Абилбакиева галия турысбековна
жүктеу/скачать 2.47 Mb. Pdf көрінісі
|
|
51 2 ТӘЖІРИБЕЛІК–ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЖҰМЫСТЫҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ НӘТИЖЕЛЕРІ 2.1 Ақпараттық - коммуникациялық технологиялар арқылы болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастырудың мазмұны Болашақ МДҰ педагогтерін АКТ арқылы басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыруға оқыту үдерісіндегі белгілі мақсатқа бағытталған және педагогикалық өзара әрекеттескен субъектіні құру үшін қажет өзара байланысқан құрамдас бөліктердің жиынтығы деп түсінеміз. Болашақ МДҰ педагогтерін АКТ арқылы басқарушылық құзыреттілігін қалыптастырудың әдістемесінің мазмұнын сипаттайық. Қалыптастырудың бірінші компоненті- «мақсатты» қалған барлық функциясын анықтайды. Б.С.Гершунский атап айтқандай, біріншіден «білім берудің мақсаты нақты оқу пәнінің, тақырыптың немесе сабақтың жағдайлық қажеттілігін бейнелейтін парагматикалық, тәжірибеге сүйенген сипаттамада болады», яғни, педагог білім беру үдерісінің сәйкес мақсаты мен нәтижесін орнатады; екіншіден «білім берудің мақсаты қазіргі уақытта және қоғамдағы жағдайларда басым болып отырған идеологиялық және саясаттық доктриналар орнатылуын бейнелейтін декларативті, ұрандық, белгілі мөлшерде салттық сипаттамада болады»; үшіншіден, «білім берудің мақсаты жергілікті, олар жалпы білімнің мақсатын орнатуда күрделі бағынушылық сатысымен көшірілмейді» [77]. Білім берудің мақсаты педагогикалық әрекеттің жүйелі - функциясын іске асырады. Оқытудың мазмұнын, әдісін және құралын таңдау дәл осы мақсатты таңдауға байланысты.Болашақ МДҰ педагогтерінің АКТ арқылы басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру қазіргі әлеуметтік-мәдениеттік жағдайлардың дамуымен, ақпараттық қоғамның тұруымен талап етіліп МДҰ стандартына және Болашақ МДҰ педагогтерін дайындаудың педагогикалық ЖОО-ның стандартына енгізілген мақсаттарымен іске асырылады. Интегративті мақсат - болашақ МДҰ педагогтерін кәсіби дайындаудың барлық үдерісінде АКТ арқылы басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру. Кезеңдік - АКТ арқылы басқарушылық құзыреттілік компоненттерінің мақсаттарын анықтау. Оперативті - болашақ МДҰ педагогтерінің әртүрлі тақырып төңірегінде, оқу-кәсіби жағдайларында үйренетін, тәжірибелік есептерді шешуде қажет нақты оқу материалын меңгеруіне байланысты. Зерттеу барысында болашақ МДҰ педагогтерінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру білім берудің барлық жылдарында үнемі жүргізіліп келе жатқан, оның мазмұны мен ұйымдастырушылық сипаттамалары бойынша әртүрлі бағытта өзгеріп отыратын ұстанымды басшылыққа аламыз. Білім беру кезеңінің динамикалық сипаттамасы болашақ МДҰ педагогтердің басқару мәселелеріне ресми түрде көшірудің жүйелілігін көрсететін кезеңдерді бөлу 52 кезінде көрінеді. Болашақ МДҰ педагогтерінің басқарушылық біліктілігін қалыптастырудың логикасы үш негізгі кезеңді қамтиды; бағдарлау, тақырыптық- әдістемелік, зерттеу. Білім берудің бағдарлық кезеңінде студенттің 1-2 курс оқу орнына университеттің білім беру мекемесіне кіруіне және жалпы «адам», «қоғам» және «әлеуметтік жүйені басқару», «менеджмент» және т.б. жалпы ғылыми категориялары түсіндірілетін негізгі әлеуметтік, гуманитарлық және психологиялық-педагогикалық пәндерді дамытуға сәйкес келеді. Болашақ МДҰ педагогтердің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастырудың бағдарлау кезеңінің басты мақсаты МДҰ педагогтерінің осы қызмет бағытының маңыздылығын және оны мақсатты түрде дайындау қажеттілігін арттыру болып табылады. Оқудың пәндік-әдістемелік кезең 3-4 курстарда жүзеге асырылады және студенттердің арнайы пәндерді дамытуымен, педагогикалық басқарудың теориялық және практикалық аспектілерін, мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын басқарудың ғылыми негіздерін анықтайды. Біздің зерттеу жұмысымыздағы басты маңызды рөлді «Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын басқару» таңдау пәні жүзеге асырады. Пәндердің осы циклі басқарудың құзыреттілігін қалыптастырудың негізгі идеяларын шоғырландырады.Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқару құзыреттілігі әдістемелік негізді қамтамасыз ететін бұрынғы психологиялық-педагогикалық пәндердің негізгі бірлігін жинақтайды. Пәндік–әдістемелік кезеңнің мақсаты педагогикалық басқару теориясы мен практикасын және мектепке дейінгі білім берудің негіздерін мақсатты түрде зерттеу болып табылады. «Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын басқару» таңдау пәні мамандықтың оқу бағдарламасына әр жылы енгізіліп, мамандандыру мақсатында өз функциясын орындайды. Болашақ МДҰ педагогінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастырудың зерттеу кезеңінде педагогтердің теориялық және практикалық тәжірибесін ғылыми тұрғыдан зерттеу үшін мұқтаждықтары мен тұрақты мотивациясы бар студенттер ғана қалады. Сондықтан осы кезеңнің мақсаты жеке ғылыми зерттеулерді ұйымдастырып болашақ мектепке дейінгі педагогтер үшін жағдай жасау болып табылады. Болашақ МДҰ педагогінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру үдерісінің логикасы басқару қызметінің теориясы мен тәжірибесінің негіздері мен кәсіптік қызметтегі жеке тұлғаны дамытуға ықпал ететін мазмұнның, формалардың және әдістердің күрделілігімен анықталады. Басқарушылық құзыреттілік ұйымның мазмұнының әр кезеңінде болашақ педагог даярлау деңгейіне басқарудың теориясы мен практикасын меңгеруге сай бөлінуі мүмкін. МДҰ педагогінің педагогикалық менеджмент, МДҰ педагогінің менеджменттің теориясы мен тәжірибесі мәселелерін меңгеруін қамтамасыз ететін оқу пәндерінің мазмұнын таңдау аспектісі әлі де педагогикалық практикада және ғалымдардың ғылыми зерттеулерінде әзірленіп келе жатқанын атап өткен жөн.Зерттеу барысында білім мазмұнын анықтауға арналған жеке- 53 тұлғалық тәсілдерді зерттеген В.В.Краевский [103, 51б.], И.Я. Лернер, М.Н. Скаткина [40, 77 б.], А.В. Хуторскойдың [121] еңбектеріне сүйендік. Олардың зерттеулері бойынша жеке-тұлғалық көзқараспен білім беру мазмұны екі компонентке бөлінеді: білімнің сыртқы мазмұны - білім беру ортасы; білімнің ішкі мазмұны - студенттің жеке іс-әрекеті деп қарастырады. Жеке тұлғаны тәрбиелеудің негізгі мазмұны болашақ педагогтердің жеке білім беру мағынасын дамытуды қамтамасыз ету және көрсету болып табылады. Мұндай мазмұндар әлемнің терең негіздерімен және өзімен өзара әрекеттесу негізінде құрылуы мүмкін. Осыған байланысты, жеке тұлғаның білім беру мазмұны бойынша ғалым «сыртқы және ішкі білімнің мазмұнын, оның құрамы мен құрылымын студенттің жеке тұлғаның дамуына ықпал ету н арқылы айқындайтын білім мазмұнын ұсынады». Бұл ұстаным біздің зерттеуіміздің идеологиясына сәйкес келеді, өйткені болашақ МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісінің мазмұны болашақ маманның жеке құндылығын жүзеге асырудың теориялық аспектілерін және тәжірибеге бағдарланған қызмет болып табылады. Тұлғаға - бағдарланған көзқарас тұрғысынан алғанда, «білімнің негізі тұрақты элементі – өмір бойғы білімі» болып табылады. Бұл ереже біздің зерттеу тұрғысынан болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастырудың ең маңызды нәтижесі педагогикалық басқару теориясы мен тәжірибесін білу ғана емес, сондай-ақ өмір мен мінез-құлықты анықтайтын «координаталық жүйе» деген ұғымды ұстануға мүмкіндік береді. МДҰ педагогінің болашақ кәсіби дайындығын анықтайтын белгілі бір логикалық құрылымы бар. Оның құрамына келесі компоненттерді бөлуге болады: философия, құқық, саясаттану, мәдениеттану, социология және т.б. пәндер бойынша ұсынылатын мәдениеттану; студенттердің жалпы басқару құзыреттілігін қалыптастыруды қамтитын психологиялық-педагогикалық оқыту; мектепке дейінгі ұйымдарда оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастырудың технологиялық жағымен бірлікте объективті білімді қалыптастыруға бағытталған пәндік-әдістемелік оқыту; МДҰ педагогінің белгілі бір бағыттарын, оның ішінде басқару іс-шараларын жүзеге асыруға арналған арнайы дайындық. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерін кәсіби қызметке дайындау жолдарын таңдай отырып, болашақ педагогтердің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыруға бағытталған тікелей немесе жанама оқу пәндерінің мазмұнын негіздеу. Сондай-ақ, басқарушылық оқыту мазмұнын байыту көздерін, таңдау курстарында оқу материалын іріктеудің дұрыс қағидаттары мен критерийлерін қарастыру қажет. Осы мақсатта Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты, пәндердің типтік оқу жоспарының, пәндердің оқу- әдістемелік кешенінің мазмұнына талдау жасалды. Соның негізінде бакалавриаттағы педагогикалық базалық пәндердің таңдау компонент бағдарламаларына қосымша тараулар енгізілді. Мұндағы базалық пәндер бойынша таңдау компоненті «Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын басқару» пәні таңдап алынды, себебі аталған екі пән де 54 біздің зерттеуіміз бойынша мамандыққа сай және мазмұны бойынша өте жақын, бірін бірі толықтырушы пәндер болып табылады. Бакалавриаттағы педагогикалық базалық және бейіндеуші пәндердің бағдарламаларының мазмұнына қосымшалар мақсаты - студенттердің білім берудегі басқарушылық саласынан тұтас теориялық білімдерін қалыптастыру, басқару құндылықтарына оң қарым-қатынастарын және басқарушылық құзыреттілігін көрсете алу іскерліктерін дамыту. Оның міндеттері: - студенттерді бала тұлғасының дамуын, топ ұжымын, оқу үдерісін басқаруға қызығушылығын қалыптастыру және оның қоғам және адам өміріндегі мәнін түсінуге тәрбиелеу; - білім берудегі басқарудың ұғымдық аппараты мен негізгі қағидаттарын меңгеру; - басқарушылық құзыреттілік саласынан білімдерін толықтыру; - болашақ маманның басқарушылық құзыреттілігінің тұлғалық, педагогикалық, менеджерлік құрамына талдау жасау іскерліктері; -педагог-басқарушы тұлғасын жете меңгеру, атқаратын рөліне эмоционалдық қатынастарын кеңейту; - білім берудегі басқару саласынан меңгерген білімдерін практикада пайдалануға тәрбиелеу; - басқару іс-әрекетінде білім беру субъектілерімен өзара әрекеттестікке түсе алу іскерліктері мен дағдыларын дамыту. Енді жоғарыдағы мазмұнына қосымша толықтырулар енгізілетін пәндердің бағдарламаларын келтірейік. «Мектепке дейінгі педагогика» пәнінің бағдарламасының мазмұнына қосымшада болашақ педагогтар кестеде көрсетілгендей мынадай тақырып мазмұнын меңгереді: Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру мүмкіндіктері. Педагогикалық іс-әрекеттің кәсіби стандартында басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру қажеттігі, және оған сәйкес педагогтің білімі, білігі, іскерлігі және тұлғалық қасиеттеріне қойылатын минималды талаптар. Басқарушылық құзыреттілік ұғымының мәні. Педагог- басқарушы құрылымы және оның сипаттамасы. Педагогтің тұлғалық, педагогикалық, басқарушылық құзыреттерінің мәні. Үздіксіз білім беру барысында педагогтің басқарушылық құзыреттілігін дамыту мәселесі Болашақ МДҰ педагогтерінің басқару құзыреттілігі педагогика, психология теориясы мен практикасы саласындағы зерттеулерді меңгеруге