А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5.1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- §21. қан топтары және қан құю. Резус-фактор
| 91
Талдау: 1. «Иммунитет түрлері» деген сызба сызыңдар. Оларды туа біткен және жүре пайда болған иммунитет деп бөліңдер. Оған жасушалық және ұлпалық иммунитетті қосыңдар. 2. Табиғи жүре пайда болған иммунитеттің қалыптасу үдерісін талдаңдар. Ол қандай аурулардан пайда болады? 3. Иммунитет түрлері арасындағы айырмашылықты көр сетіңдер. Синтез: 1. Өздеріңе белгілі вакцина мен сарысуға мысалдар келтіріңдер. 2. Қосымша ақпарат көздерін пайдаланып, БцЖ, шешек, АКДС және сіреспеге қарсы екпенің қандай вакцинаға немесе сарысуға жататы- нын негіздеп ұсыныңдар. 3. Қандай жағдайда вакцина енгізуге болмайды және себебі неде? Жауаптарыңды негіздеңдер. 4. Жұқпалы ауру қоздырушыларының бұзылған құрам бөліктері са- рысу негізі болып табылады деп ойлайсың ба? Ал вакцина ше? Жауаптарыңды дәлелдеңдер. Бағалау: 1. Иммунитет түрлері тұрғысынан неліктен сапасыз дайындалған вак- цина қауіп тудыруы мүмкін екенін бағалаңдар. Оның әсерін ауру қоздырушыларының әсері мен теңестіруге бола ма? Жауаптарыңды негіздеңдер. 2. Табиғаттағы табиғи иммунитет түрлерінің маңызы туралы түсіндіріңдер. Неліктен Эбола вирусымен күресуде ең тиімді деп есептелетін сарысуды жылқы қанынан алғанын түсіндіріңдер. 3. Мынадай құбылыстардың маңызын түсіндіріңдер: энцефалит, ұйқы ауруы сияқты кейбір жұқпалардың «табиғи ошағы» бар. Неліктен осы аурулардың қоз дыру шыларының табиғи тасымалдаушылары, яғни жануарлар өлмейді? §21. қан топтары және қан құю. Резус-фактор Агглютинация және резус-конфликт механизмдерін түсіндіру Антидене және антиген дегеніміз не? Жүре пайда болған табиғи иммуни- тетке қандай жасушалар жауапты? қан топтары. Адамда 4 қантобы бар. Олар эритроциттер бетіндегі арнайы нәруыздар арқылы анықталады. Эритроциттердегі нәруыздар – агглютиногендер, ал плазма нәруыздары – агглютининдер. Қан топтарын Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 92 рим цифрларымен немесе эритроциттер бетіндегі нәруыздар синтезіне жауап ты ген таңбаларымен белгілеу қабылданған. Бірінші қан тобын I немесе 00 деп белгілейді. Оны кез келген топқа құюға болады. Сондықтан қаны бірінші топқа жататын адамды әмбебап донор (қан беретін) деп атайды. Екінші қан тобын Iі немесе А (АА, А0) деп белгілейді. Екінші топқа екінші және і топ қанын құюға болады, ал оны іі және IV топқа құяды. үшінші қан тобын Iіі немесе В (ВВ, В0) деп белгілейді. үшінші топқа үшінші және і топ қанын құюға болады, ал оны ііі және IV топқа құяды. Төртінші қан тобын IV немесе АВ деп белгілейді (4-кес те). Оған кез келген қан тобын құюға болады. Сондықтан қаны төртінші топқа жата- тын адамды әмбебапреципиент (қан алатын) деп атайды. 4-кесте. қан топтары Қан тобы Мына топтарға қан бере алады Мына топтардан қан ала алады і II III IV і, іі, ііі, іV II, IV III, IV IV I I, II I, III I, II, III, IV Салмағы шамамен 70 кг адам екі литр және одан да көп мөлшерде қан жоғалтқан кезде қан құю керек. Егер салмағы 35–40 кг бала болса, оған 1 литр қан жоғалтудың өзі қауіпті. Ежелгі кездің өзінде адамдар көп қан жоғалтқан адамды құтқару мүмкін емес екенін білген. Сол кезде де қан құю қолданылған, бірақ ол көбінесе сәтсіз аяқталған. 1901 жылы бір адам қанының екінші адам қанына сәйкес келмейтіні анықталды. Тобы сәйкес келмейтін қан құйған кезде эритроциттер бір-біріне жабысып қала ды. Мұндай құбылысты агглютинациядеп атайды. Бұл плазма нәруыздары антидене сияқты жұмыс істей тін діктен болады. Олар бөгде эритроциттерге жұқпаға (антиген) әсер көрсеткендей әсер көрсетеді де, оларды жабыс тырады. Жабысқан эритроциттер қанда ұсақ қанұйық (сгусток) түзіп, оттекті тасымалдай алмайды. Агглютинация тез дамиды және өте қауіпті. Сондықтан қазіргі уақытта тек өз тобына сәйкес қанды құяды. Сирек жағдайда жер сілкінуі, техногендік апат және т.б. сызба бойынша қан құю жүзеге асырылуы мүмкін (5-сыз- ба). Өз тобына жатпайтын қанды (мысалы, бірінші) аз мөлшерде қажет адамға қолданады. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 93 Себебі қан эритроциттері мен агглютининдерінен бөлек қанда басқа да жасушалар (тромбоциттер, лейкоциттер) бар. Плазмада әртүрлі нәруыздардың көп мөлшері жүзіп жүреді. Өз тобына жататын қан тобын құйған кезде де жеке сәйкес келмеу – эритроцит агглютиногендерінен басқа нәруыздарға иммундық реакция болуы мүмкін. Сондықтан дайындалған донор қанын аз мөлшерде, жеке төзбеу қасиеті бар-жоғын бақылап мұқият құю қажет. жүктеу/скачать 5.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|