Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
жүктеу/скачать 5.26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11.7. ЖАРТЫЛАЙ ӨТКІЗГІШТІ РЕЗИСТОРЛАР Варисторлар.
| 11.12 -сурет
. Динисторлардың (а) жəне тринисторлардың (б) шартты графикалық көрінісі Симметриялық тиристор - бұл бір-бірін тұйықтайтын екі тиристордың қарсы қосылуы. р-типті электр өткізгіштігі бар аймақтардың біреуінде тиісті басқарушы шығысы бар түзеткіш контакт жүзеге асырылса, симметриялық тиристорды басқарылмалы етуге болады. Транзисторлар сияқты тиристорлар электронды вакуумдық құрылғыларды ауыстыру кезінде тиімді болып шықты; оларды қолдану электроника жəне электротехника саласындағы бірқатар жаңа мəселелерді шешуге мүмкіндік берді. Көптеген жағдайларда функционалды міндеті ұқсас схемалар транзисторларда да, тиристорларда да жинақталуы мүмкін. Қуатты жəне аса қуатты тиристорларды қолданудың ерекше саласы электр энергетикасы болып табылады. Тоқтың кез-келген параметрлерінің шағын өлшемді, сенімді жəне үнемді статикалық түрлендіргіштерін құру мүмкіндігі электр энергиясын тасымалдау жəне үлестіру, электр жетегін жəне басқа электротехникалық құрылғыларды басқару жүйелерін одан əрі жетілдіру үшін үлкен перспективалар ашады. Транзисторлар мен тиристорларды таңбалау əріптік-цифрлық кодпен жүзеге асырылады. Бірінші орында тұрған əріп немесе сан бастапқы жартылай өткізгіш материалды сипаттайды: Г (немесе 1) — германий; К (немесе 2) — кремний. Екінші орында тұрған əріп аспаптың класын білдіреді: Т — биполярлық транзистор; П — дала транзисторы; Н — динистор; У — тринистор. Үшінші орында аспаптың параметрлерін анықтайтын сан тұрады (қуаты, тоқ, жиіліктер диапазоны). Содан кейін 01 бастап 99 дейінгі екі таңбалы сан тұрады, ол əзірленім нөмірін, жəне технологиялық типті түрді көрсететін əріпті білдіреді. 11.7. ЖАРТЫЛАЙ ӨТКІЗГІШТІ РЕЗИСТОРЛАР Варисторлар. Жабдықтардың, мысалы қоректену блоктарының істен шығуының жиі себебі желіде асқан кернеу импульстерінің бар болуынан деп түсінеміз. 178 Олар найзағай разрядтарымен немесе коммутациямен байланысты түрлі электромагниттік бөгеттерден жəне тізбектің индуктивті жəне сыйымдылықты элементтерінің разрядтарынан, сондай-ақ тиісті өтпелі процестерден туындайды. Варисторлар асқын кернеуден қорғайтын ең сенімді жəне икемді компоненттер болып табылады. Олар импульстік асқын кернеуді мен артық тоқты шектеу үшін жəне энергияны сіңіру үшін өте ыңғайлы. Варисторлардың негізгі қасиеттерінің бірі - ағып кету тоғының уақытқа тəуелді болуы, яғни ұзақ өміршеңдігі. Варистор — бұл сызықты емес қасиеттері бар жартылай өткізгіш резистор. Басқаша ол сызықты емес жартылай өткізгіш кедергі (СЖК) деп аталады. Варистордың негізгі материалы кремний карбиді (SiC) мен қандай байланыстырғыш зат болып табылады. Кедергінің сызықты еместігі кремний карбидінің дақылдары арасындағы микроконтактілердің қызуымен түсіндіріледі. Варисторлар бірнеше килогерцке дейінгі жиілігі бар тұрақты жəне айнамалы тоқпен қолданылады. Электр тоғын ажыратушы бола тұра, варистор қарапайым жағдайда кедергі көзінің ішкі кедергісіне параллель орнатылады. Асқын кернеу болмаған жағдайда, варистор арқылы өтетін тоқ өте аз болады. Варистордың кемшілігі оның əдетте жоғары өзіндік сыйымдылығы болып табылады, ол бұйымдардың жоғары жиіліктерде пайдалану мүмкіндігін шектейді. Тасымалдау желілерінде бұл варисторларды олармен енгізілген сыйымдылық тасымалданатын ақпаратқа айтарлықтай əсер етпеген кезде қолданылады. Варисторлар сонымен қатар кернеулерді тұрақтандыру жəне айырбастау үшін пайдаланылуы мүмкін (газдан ажыратқыштар мен шектейтін диодтардан басқа, жабдықты асқын кернеуден қорғауға арналған). Осылайша, варисторлардың жоғары кернеуді қорғаныс құралдарында қолдану электромагниттік кедергілерден қажетті қорғанысты қамтамасыз етуге, құрылғылардың жалпы өлшемдерін азайту үшін кішігірім тоқ жəне қуат шығындарын азайту үшін қорғаныс функцияларын тиімді жəне қарапайым түрде іске асыруға, нəтижесінде - істен шығуды қоспағанда, жабдықтың пайдаланылуының кепілді мерзімін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Тотықтандырғыш-мырыш варисторлар қазіргі уақытта тұрмыстық техника (теледидарлар, микротолқынды пештер, тұрмыстық радио жабдығы жəне т.с.с.), өнеркəсіптік электроника құрылғылары (электр қозғалтқыштары, бақылау тізбектері жəне т.б.), релелік схемалар, қорғаныс сұлбалары), байланыс жабдығы, деректерді өңдеу құрылғылары, электр беру жабдығы (газды кетіруге арналған детекторлар), индикатор (автомобиль электроникасы, темір жол көлігі) жəне т.б. 179 сияқты əртүрлі мақсаттарда күрделі жəне қымбат жартылай өткізгіш жүйелерді қорғаудың жылдам қолданылатын құралы болып табылады. жүктеу/скачать 5.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|