негізделген. Яғни, басқарушылық тапсырмаларды неғұрлым үнемді және тиімді шешуге қызмет етеді. Басқарушылық тапсырмаларды неғұрлым үнемді және тиімді шешуге қызмет етеді. Негізгі компонент болашақ педагогтердің жалпы және оның әртүрлі салаларында, құрылымдық құрамдас бөліктерінде, сипаттамалары мен ерекшеліктерінде басқару қызметінің мәні туралы білім мен идеялармен байытуға бағытталған. Бұл компоненттің нақты мазмұны басқарушылық қызметінің мәні туралы тұтас түрде жариялауға бағытталған және келесі мәселелерді қамтитын белгілі бір логикалық дәйектемені 55 қамтиды.Педагогикалық білім берудің заманауи теориясы мен практикасында педагогикалық жүйелерді басқаруға тұлғалық-бағдарлы көзқарас, өзектілігі мен маңыздылығы, білім беру қызметін басқару. «Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын басқару» таңдау пәніндегі жаңа «Мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы басқару құзыреттілігін қалыптастыру»элективті курсты ұйымдастыру арқылы студенттерді басқару қызметіне даярлау қажет тиісті мазмұнды меңгеру: -басқару теориясы, басқару ой-өрісін дамыту тарихы және педагогикалық басқарудың мәнін түсіндіру интерпретация мен жүйелік тәсілдің өзгермелілігін меңгерген студенттер; - педагогикалық жүйелерді басқару туралы бұрыннан бар білімдер жүйесінде алынған ақпаратты қамту мүмкіндігін дамыту; - болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің шығармашылық, сыни ойлау формасына байланысты іс-шараларға қосу. Даярлықтың ақпараттық құрамдас бөлігінің мәні басқару қызметі туралы студенттің білімін және оның жеке қабілеттерін ажырамас байланыстырады. Мұндай көзқарас білімнің өзіндік шығармашылық жолын жасайтын арнайы оқыту стилін қажет етеді. Білім беру кезеңінің мазмұны дереу бірден білім болмайтыны анық А.А. Вербицкийдің «білім мәртебесін алу үшін, шындықты саналы түрде көрсету үшін, ақпараттың басынан бастап, оның мәні мәтінде игерілген болуы керек» деген пікірімен келісеміз [85,125 б.]. Бұл ереже біздің зерттеуге қатысты және болашақ МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру кезеңінің ұйымдық формаларын қарау қажеттілігін растайды. Бұл студенттерге жаңа, кәсіби қажеттілікті тәуелсіз іздеу және ашуға мүмкіндік береді. Олар басқаруға дайын болып табылады, осындай ұйымдық формалар мен оқыту әдістерін оқып үйрену керек. Мұндай жағдайларда болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің кәсіптік даярлау үдерісін түбегейлі жаңартып отыру қажеттілігі айқын, бұл құзыреттілікті, ұтқырлықты және жеке дамудың ең қолайлы жағдайларын қамтамасыз етеді. Сондықтан болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісінің технологиясы контекстік оқытудың идеологиясына негізделеді. Онда дидактикалық формалардың, әдістер мен құралдардың бүкіл жүйесі педагогтердің болашақ кәсіби қызметінің субъектісі мен әлеуметтік мазмұнын модельдеу үшін пайдаланылады және олардың негізінде кәсіптік білімді меңгеру осы қызметке негізделеді. А.А. Вербицкий атап өткендей педагогтың және студенттердің контекстік оқытудағы жұмысының бірлігі - оның барлық материалдық және әлеуметтік белгісіздігінің және сәйкессіздігінің RO жағдайы. Жағдай білім беру мазмұнын оның динамикасына ендіру мүмкіндігін береді. Оқу-тәрбие үдерісінің жағдайын талдау және шешу кезінде мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында білім беру үдерісіне қатысушылардың пәндік-бағдарланған кәсіптік іс-әрекеттер нормаларын сақтай отырып, оқушы білім мазмұнын үйренуге бағытталған 56 бірыңғай іс-әрекеттегі ағартушы ретінде қоғамның мүшесі және маманы ретінде қалыптасады [85]. Білім берудің белсенді формалары мен әдістерінің көмегімен болашақ кәсіби қызметтің материалдық емес, әлеуметтік