Сөйлеу оқушылардың жас ерекшеліктері тұрғысынан
Бихевиористикалық көзқарастарға сәйкес, балалардың тілді үйренуі – күрделі үдеріс,
ол арқылы бала үйренетін әрбір сөз және сөздің әр фрагменті бастапқыда елестету түрінде
көрсетіліп, реттілік ретінде есте сақталады. Бұл үдерісті құптайтындығын ересек жы-
мию арқылы көрсете алады. Бірақ, балалардың сөзді түсінуді және пайдалануды үйрену
жылдамдығы – бұл түсінікке сәйкес келмейді, кез келген жағдайда олар әдетте сөздің мүлдем
жаңа фрагменттерінің тұрақты ағынын дыбыстайды. Ағылшын тілінде балалар айтатын осы
жаңа сөздер мен фразалардың көбі, олар өздері үшін шығарған модельдер мен қағидаларды
дұрыс қолданбау болып табылады. Мысалы, бастауыш мектеп жасындағы балалар кеше біз
дүкенге goed (бардық) және онда бірдеңе buyed (сатып алдық) дейді. Ересектердің осылай
айтқанын балалар естіген жоқ және етістікке «ed» жалғауын қосу арқылы өткен шақты жасау-
ды оларға ешкім үйреткен жоқ. Бұл өздерінің ағылшын тілінде сөйлеу тәжірибесінен шығарған
моделі.
Төрт жасар балалар көп сұрақ қояды және «қайда?», «не?», «кім?», «неге?», «қашан?»
(осындай тәртіппен жатталған) сияқты көптеген сұрақтарды пайдаланады. Олар бес сөзден
тұратын сөйлемді пайдалана алады және олардың 1500 сөзден тұратын сөздік қоры бар. Бес
жасар балалар бағыныңқы бөліктері бар алты сөзден сөйлем құрай алады және 2000 сөз пай-
даланады. Бірінші сынып оқушылары 6000 сөзге дейін пайдаланады, ал ересектер 25 000 сөз
пайдаланады және 50 000 сөз біледі.
Оқу мен жазуды үйрену балалар үшін белгілі бір қиындықтар туғызады. Кейбір тілдерде,
мысалы, итальян, түрік тілі сияқты тілдерде бұл өте оңай, сөздер қалай айтылса, солай жа-
зылады және де қалай жазылса, солай айтылады. Швед немесе француз тілдері сияқты
тілдерде – модельдерге сәйкестік көп болғандықтан оңай. Кейбір тілдерде әліпби мүлдем
қолданылмайды, мысалы, қытай тілінде символдардың ұзын тізімін еске сақтау үшін жылдар
қажет. Жапон тілінде, мысалы, балаларға жаттап алу қажет 4 жүйе бар, кәрістерде символ мен
дыбыс арасындағы анық өзара байланыс бар өз әліпбилері бар.
Достарыңызбен бөлісу: |