2.2 Ата-ана қамқорлығынан айырылған балаларды асырап алудағы құқықтары мен міндеттер 1. Баланы асырап алушы баланы тәрбиелеуге, оның денсаулығы, дене,
психикалық, адамгершілік және рухани жағынан дамуы жөнінде қамқорлық
етуге міндетті.
2. Бала асырап алушы баланың пікірін және уәкілетті қорғаншы және
қамқоршы органдардың нұсқамасын ескере отырып, өз бетінше тәрбие беруге
құқылы әрине заңға қайшы боласа.
3. Бала асырап алушы баланың пікірін ескере отырып, оның міндетті орта
білім алғанға дейін білім беру мекемесін және баланы оқыту нысанын
таңдауға құқығы бар және баланың міндетті түрде орта білім алуын
қамтамасыз етуге міндетті.
4. Шетелдік бала асырап алушылар Қазақстан Республикасының
дипломатиялық өкілдіктеріне және консулдық мекемелеріне асырап алған
баланың денсаулық жағдайы туралы есеп береді. Баланы асырап алу тәртібі.
5. Шетелдік азаматтардың, соның ішінде балалардың туысқандары болып
табылатын адамдардың, Қазақстан Республикасының аумағынан тыс тұратын
Қазақстан Республикасы азаматтарының балаларды асырап алуы туралы істері
аудандық (қалалық) соттарда қаралады. Бала асырап алушының және асырап
алынған баланың құқықтары мен міндеттері баланы асырап алу туралы сот
шешімі заңды күшіне енген күннен бастап туындайды. Сот баланы асырап алу
туралы соттың шешімі заңды күшіне енген күннен бастап үш күн ішінде осы
шешімнің көшірмесін шешім шығарған орны бойынша азаматтық хал
актілерін жазатын орган мен қорғаншы және қамқоршы органға жіберуге
міндетті. Бала асырап алу азаматтық хал актілерінің мемлекеттік тіркеуі үшін
белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелуге тиіс. Әлеуметтік жетімдік –
қазіргі отбасының және бүкіл қоғамның аномиялық күйін толық бейнелейтін
құбылыс. Ана мен бала күтімі әйелдердің ең маңызды әлеуметтік
қажеттіліктері ғана емес, сонымен бірге эволюциялық сипаттағы
физиологиялық механизм болып табылады. Бұл, өз кезегінде, адам элементі
табиғаты бойынша ең кемел бола отырып, онтологиялық қасиеттер мен
қасиеттердің ең адамгершілік көріністерін ғана іштей алуы керек дегенді
білдіреді. Қазіргі адамның мінез-құлқы оның негізгі биологиялық
қажеттіліктеріне күмән келтіретінін көрсетеді. ҚР Білім және ғылым
министрлігі Балаларды қорғау комитетінің мәліметінше, 32 мыңға жуық жетім
және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала бар. Тоғыз мың бала балалар
үйінде тәрбиеленуде. Әлеуметтік жетімдіктің таралуы ерекше алаңдаушылық
туғызады, жетім балалар контингентінің 80%-дан астамы ата-анасы тірі жетім
18
қалған балалар және осы санаттағы әрбір үшінші баланың балалар үйіне
орналастырылған мемлекеттік балалар. үйлер [