Сімдіктер экологиясы


Биотоп – тірі организмдердің жиынтығы тіршілік ететін ортасы. Биоценоз бен биотоп бірлесіп – биогеоценозды



Pdf көрінісі
бет6/77
Дата06.12.2023
өлшемі1.9 Mb.
#485658
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   77
ӨСІМДІКТЕР ЭКОЛОГИЯСЫ

Биотоп – тірі организмдердің жиынтығы тіршілік ететін ортасы.
Биоценоз бен биотоп бірлесіп – биогеоценозды құрады. 
Яғни, биогеоценоз дегеніміз – биоценоз, биотоп, экотоптардың 
динамикалық бірлестігі.
 
Ю. Либихтың минимум ережесі. В. Шелфордтың толе-
ранттық заңы. Шектеуші факторлар. 
Агрохимия ғылымының негізін қалаушылардың бірі, неміс 
ғалымы Ю. Либих (1803-1873 жж.) ӛсімдіктердің минералды қо-
ректену теориясын (1840 ж.) ұсынды. Оның зерттеу нәтижеле-
ріне қарағанда, ӛсімдіктердің жақсы ӛсіп дамуы топырақта тек 
жеткілікті мӛлшерде болатын химиялық элеметтерге немесе зат-
тарға байланысты емес, сонымен бірге жетіспейтін элементтерге 
де кӛп байланысты. Мысалы, топырақта ылғал мен азоттың жет-
кілікті деңгейде болуы, топырақта ӛте аз деңгейде болатын бор 
немесе темірді алмастыра алмайды. Зерттеулер нәтижесінде 
Ю. Либих «минимум заңын» тұжырымдады. Бұл теория бойын-
ша, ӛсімдіктер дұрыс ӛсіп, жоғары ӛнім беру үшін топырақта аз 
мӛлшерде болатын қоректік заттар деңгейін кӛбейту керек.
Тірі организмдердің (ӛсімдіктер, жануарлар, жәндіктер, 
микроорганизмдердің) ӛсіп дамуы үшін қолайлы, немесе қолай-
сыз болатын факторлар әсерінің белгілі интервалы, яғни тӛзімді-
лік шегі болады. Ең тӛменгі және ең жоғарғы шегі ортасында 
организмдердің ӛсіп дамуына қолайлы факторлар мӛлшерін оп-
тимум аймағы деп, факторлардың қолайсыз тӛменгі және жо-
ғарғы мӛлшері пессимум аймағы деп аталады (1 – сурет). 


10 
1 – сурет. Факторлардың сандық сипаты. 
Қоршаған орта факторларының әртүрлі деңгейінің организмдер 
тіршілігіне әсері схемасы (И.А. Шилов, 1998 бойынша). 
Белгілер: 1-ӛсімдіктер организіміне қолайлы жағдайлар деңгейі;


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   77




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет