№9 дəріс
Тақырыбы: Көмірсутектердің галоген туындылары. Галогеналкандардағы S
N
1 және S
N
2
реакциялары.
Дəрістің мақсаты:
-көмірсутектердің галоген туындылары, құрылысын, галоген атомының әсерін түсіндіру,
-галогеналкандарды синтездеу әдістері мен химиялық қасиеттерін көрсету,
-галогеналкандар негізіндегі нуклеофильді орынбасу реакцияларының механизмі S
N
1
және S
N
2 сипаттау.
Дəрістің қысқаша мазмұны:
Галогеналкандар. Біріншілік, екіншілік, үшіншілік галогеналкандар. Электрондық және
кеңістіктегі құрылысы. Көміртек– галоген байланысының сипаттамасы (полюстілігі,
полюстенгіштігі, энергиясы, байланыс ұзынды). Реакциялық қабілеттілігі. Галоген
табиғатының әсері.
Алу әдістері: алкандарды галогендеу, алкендерды және спирттерды гидрогалогендеу.
Химиялық қасиеттері. Нуклеофильді орынбасу реакциялары (спирттердің, жай
эфирлердің, күрделі эфирлердің, нитрильдердің, нитроқосылыстардың, тиолдердің түзілуі).
Нуклеофильді орынбасу реакцияларының механизмі S
N
1 және S
N
2. Нуклеофильді
орынбасу реакциясының стереохимиясы. Негізгі сатылары. Реакция жылдағымен
бағытынаәсер ететін негізгі факторлар.
-Элиминирлеу (бөліп шығару) реакциясы: Е1 және Е2. Зайцев ережесі және оны
түсіндіру. Нуклеофильді орынбасу және
-элимирлеу реакцияларның қатар жүруіне әр
факторлердің әсері (галогеналканның құрылысы, кететін топтың табиғаты, еріткіштің
табиғаты, реагенттің негізділігі және нуклеофильділігі).
Əдебиеттер:
1. К.Б. Бажықова. Алифатты қосылыстардың органикалық химиясы, 2016, 364 б.
2. Грандберг, И. И. Органическая химия. Учебник / И.И. Грандберг, Н.Л. Нам. - М.: Юрайт,
2014. - 608 c.
3.
Физер, Л. Органическая химия. Углубленный курс (1-2 книга). - М.: Химия, 2015.
Достарыңызбен бөлісу: |