Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
жолын дәлелдеп береді. Сонымен қатар, біз фольклорлық мұраны иге- ру, зерттеу жұмыстарына байланыс- ты алғашқыда жинау, жариялау, на- сихаттаудан басталған мақалалардың таза ғылыми сипатқа ие болу жолы мен түсіндірмелік мәнде көрінген ой-пікірдің әдеби-тарихи, әдеби-тео- риялық тұрғыда ғылыми талдауға дейінгі дәрежеге қалай көтерілгенін байқаймыз. Бұлар – қазақ халқының фольклорлық мұрасын игеру, зерт- теу бағытындағы мақалаларда ғана көтеріліп, тексерілген проблемалар. Егер осыған сол дәуірдегі оқулық- хрестоматиялардағы түсіндірмелер мен әр жанрға байланысты шыққан жинақтардағы алғы сөздерді, оқу- лықтардағы талдауларды, кейбір ал- ғашқы монографиялық сипаттағы зерттеулерді қосатын болсақ, соғысқа дейінгі дәуірдегі қазақ әдебиеттану ғылымының туу кезеңіндегі зерт- теулердің сапасы мен саны өсе түсері анық. 1930 жылдардың басында әде- биет пәнін оқыту мен оқулықтар жасауға оң бағыттағы көзқарас пай- да болды. Бұл қазақ баспасөз бетінде Ә. Тәжібаевтың «Қазақ әдебиетін оқыту туралы», Ө. Тұрманжановтың «Қазақ әдебиетін оқыту туралы» атты мақаласында көрініс берді. Авторлар қазақ әдебиетінің оқулығын, про- граммасын жасауды қолға алу тура- лы проблемалық мәселелер көтере отырып, ол үшін қазақ әдебиетінің тарихын зерттеу қажеттігіне көңіл аударады. Осы отызыншы жылдар- дан бас тап қазақ әдебиетінің мек- тептер мен оқу орындарында арнау- лы пән бо лып оқытылуы Е. Ыс- майылов айтқандай: «Әдебиеттану ғылымының бірте-бірте дамуына түрт кі болды... Қазақ әдебиетінің та- рихын зерттеуге арналған бірқатар еңбектер, оқулықтар, хрестоматия- лар жарыққа шықты». Әдебиет та- рихынан жазылған оқулықтардың қажеттігін өзінің ұстаздық қызметі арқылы қатты сезінген С. Сейфуллин 1929 жылы «Еңбекші қазақ» газетін- де ашық хат жариялаған болатын. Онда маркстік-лениндік эстетика прин циптері көрініс тауып: «Ең бек- ші таптың совет мектебіне лайық тарих кітабы, әдебиет тарихы әлі де жазылып шыға алмай келеді», – деп фольклорлық үлгілер мен ақын-жы- раулар шығармаларын жинап жі - беруді әдебиет сүйер қауымнан өті- ніш жасайды. Осы хаттан соң С. Сей - фуллин қазақ әдебиетінің тарихын зерттеу жұмысына белсене кірісіп, 1931 жылы «Қазақстанның ескі әде- биет нұсқалары», 1933 жылы «Ба- тырлар жыры» жинақтарын және бір неше ақындар шығармаларын жи- нап бастырады. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу кезеңінде қазақ әдебиетінің тарихын зерттеуді ар- найы да айрықша көтерген С. Сей- фуллиннің «Қазақ әдебиеті» (1932) атты оқу құралы болды. Осы оқу Ре по зи то ри й К ар ГУ |