Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі КӘсіби педагогика

47 
жүргізіледі. Бұл өндірістік оқыту сабағының құрылымын, оның маз-
мұны мен оқыту әдістерін, сондай-ақ сабақтың ұзақтығын (әдетте 
толық оқу күні – алты оқу сағаты) анықтайды. 
Ең алдымен, өндірістік оқыту сабағы құрылымында топтық 
оқыту түрінде кіріспе, ағымдағы және қорытынды болуы мүмкін 
Нұсқаулық маңызды орын алады[14]. 
Кіріспе нұсқама келесі міндеттерді шешеді: а) оқушыларды 
алдағы жұмыстың мазмұнымен және оны орындауға болатын құрал-
дармен (жабдықтар, құралдар, құралдар және т.б.) таныстыру; Б) 
Техникалық құжаттамамен және соңғы еңбек нәтижесіне (өніміне) 
қойылатын талаптармен танысу; В) жұмыстың жалпы және оның 
жекелеген бөліктерінің (тәсілдері, операциялары және т. б.) орындалу 
тәртібі мен реттілігін түсіндіру; т) оқушылардың мүмкін болатын 
қиындықтары, қателіктері туралы ескерту; д) қажет болған жағдайда 
операцияларды орындауды өзін-өзі бақылау тәсілдерін көрсету. 
Кіріспе нұсқаулық барысында танымдық іс-әрекетті жандандыру 
бұрын алынған білімді, практикалық дағдылар мен іскерлікті өзектен-
діруге, кәсіби іс-әрекет үшін оқылатын материалдың практикалық 
маңыздылығын көрсетуге ықпал етеді. 
Ағымдағы нұсқаулық оқушылардың практикалық жұмысты 
орындау барысында өткізіледі. Ол, әдетте, жеке немесе топтық. Бұл 
кезеңде оқыту шебердің жұмысы жоспарлы және перспективалық 
болған жағдайда ғана тиімді болады. Сондықтан сабақ жоспарларында 
оқушылардың өз қызметін жоспарлауға, жұмыс орнын дайындауға, 
аспаптар мен құрылғыларды баптауға, орындалатын жұмысқа өзін-өзі 
бақылау дағдыларын қалыптастыруға, жіберілген қателерді және т. б. 
белгілеу мен түзетуге үйрету мәселелері көрініс табуы тиіс. 
Ағымдағы нұсқаулық барысында шебер барлық оқу тобының 
назарын оқылатын операцияларды орындаудың ең тиімді тәсілдері 
мен тәсілдеріне аударады, тапсырманы орындауға әлсіз дайындалған 
оқушыларға және т.б. көмек көрсетеді. Топты белсендіруге жарыс 
элементтерін, ойын сәттерін, жекелеген операцияларды орындауды, 
жалпы еңбек нәтижелерін кезең-кезеңмен бағалауды енгізу арқылы 
қол жеткізіледі [14]. 
Өндірістік тапсырманы орындау кезіндегі оқушылардың дер-
бестік дәрежесі, егер шебер ағымдағы нұсқау барысында оқушы-
лардың жұмысына түсінік берсе, өндіріс жаңашылдарының, алдыңғы 
қатарлы бригадалардың, базалық кәсіпорында жұмыс істейтін 

48 
буындардың және т.б. жұмыс тәжірибесінен мысалдар келтірсе 
артады. 
Жекелеген жағдайларда ағымдағы Нұсқаулық топтық сипатта 
болуы мүмкін. Мысалы, егер оқушылардың жұмысын бақылау 
барысында типтік кемшіліктер немесе керісінше, жекелеген 
оқушыларда құнды заттар табылса, онда мастер барлық оқушыларды 
олармен таныстыруға шешім қабылдайды. 
Топтың белсенділігіне оқушылар алдында өндірістік пробле-
малар қою, тиісті өндірістік жағдайлар жасау арқылы қол жеткізіледі. 
Қорытынды нұсқаулық бірнеше дидактикалық және тәрбиелік 
мақсаттарға ие: топтағы ұжымдық және жеке еңбек нәтижелерін 
объективті бағалау, мұғалім-оқушыларды анықтау және оларды 
көтермелеу, қандай да бір еңбек операцияларын орындауда жалпы 
және жеке есептеулерді, оларды жою жолдарын және т. б. анықтау. 
Дұрыс құрылған қорытынды Нұсқаулық болашақ жұмысшының өз 
еңбегінің нәтижесі үшін жауапкершілік, ұжымшылдық, орындалған 
жұмыстан қанағаттану сезімі, еңбекке эстетикалық көзқарас сияқты 
қасиеттерін қалыптастыруға ықпал ете отырып, оқушыларға үлкен 
тәрбиелік әсер етеді.
Қазіргі заманғы өндірістік оқыту сабағында 
оқытудың екі түрі бар: топтық және бригадалық – жеке. Топтық оқыту 
түрінде топтың барлық оқушылары бірдей тапсырмаларды, бірдей 
оқу-өндірістік жұмыстарды орындайды, бұл шеберге барлық топпен 
бір мезгілде кіріспе, ағымдағы, ұжымдық және қорытынды 
нұсқамаларды өткізуге мүмкіндік береді және оқушылардың жеке 
жұмысына басшылықты едәуір жеңілдетеді. Бұл ретте оқу материалын 
жүйелі түрде зерттеу үшін ең қолайлы жағдайлар жасалады [14]. 
Практикалық жұмыстарды тікелей жүргізу кезінде бригадалық –
жеке оқыту түрі үлкен орын алады, оның мәні болашақ жұмысшы-
ларды бригадалық мердігерлік жағдайында еңбекке дайындау болып 
табылады. 
Оқылатын материалдың мақсаты мен мазмұнына байланысты 
өндірістік оқыту сабақтарының келесі түрлері ажыратылады: 
— еңбек тәсілдерін немесе операцияларды оқып үйрену бойынша 
сабақтар, оның мақсаты – оқушыларға өндірістік-техникалық білім 
беру, оқылатын амалдарды немесе операцияларды орындау үшін 
бастапқы Дағдылар мен іскерліктер беру; 
— кешенді жұмыстарды орындау бойынша сабақтар, оның мақсаты – 
оқушыларды бірте-бірте күрделенетін оқу-өндірістік жұмыстармен, 

49 
еңбекті ұйымдастыру және технологиялық үдерісті жоспарлау, 
Дағдылар мен іскерлікті жетілдіру және бекіту, бұрын зерттелген 
операцияларды әр түрлі үйлесімде орындау. 
Оқушылардың 
өндірістік 
тәжірибесі 
олардың 
кәсіби 
дайындығының соңғы кезеңін білдіреді және оқытудың соңғы 
айларында өткізіледі. Өндірістік практика үдерісінде шешілетін 
міндеттерге мыналар жатады: оқушылардың өндірістік жағдайларға 
әлеуметтік, психологиялық және физиологиялық бейімделуі; кәсіптік 
білімді, дағдылар мен іскерлікті жетілдіру және нақтылау; таңдаған 
мамандығы бойынша мамандандыру; күрделі өндірістік жұмыстарды 
орындау кезінде өзіндік жұмыс тәжірибесін жинақтау; прогрессивті 
технологияларды, қазіргі заманғы жабдықтарды, механикаландыру 
және автоматтандыру құралдарын меңгеру; білімді практикада 
қолдану, күрделі өндірістік міндеттерді шешу дағдылары мен 
біліктерін қалыптастыру. 

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: