67
тер негізінен жұмсақ климатты аймақ ӛсімдіктері. Мұндай ӛмір
сүру формалы ӛсімдіктер
табиғаты қатал, суық аймақтарда да
бар (мысалы, қылқан жапырақты ормандар).
Хамефиттер – онша биік емес ӛсімдіктер. Қайтадан ӛсетін
бүршіктері жер бетіне жақын, 20-30 см
биіктікте орналасқан
және де бүршіктері қар жамылғысымен жабылып, қорғалуы
мүмкін. Хамефиттер
арасында аласа бойлы, бұталы ӛсімдіктер
(итбүлдірген, су жидек, қара жидек), жартылай бұталы ӛсімдік-
тер бар. Бұл ӛсімдіктердің бұтақтарының біразы қуаңшылық ке-
зеңде ӛледі.
Гемикриптофиттер – кӛпжылдық шӛптесін ӛсімдіктер.
Ӛсу дәуірінің соңында жер бетіндегі мүшелері ӛледі де, бүршік-
тері топырақ бетінде сақталады, ӛсімдік қалдықтарымен, кейі-
нірек қармен жабылып сақталады.
Морфологиялық тұрғыдан
бұл ӛсімдіктер алуан түрлі. Біреулерінің бүршіктері тамыр мен
сабақ түйіскен түбінде (мысалы, жоңышқа), шамалы биіктікте
(түйежоңышқа) немесе жер бетіндегі және астындағы столон-
дарда сақталады (қалақай, қайызғақшӛп). Кейбіреулерінің жапы-
рақтары сабақ түбінде шоғырланып орналасқан (бақбақ шӛп,
шықшӛп, наурызгүл). Гемикриптофитты ӛсімдіктер шабындық-
тарда,
далалық аймақтарда, орманды ӛсімдіктер қауымдасты-
ғында кеңінен тараған.
Криптофиттер. Бұл топқа жататын ӛсімдіктердің қайтадан
ӛсетін бүршіктері жер астында (геофиттер) немесе су қоймалары
түбінде (гидрофиттер).
Геофиттер – кӛпжылдық шӛптесін
ӛсімдіктер. Жер асты мүшелерінің сипатына қарай жуашықты
геофиттер (қызғалдақ, жуа, қазжуа, супияз), түйнекшелілер (кар-
топ, топинамбур, ақбүйрек, айдаршӛп), борық тамырлы (қамыс,
меруертгүл, жатаған бидайық), тамырлы (тіленқурай, шырма-
уық).
Геофиттердің негізгі ерекшеліктері жер асты мүшелерінде
қоректік заттардың қоры жинақталады.
Осы қоректік заттарды
пайдаланып, кӛктемде жақсы ӛседі.
Гидрофиттер – суда ӛсетін ӛсімдіктер, жапырақтары қал-
қып ӛседі немесе су ішінде болады, ал қысқа қарай ӛледі. Қай-
тадан ӛсетін бүршіктері кӛпжылдық борық тамырларында су тү-
бінде қыстап шығады (тұңғиық, сугүл ӛсімдіктері) немесе түй-
68
некшелер (турион күйінде) күзде су түбіне шӛгеді де,
қысты
осылай ӛткереді.
Терофиттер. Бұлар монокарпты ӛсімдіктер, қолайсыз қыс
айларын немесе аңызақ жаз айларын тұқым немесе спора күйін-
де ӛткереді. Негізгі ерекшелігі – жылдық ӛсу циклін, яғни тұ-
қымнан тұқымға дейінгі қысқа мерзімде ӛткереді. Мысалы, би-
дай, арпа, сұлы, т.б. (17 – сурет).
Достарыңызбен бөлісу: