39
3. Философия және өнер.
4. Философияның негізгі бағыттары: материализм, идеализм, реа-
лизм.
5. Философия – дүниеге деген ерекше көзқарас.
6. Философия құндылықтары және бүгінгі өтпелі қоғам.
7. Философияның жоғары білім саласындағы алатын орны.
8. Философия мен жеке ғылымдардың байланысы.
9. Философияның танымдағы әдістемелік қызметі.
10. ХХ ғасырдың аяғындағы адамзат
тудырған жалпы мәселелерді
шешудегі философияның рөлі.
Ойланыңыз:
Неміс ағартушысы Г.Лессинг: «Егер Құдай мені өзіне шақырып: «Бір
қолымда дүние жөніндегі толық ақиқат, екіншісінде ақиқатқа деген
құштарлық бар. Қайсысын таңдап аласың?» – десе, мен: «О, Жаратқан,
бүкіл
ақиқаттың иесі Сенсің, маған тек сол ақиқатқа құштарлықты
берсеңіз болғаны», – дер едім», – дейді. Осы көркем сөзбен берілген
ойды сіз қалай түсінесіз?
«Ешкім де философияны
жастық шағында ысырып тастап,
қартайғанда одан шаршамасын. … философия жасқа да, кәріге де
керек, біріншіге жастық жігерді болашақ
алдындағы пісіп-жетілген
батылдықпен ұштастыруға, екіншіге өмірдің соңында рухани жаңарып,
өткенге қуану үшін» деген пікірді грек философы Эпикур айтқан екен.
Бұл ойдың маңызы неде?
Француз ағартушысы Д.Дидро айтқандай, «Ең тамаша ойшылдар
философиямен ғасырлар бойы айналысты. Бірақ соған қарамастан, онда
бірде-бір дау туғызбайтын пікір жоқ». Неге олай?
«Өткен және болашақ замандардағы
қасіреттерге философия
жоғарыдан қарағанмен, қазіргі қасіреттер философияға жоғарыдан
қарайды» деген ойды француз
жазушысы Франсуа де Ларош-
фуко айтқан екен. Бұл ой-пікір біздің қазіргі өтпелі заманымызды
бағалағанда, қандай тебіреністерді тудырады?
«Жалғыздықтың шеңберінде өмір сүру үшін я жануар, я
болмаса
Құдай болу керек», – дейді Аристотель. Бірақ үшінші бар, ол – фило-
соф», – дейді Ф.Ницше. Бұл пікірді қалай түсінуге болады?
«Қайғы таныммен бірге басталады», – дейді француз ойшылы
А.Камю. Сіз бұл пікірді қалай түсінесіз?
40
«Философия қоғамға тәуелді болмауы керек,
керісінше, қоғам
философияға тәуелді болуы керек», – деген екен орыс философы
Н.Бердяев. Бұл тұжырым қазіргі өтпелі
қоғамда қандай ойларды
туғызуы мүмкін?
«Егер өлім болмаса, адамдар философиямен айналысар ма еді?» –
дейді неміс философы А.Шопенгауер. Оған қалай қарайсыз?