мазмұны қайта құрылады. Зерттеу жұмысына қатысу студент мамандар командасының мүшесі болып табылады және мүшенің барлық құқықтары мен міндеттеріне ие. Болашақ кәсіби қызметінің субъектісі мен әлеуметтік мазмұны қайта жасалады және студент білім беру және болашақ кәсіптік қызметтің ерекшеліктерін ескере отырып орындайды. Келешектегі еңбек контекстін оның материалдық және әлеуметтік аспектілерінде қайта құру болып табылатындықтан, іскерлік бағдарламасы кәсіптік білім беру мақсаттарына жетуге бағытталған педагогикалық үдеріс болып қала береді. Мұнда студент абстрактілі білімді үйренеді, бірақ оның табиғаты бойынша ол өз еркімен емес, ойын-сауық және оқу іс-әрекетінің құралы ретінде, сондай-ақ кәсіби іс-қимылдар ретінде өздері үшін емес, шешімдерді дайындау және қабылдау кезеңінде біріктіреді. МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісі аудитория мен сабақтан тыс іс-шаралардың әртүрлі түрлерін: оқыту және оқыту, оқу үдерісін қалыптастыру; студенттердің өзіндік қызметі, өзін-өзі зерттеу; студенттің құрамына кіретін қызмет саласын талдау, түсіну және өзгерту арқылы оқытуды қамтиды. Ұйымдастыру формалары жоғары оқу орнында оқу үдерісіне дәстүрлі лекциялар, семинарлар мен практикалық сабақтар, сондай-ақ ойын модельдеу әдістері және нақты жағдайларды талдау әдісі. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісін сәтті жүзеге асырудың негізгі шарты, теориялық білімдердің практикалық қолдану жағдайымен, болашақ мамандарды іс- тәжірибеге бағдарланған іс-әрекеттерге жұмылдырудың оқу үдерісінің шоғырлануының өзара байланысы болып табылады. Демек, МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісін тиімді жүргізудің тағы бір тәсілі ретінде студенттің іс-тәжірибеге бағдарланған іс-әрекеттерге, контекстке сезімтал модельдеу жағдайларын және МДҰ басқарушылық қызметтің практикалық тапсырмаларын енгізу екендігін аңғарамыз [148]. Келтірілген көрсеткіштер МДҰ басқарушылық құзыреттілігін дамытудың аталған көрсеткіштері және олардың болашақта маңызды сипаттамалары зерттеуге арналған диагностикалық базаның дамуына мүмкіндік береді. Болашақ маманның басқару құзыреттілігін қалыптастырудың сипаттамасы басқарудың тиімді жұмыс істеуі үшін қажет маманның жеке қасиеттерін анықтаусыз аяқталмайды. Диссертациялық зерттеудің 1.1-тармағында көрсетілген басқарушылық құзыреттілікті талдау маманға қажетті келесі жеке сипаттамаларын анықтауға мүмкіндік береді: - объективтілік, энергетика, аналитикалық ойлау; - мақсаттар, көзқарастар, бастамалар, ұзақ мерзімді болжаулар, мақсаттарды нақты анықтай білу; 57 - шығармашылық тәуелсіздік; - адамдарға назар аудару, тәртіпті, айқындылық, талап ету, табандылық, еңбекқорлық, өзін-өзі ұйымдастыру; - объективтілік, әділеттілік, бақылау, өзін-өзі сыни көзқараспен қарау; - эмоционалдық байланыс, жауаптылық , адалдық. МДҰ педагогінің басқарушылық құзыреттілігінің негізгі компонентттерін қалыптастыру көрсеткіштері және маманның жеке сипаттамалары жиынтықта университетте болпшақ МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру үдерісінің нәтижесі туралы идеяны көрсетеді. Сонымен бірге маманның болашақ басқару құзыреттілігі сапалы динамикалық, өзгеретін, толық емес екенін ескеру керек. Сондықтан оның әртүрлі сипаттамаларын көрсете отырып , деңгейдегі саралануы мүмкін. Әрине, білім беру үдерісінің күтілетін нәтижесі маманның жалпы кәсіби білімін жетілдіретін және жетілдіретін бола шақ МДҰ педагогінің басқару құзыреттілігінің жеткілікті жоғары деңгейі болып табылады. Осылайша, біз университет үдерісінде басқаруды МДҰ құзыреттілігін қалыптастырудың теориялық аспектілерін анықтадық. Зерттеудің осы бөлігінің негізгі аспектілерін қорытындылай келе, атап өтуге болады: - университеттегі оқу кезеңі кәсіби білім мен кәсіптік-педагогикалық оқытудың аудармасын ғана емес, болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің жеке және кәсіби дамуы үшін жағдай жасауды мақсат етеді; - кәсіптік қызметті сапалы дайындауды қамтамасыз етудің қажетті шарты болып табылатын біліктіліктің кең спектрін, соның ішінде басқарушылық қызметті дамытуға маманның қажеттілігіне негізделген құзыреттілік көзқарас. