Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж
жүктеу/скачать 2.94 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экономикалық өсудің тарихи-əлеуметтік теориялары.
| sf (k) = (n + δ + g) k.
12.4-сурет. Солоу үлгісіндегі экономикалық өсу жəне технологиялық прогресс Сонымен, Солоудың үлгісінде технологиялық прогресс эконо- микалық өсудің экзогенді факторы ретінде ұзақ мерзімде жан ба- сына шаққандағы шығарылым көлемін ұлғайтады. Сөйтіп, Роберт Солоу экономикалық өсу теориясына сүбелі үлес қосқаны үшін 1987 жылы Нобель сыйлығының иегері атанды. Экономикалық өсудің тарихи-əлеуметтік теориялары. Американ ғалымы жəне социологы Уолт Ростоу, өткен 299 ғасырдың 60-жылдары жасаған «экономикалық өсудің стадия- лары» атты концепцияның авторы, өзінің осы теориясында қоғам- ның экономикалық өсу тарихын бес фазаға бөледі: 1) дəстүрлі (таптық) қоғам – бұған қол еңбегін қолдану, экономиканың негізі ретіндегі ауыл шаруашылығының дамуы, төменгі еңбек өнімділігі, техникалық-экономикалық өзгерістердің баяу қарқыны сияқты белгілер тəн; 2) қоғамның алға жылжуы үшін экономикалық жағдайлар жасау кезеңі – мұнда қоғамның алға жылжуы үшін басты қоз- ғаушы күштер ретінде ғылымның, нарықтық қатынастар мен ер кін бəсекелестіктің дамуы, халық шаруашылығында капитал- дың жинақталуы мен капитал салымдарының өсуі деген фактор- лар қарастырылады; 3) қоғамның алға жылжуы немесе өнеркəсіптік төңкеріс кезеңі – мұнда ҒТП-нің жетістіктерін пайдалануға мүмкіндік туады, даму үшін үкімет институттарының жəне əдет-ғұрыптар- дың жасайтын кедергілері жойылады, өнеркəсіптің жекелеген салалары тез қарқынмен дамиды, қол еңбегі машиналы еңбекке ауысады; 4) қоғамның кемелдену кезеңі – мұнда экономикалық дамудың қарқыны өседі, өндіріс көлемінің өсуі халық санының өсуінен ар- тады, адамдардың тұрмыс жағдайы өсе түседі, нəтижесінде халық шаруашылығының барлық салаларында жылдам əрі тұрақты даму үрдістеріне қол жеткізіледі; 5) қоғамның жаппай тұтынуының жоғарғы деңгейін қам- тамасыз ететін кезең – мұнда өндіріс көлеміне шектелген ре- сурстар кедергі келтіреді мəселе жойылады, керісінше, сұраныс пен экология тарапынан шектелудің туа бастауы өсе түседі, ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар мен қызметтердің маңызы күшейе түседі. Бірақ Ростоу 70-жылдары өзінің концепциясын алтыншы кезеңмен толықтырды, яғни бұл кезеңде қоғам адам- зат үшін өмір сүрудің аса қолайлы жəне сапалы жағдайларын жасаудың жаңа жолдарын іздеумен айналысады. Сондықтан да ғалымның көрсеткен қосымша алтыншы кезеңін – қоғамның сапалы өмір сүруі үшін жаңа жолдарды іздестіру кезеңі деп атайды. |