Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
аулында тап күресінің болғанын мойындамағандықтан әдебиет та- рихын ғылымға қайшы әдіспен тек- сергені, соның салдарынан бұ рынғы әдебиет мұрасын бір жақты бағалап, оның өкілдерінің бәрін жалпы ұлт, халық қамқоры етіп көрсеткені, марксизм-ленинизм қағидаларынан ауа жайылуы өткен замандағы хан- дарды, байларды, билерді дәріптеуге, қазақ аулының бұрынғы феодалдық- рушылық қалпын көксеуге әкеліп соққаны» атап көрсетілді [79]. Ба- яндамашы Ленин мен Сталиннің ғылыми зерттеу жұмыстары тура- лы көзқарастарынан, Ждановтың идеология жұмыстарын жандан- дыру туралы баяндамаларындағы сөздерінен үзінділер келтіре отырып, Ә. Мәметова мен Б. Кенжебаевтың кандидаттың диссертацияларына, Е. Ысмайылов пен Қ. Жұмалиевтің оқулықтарына, әсіресе оның Ду- лат, Шортанбай, Мұрат, Ш. Бөкеев, Ғ. Қарашев шығармашылықтары сөз болған бөлімдеріне қатты шүйлікті. Соның негізінде ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің 1940-1947 жылдар аралығында әдебиет тари- хын тарихи шындыққа сай тексеру- ге бет алған соны бағыты «қателік» деп табылды. Қазақстан тарихы мен әдебиетін зерттеуде танылған «жаңа ұлтшылдықты» әшкерелеуге арналған бұл баяндама, идеология са- ласында кеткен «қателіктерді» түзету жолында партия талап етіп отырған келелі міндеттерді де белгілеп берді. Олардың ең басты дегендерін атасақ, жергілікті ұлтшылдықтың ешбір түріне жол бермеу. Өткен дәуір әдебиетін зерттеудегі бұрма- лаушылықты батыл әшкерелеп оты- ру, бұрынғы заман қайраткерлері шығармашылығын маркстік-ленин- дік әдіснамаға сай ғылыми негізде зерттеу, идеясыздыққа, саясаттан тыс қалушылыққа жол бермеу, керітартпа көзқарастарға партиялық принцип- пен қарсы тұру, «өрескел қателерді» большевиктерше әшкерелеу, түзету жолында қажырлылықпен күресу, әділ сынды өрістету, т.б. Қолында шынайы билік жоқ республика пар- тия ұйымының шешімі ретінде танылған қаулының бірінші басшы Ж. Шаяхметов баяндамасында осы- лайша негізделуі қазақ зиялыларына қарсы тағы да саяси науқан басталып кеткенін дәлелдейді. Қаулы мен баяндамадан туын- даған міндеттерді жүзеге асыруға шұғыл жұмылдырылған идеология майданының қызметкерлері көр- се тілген қателіктерді әшкерелеу мен түзетуге белсене кірісті. Ол кө - бінесе партиялық тапсырма ре тін- де бағаланып, сол кездегі саяси қы- рағылық болып танылды. 1950 жыл- дардағы қудалауға дейін ұласқан бұл науқанның қаулыдан соңғы ал ғашқы қадамдары екі сипатта көрініс тапты және олар бір-бірімен байланыстылықта болды. Оның бі- Ре по зи то ри й К ар ГУ |