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерін дайындау үшін негіз болып табылады - болашақтың басқару құзыреттілігін қалыптастыру мектепке дейінгі ұйым маманы жоғары оқу орнында білім беру үдерісінің ерекшелігін, оның жалпы мақсаттарын, мазмұнын, нысандары мен әдістерін, ал екінші жағынан, мазмұнды іріктеуді және арнайы шарттарды жасауды ескеретін жоғары оқу орнында маман даярлаудың құрамдас бөлігі болып табылады. Болашақ МДҰ басқарушылық құзыреттілігін дамытудың жоғары деңгейін қамтамасыз ете алады; Басқару қызметі - білім беру субъектілерінің қызметін ұйымдастыру және жобалау, болжау, үйлестіру және бақылау функцияларында көрініс табады. МДҰ маманы мен тәрбиеленушінің жеке басын қалыптастыру және өзін-өзі жетілдіруге бағытталған функцияларды жүйелі және шығармашылық реттеу. Зерттеу барысында ұсынылған басқару және басқару қызметінің тұжырымдамасын анықтауға әртүрлі тәсілдерді талдау , оның мазмұны мен құрылымы басқарудың феноменологиялық сипаттамаларына сәйкес келетін мамандардың басқару құзыретінің мәнін түсіну үшін негіз болып табылады. Дәстүрлі түрде отандық ғылымда мектепке дейінгі ұйымдарды басқару мәселелері тереңірек қарастырылады. 90-жылдардың басында адамгершілікке деген көзқарас, үлкенге деген құрмет, ынтымақтастық, сенім, жауапкершілік, беделді басқару, көлденең қатынастар, даму және өзін-өзі дамыту қағидаттарын басшылыққа алу практикасында бекіту негізінде белсенді түрде қабылданды. 58 Аталған қағидалар педагогикалық менеджменттің мәселелерін, білім беру мекемелерін басқару теориясы мен практикасын, оның ішінде мектепке дейінгі білім беру жүйесін дамыту үшін негіз болды. Бүгінгі күні болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогі тек белгілі бір арнайы кәсіби біліктілігі бар адам ғана емес, сонымен қатар командада жұмыс істей алатын, дербес шешімдер қабылдайтын, бастама көтеретін, ақпараттық- коммуникациялық технолгиялармен жұмыс істейтін, білікті педагог болуы шарт.Осыған байланысты мектепке дейінгі ұйымдарда басқару, мектепке дейінгі білім берудегі басқару теориясы мен практикасы саласындағы арнайы білімі мен дағдылары болуы маңызды мәнге ие [149]. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқару құзыреттілігін қалыптастыру міндетін шешу болашақ мектепке дейінгі білім беру педагогінің кәсіптік даярлау үдерісіне құзыреттілік тәсілін анықтайтын идеялар мен теориялық тұжырымдарды жаңартады. Бұл педагог кадрларды оқыту практикасына әсер етуге мүмкіндік береді және «мамандығын жақсы білетін құзыретті маман» даярлауға мүмкіндік беріп, тиісті салаларда білім беруге бағыттайды. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқарушылық құзыреттілігін қалыптастыру университеттегі оқу үдерісінің ерекшеліктерін, оның жалпы мақсаттарын, мазмұнын, кәсіптік білім беру нысандары мен әдістерін қарастыру, бұл бірінші жағынан. Екінші жағынан, мазмұнды және болашақ басқарушылық құзыреттілікті қалыптастырудың оңтайлы деңгейін қамтамасыз ете алатын университеттің оқу үдерісі шеңберінде студенттің тәжірибелік-бағытталған қызметін ұйымдастыру жолдары анықталды. