыттағы ойшылдарды «батысшылар» деп атай бастады. Осы екi ағым арасындағы күрес өзiнiң шиеленiсiне ХIХ ғ. ортасында жеттi. Ақырында, большевиктер бұл шиеленiстi «батысшылардың» пайдасына шештi. Алайда бұл екi ағым арасындағы астыртын күрес ары қарай жүре бердi. 252 Кеңес Одағы тараған уақытта Ресейдiң алдында: «Бiз кiмбiз және қалай қарай дамуымыз керек?» – деген сұрақ қайта туып, аз уақытта тағы да «батысшылардың» пайдасына шешiлдi. Бiрақ либерализм жолы әлеуметтiк құрылымда өте бай аз топпен қатар, негiзгi халықтың қайыршылануына әкелiп, ХХI ғ. басында саяси дегдар топтың ауысу- ына, «мемлекетшiлдердiң» билiкке келуiне себеп болды. Бұлардың көзқарастарының «славянофильдерге» жақынырақ екенiн, сонымен қатар олардың Батыс тәжiрибесiн (әсiресе жаңа технологияларды) де игеру қажеттiгiн бiлетiнiн айтып өткен жөн сияқты. Ресей тарихына жасаған қысқаша экскурс осы елдегi философиялық ой-өрiстi жете түсiнуге мүмкiншiлiк бере ме деген ойдамыз. Ендi әңгiменi нақтылай келе, «батысшыларға» келер болсақ, бұл ағымның негiзiн қалаған П.Я.Чаадаев болды. Оның ойынша, Еуропа елдерi қоғамның материалдық және рухани жағынан да кемелiне кел- ген, орнықты, тәртiптi. Еуропа құндылықтарына ол отбасы ошағына берiлгендiктi, парыз бен жауапкершiлiктi, азаматтық ерiктiктi қорғауды т.с.с. жатқызады. Ресейге келер болсақ, онда зорлыққа негiзделген күшке табыну, соның нәтижесiнде барлық адамдардың құлға айналуы, тұлғаның абыройын таптау т.с.с. дөрекi нәрселердi көремiз. Мұның негiзгi себебiн П.Я.Чаадаев Ресей халқының дiндi «бишара Бизантия- дан» алып, Еуропаның католиктiк бiрлiгiнен шығып қалғанынан көредi. Ресей Еуропа халықтарының тарихи тәжiрибесiн игерiп, олардың жiберген қателіктерін қайталамай, өзiнiң болашағын ағарған зерденiң негiзiнде құруы керек. П.Я.Чаадаевтiң көзқарасы Ресейдiң бiршама зиялыларына зор әсерiн тигiзiп, «батысшылар» тобының қалыптасуына әкелдi. Оларға жүктеу/скачать 3.76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|