А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
Ғылыми білім туралы түсінік
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
|
1.4 Ғылыми білім туралы түсінік Білім - бұл іс-әрекетті білудің тәжірибе арқылы дәлелденген нәтижесі, оның адам санасында дұрыс кӛрінісі. Білімнің негізгі функциясы - табиғат, қоғам және ойлау заңдары туралы шашыраңқы идеяларды жалпылау. Таным - бұл адам ойының надандықтан білімге дейінгі қозғалысы. Танымның негізінде адамның тәжірибелік (ӛндірістік, әлеуметтік және ғылыми) қызметі процесінде объективті шындықтың адам санасында кӛрінісі жатыр. Осылайша, адамның танымдық белсенділігі тәжірибемен анықталады және шындықты тәжірибелік игеруге бағытталған. Бұл процесс шексіз, ӛйткені таным диалектикасы объективті шындықтың шексіз күрделілігі мен біздің біліміміздің шектеулігі арасындағы қарама - қайшылықта кӛрінеді. Танымның негізгі мақсаты - заңдар мен ілімдер, теориялық ережелер мен тұжырымдар түрінде жүзеге асырылатын, тәжірибемен расталған және бізден тәуелсіз объективті түрде ӛмір сүретін шынайы білімге қол жеткізу. Білім салыстырмалы және абсолютті болуы мүмкін. Салыстырмалы білім - бұл үлгінің объектімен сәйкес келуінің толық еместігі бар шындықтың кӛрінісі. Абсолютті білім - бұл үлгінің объектімен абсолютті сәйкестігін Орта ғасыр Араб Шығысы және Орта Азия(Ибн Сина, Бируни және т.б.) Еуропа (Схоластика, алхимия, астрология) (Галилей,Декарт,Ньютон) XІX ғ.ортасынан заманауи ғылымның пайда болуы (Эйнштейннің салыстырмалылық теориясы) 14 қамтамасыз ететін объект туралы жалпыланған идеялардың толық жаңғыртылуы. Танымның екі түрі бар: сезімтал және оңтайлы. Сезімтал білім - бұл адамның қоршаған ортамен тікелей байланысының салдары. Ол сезімтал таным элементтері, яғни қабылдау, сезіну, бейнелеу және қиял арқылы кӛрінеді. Қабылдау дегеніміз - адамның миы белгілі бір уақыт аралығында оның сезім мүшелері қабылдаған объектінің немесе құбылыстың қасиеттерін кӛрсетуі. Қабылдау объектінің немесе құбылыстың бастапқы сезімтал бейнесін береді. Сезім - бұл адамның миының объектінің әртүрлі қасиеттерін немесе оның сезім мүшелері қабылдайтын объективті әлемнің құбылысын кӛрсетуі. Қиял - бұл адамның миындағы әртүрлі идеялардың ӛзгеруі және оларды суреттердің тұтас бейнесіне біріктіру. Елестету дегеніміз - белгілі бір уақытта адамның сезім мүшелеріне әсер етпейтін, бірақ міндетті түрде бұрын әрекет еткен объектінің немесе құбылыстың қайталама бейнесі. Оңтайлы білім - бұл адамның миындағы маңызды қасиеттердің, себептік қатынастардың және объектілер мен құбылыстар арасындағы тұрақты байланыстардың жанама және жалпыланған кӛрінісі. Ол сенсорлық білімді толықтырады және басып озады, болып жатқан процестердің мәнін түсінуге ықпал етеді, олардың даму заңдылықтарын ашады. Оңтайлы танымның формасы - дерексіз ойлау, адамның логикалық ойлауы. Құрылымдық элементтері - ұғымдар, пікірлер, тұжырымдар. Түсінік - бұл объектінің немесе құбылыстың қажетті және маңызды белгілерін кӛрсететін ой. Ұғымдар жалғыз, жалпы, дерексіз, нақты, салыстырмалы. Жалпы ұғымдар бірқатар объектілермен немесе құбылыстармен байланысты, жалғыз ұғымдар тек біреуіне қатысты. Нақты ұғымдар белгілі бір объектілерге немесе құбылыстарға қатысты. Абстрактылы - объектінің немесе құбылыстың жеке белгілеріне. Салыстырмалы - әрқашан жұптасып ұсынылады. Абсолютті - жұптық қатынастар жоқ. Пайымдау дегеніміз - тұжырымдамаларды байланыстыру арқылы бір нәрсені бекіту немесе түзету туралы ой. Пайымдаулар сенімді және теріс, жалпы және жеке, шартты және бӛлінетін болады. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|