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің басқарушылық құзыреттілігін педагогтың кәсіби-педагогикалық құзыреттілігінің негізгі компоненті ретінде қарастырған абзал. Болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің ерекшелігіне байланысты МДҰ-да оқытылатын барлық пәннің теориялық мазмұнын жетік біліп, кәсіби-педагогикалық құзыретті бола тұра, оны тәрбиеленушіге жеткізе алатын дидактикалық құзыреттілігі болмаса, ондай МДҰ педагогінің еңбегі нәтижелі бола алмайды. Кесте 10 - Мектепке дейінгі ұйым әдіскерінің жұмысы» пәнінің бағдарламасының мазмұнына қосымша Пәннің тақырыптық жоспары Бағдарламаның мазмұнына қосымшатақырыптар 1 2 Бағдарлама мазмұны. 1-Бөлім. Мектепке дейінгі білім берудегі менеджменттің теориялық негіздері Педагогтің басқарушылық іс-әрекеті – білім беру саласындағы менеджменттің құрамдас бір бөлігі. Болашақ педагогтардың басқарушылық құзыреттілігі. 59 Кесте 10 жалғасы 1 2 2-тақырып. Педагогикалық менеджмент педагогикалық жүйелерді басқарудың теориясы және технологиясы ретінде. Педагог-менеджердің басқару іс-әрекетіне қатысты теориялық тұжырымдар мен технологиялар 2- Бөлім. Мектепке дейінгі ұйымның тұтас педагогикалық үдерісін басқару 1-тақырып. Мектепке дейінгі ұйымды басқарудың педагогикалық жүйесі және нысаны ретінде Педагог-тәрбиеші басқару функциялары:ақпараттық-мотивациялық- мақсаттық, жоспарлық- болжамдық,ұйымдастыру- орындаушылық,реттеу-түзетушілік 2-тақырып. Мектепке дейінгі ұйым тұтас педагогикалық үдерісті диагностикалау Педагог-тәрбиеші сарапшы, диагностикалаушы, бағалаушы рөлінде 3-тақырып. Мектепке дейінгі тұтас педагогикалық үдерісті жоспарлау Жоспарлау – педагог-тәрбиешінің тәрбиеленуші тұлғасының дамуын, топ ұжымын, оқу қызметінің үдерісін басқарудың функциясы ретінде 4-тақырып. Мектепке дейінгі әдістемелік қызмет және педагог-тәрбиешілерді аттестациялау Педагогтің шеберлік дағдылары – басқарушылық құзыреттілігінің құрамдас бөлігі 3- Бөлім. Мектепке дейінгі ұйымның педагогикалық ұжымын басқару 1-тақырып. Педагогикалық ұжым басқарудың обьектісі мен субьектісі ретінде Топ ұжымы – педагогтің білім беру сапасын басқарудың объектісі ретінде. Ізгілік қабілеттер – педагогтың басқарушылық құзреттілігінің құрамдас бір бөлігі. 2-тақырып.Педагогикалық қарым-қатынас және басқару этикасы Педагогтің басқарушылық құзыреттілігі.Коммуникативтік дағдылар педагогтің басқарушылық құзыреттілігі құрамдас бір бөлігі ретінде. 4-тақырып. Білім беру менеджерінің көшбасшылығы мен көшбасшылық қасиеті. Көшбасшылық қабілеттер-педагогтің басқарушылық құзреттілігінің құрамдас бір бөлігі ретінде. Аталған қосымшада оқытылатын тақырыптар мазмұны болашақ педагог м басқару іс-әрекетіне қатысты теориялық тұжырымдар мен технологияларды, функцияларын, рөлдерін меңгертуді қамтиды. Қосымшада педагог-басқарушы тұлғасының дамуын, топ ұжымын, оқу үдерісін басқаруының негізгі функциясы – жоспарлау іс-әрекетіне аса мән беріледі. Топ ұжымын – педагогтің басқару объектісі ретінде жан-жақты түсіндіріп, оның нәтижелі болуы басқарушылық шеберлік дағдыларының дамуынан талап етілетіндігі ашылады. Педагогтің басқарушылық құзыреттілігінің құрамдас бөліктеріне адамгершілік қабілеттерге, коммуникативтік дағдыларға, көшбасшылық қабілеттерге басым көңіл бөлінеді. Сонымен «Мектепке дейінгі ұйым әдіскерінің жұмысы» пәнінің мазмұнына жасалған қосымша сабақ үдерісін басқару мақсаттары мен міндеттерін дамытуды ұсынады. Осы қосымшаны оқу барысында студенттер теориялық білімді теориялық басқару және ұйымдастыру теориясы бойынша меңгереді, баланың жеке тұлғасын, топты, оқу үдерісін басқару идеясын қалыптастырады, 60 оның формалары мен технологияларын, алғашқы басқару дағдыларын меңгереді [90]. Бұл пән оқытушы мен студенттің өзара әрекеттесу жүктеу/скачать 2.47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|