304
Осыған орай, бҥгінгі кҥні зерттеуімізде қарастырылып отырған мәселенің
теориялық-әдіснамалық негізі дәлелдеу мақсатында білім беру мазмҧның жаңарту
жағдайындағы зейіннің алатын орны ерекше егендігіне басты назар аудару керек.
Шығармашылық жҧмыста белгілі бір обьектіге зейін қоя білудің маңызы зор.
Зейін қоя білу – мағлҧматшылдық қасиеттің негізі болып табылады.
Білім беру
ҥрдісінде зейіннің алатын орны ерекше. Оқыту мен оқуда, жетістікке жету,
зерттілетін обьектіге зейін қоюдан басталады. Адамның кез-келген мақсаты
іс-әрекеті зейін арқылы жҥзеге асады. Орыс педагогикасының атасы
К.Д. Ушинский зейінің маңызын былайша кӛрсеткен еді. «Зейін адам санасынан
қорытылып ӛтетін
барлық ойды аңғартатын, адам жанының жалғыз ғана есігі
болып табылады, демек, бҧл есікке ілімнің бірде-бір сӛзі соқпай ӛте алмайды,
егерде ол соқпай ӛтсе, онда баланың санасында ештеме де қалмайды» [2; 86].
Зейін ӛзіндік психикалық процесс болып саналмайды, ол тек адамның
психикалық іс-әрекетінің компоненті ретінде болады [1; 216].
Зейін деп — адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тҧрақталуын
кӛрсететін қҧбылысты айтады.
Дәлірек айтқанда, зейін дегеніміз айналадағы
объектілердің ішінен керектісін бӛліп алып, соған психикалық әрекетімізді
тҧрақтата алу. Мысал келтірейік. Оқушы математикалық есептер шығарып
отыр. Ол бҧған соншама ҥңілген, мҧнысы психикалық кейпінен жақсы кӛрінеді
(бала кӛзін қадайды, шҧқшия ҥңіледі, демін ішіне тартады т. б.). Оқушы есептің
шығару жоспарын ойлайды, оның бірінен кейін екіншісін шығарады. Есеп
шығарып болып, азғантай ҥзілістен кейін тарихты, одан соң географияны оқуға
кӛшеді.
Сабағын оқып болғаннан кейін, тҥрлі нәрселермен айналысады. Осы
кӛріністердің бәрінде де бала әрекеттің әрбір тҥріне ӛз зейінін ҧйымдастырып,
басқа объектілерден ойын бӛліп отырады. Осындай тҥрлі кезеңдерде бала
психикасының белгілі бір объектіге бағыт алып және сонда азды-кӛпті тҧрақтап
отырғанын кӛруге болады [3; 250].
Зейіннің тҥрлері:
1. Ырықты (ерікті) – мақсатты іс-әрекеттерді орындаумен байланысты
2. Ырықсыз (еріксіз) - адамның мақсатынсыз-ақ сана заттармен
қҧбылыстарға бағытталады
3. Ҥйреншікті – адамның іс-әрекетінің ӛмір тәжірибесінде қалыптасып
отыратын тҥрі.
Зейін келесі қасиеттермен сипатталады:
Достарыңызбен бөлісу: