Microsoft Word Хабаршы№2 2011(2)
Karay T.: Yilaman bala emçek beril’mez
жүктеу/скачать 4.03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Kırım Tatar T.
| Karay T.: Yilaman bala emçek beril’mez.
Kaşkay T.: Ağlamayana süd yoh. Kazak T.: Cılamagan balaga emşek bermeydi. K. Azr. T: Aglamayan uşaga süd vermezler. Kerkük T.:Yığlamıyan uşağa emcek vermeler. Kıbrıs T.: Ağlamayan çocuğa meme yogdur. Kırgız T.: İylabagan balaga emçek cok. Kırım Tatar T. Aglamayan balaga emçek bermezler. Kumuk T.:Yılamagan balaga/yaşga emçek bermes. Nogay T.: Bala yılamasa, anası emşek bermeydi. Özbek T.: Bala yıglamasa, ana süt bermes. Tatar T.:Yılamagan balaga emçek bermeyler. Türkmen T.:.Aglamadık oglana emçek yok. Tuva T.:Iglavaan çaşka emik emzirtpes. Urumlu T.:Aglamaan balaa köküs vermiyler. Uygur T.:Bala yiglimisa, ana emçek salmas. Yakut T.: İtaabat oğonu emseh teebetter.(Çobanoğlu 2003b) Bu atasözü de Karahanlı dönemi hariç bütün tarihi devirlerde ve Türk dünyasının bütün bölgelerinde yer almaktadır. Yukarıda yer verdiğimiz iki örnek atasözü ve daha önce zikrettiğimiz çalışmamızda (Çobanoğlu 2003b) yer alan 30.000 versiyonuyla 1000 tanesi ne anlam ifade etmektedir? Din değiştirmeye ve coğrafi bölgelerin uzaklığından ve ağız özelliklerinden kaynaklanan kelime, ek bazen de aynı anlamda farklı fiil kullanımı bazındaki değişikliklerin ötesinde A. Dundes’in (1964) atasözleri araştırmaları için koyduğu kriterlerden metin, bağlam ve sözeldoku (texture) özelliklerinin tamamına sahip olan bu materyalin bir kültürbilimciye söyleyeceği bir şeyler olmalıdır. Bunların başında atasözlerinin yapılmasını veya yapılmamasını ön gördüğü davranışlar manzumesi olarak ortak zihniyet gelmektedir. İçten dışa doğru bir tavır alışın ifadesi olarak ortak zihniyetin, Türk dünyasının ortak kültürel motiflerini ve bunlara bağlı sosyal ve kültürel değerlerin var olduğu zeminin atasözleri bazında ne kadar sağlam bir yapıya sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Hiç şüphesiz Türk dünyası atasözleri içinde yer alan bazı atasözleri taşıdıkları evrensel değerler bakımından dünyadaki bir çok milletin atasözüyle de benzerlik taşıyabilirler. Ancak Türk dünyasının geleneklerini görenekleri ifade eden ve onun ortak duygu ve düşüncelerinin ürünü olup hayat tarzını ifade edenler ortak psikolojik yapının ve ortak ruhun da temelini oluşturmaktadır. Uzun siyasi ve coğrafi ayrılıklardan sonra birbirini tanıma fırsatı bulan bu kardeş toplulukların bir birlerini en iyi tanıyabilecekleri zeminin halk kültürü ve özellikle de atasözleri olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bir başka ifadeyle, her atasözü, toplumsal yaşantı içindeki bireyin uyması beklenilen ya bir genel kural veya bir düstur niteliğindedir. Bu nedenle de, atasözleri, milletlerin karakterlerini, hayat karşısında tavır ve zihniyetlerini ifade eden özlü sözlerdir. Bu bağlamda, dünyanın oldukça geniş bir kesimine dağılmış olarak yaşayan Türk kavimlerine ait atasözleri, taşıdıkları mesajlar ve yönlendirdikleri davranışlar itibariyle, Türk milletinin temel zihin yapısını gösteren birlik ve bütünlüğü ifade etmeleri bakımından sözlü edebiyat türleri içinde ayrı bir öneme sahiptir. Tarih boyunca, birbirinden hayli uzak coğrafyaları vatan haline getirmiş olan Türkler’in, atasözlerinde dile gelen düşünme tarzının esasta aynı olması sebebiyle, tek bir zihin ülkesinde yaşadıkları ve aynı sosyal psikolojiyi paylaştıkları görülmektedir. Bu nedenle de, Türk atasözleri, millî karakterimizi yansıtan, coğrafya, lehçe vb. farklılıkların ötesinde zihniyet ve davranışlarımızın kültürel taksonomisi bağlamında bütün Türkler’i birleştiren önemli bir kaynaktır. Dahası ve belki de en önemlisi bu henüz yeterince derlenmemiş muhteşem korpusun dil ve de Ortak Türk Yazı Dili bakımından sahip olduğu potansiyeldir. |