Жарықсәулелі осциллографтар

Осциллографтардың әрекет ету қағидасы жоғары өзіндік жиілікпен 
ю
0
бірге магнитэлектрлік гальванометрлердің арнайы құрылымының 
фотографиялық жазбасының көрсеткішіне негізделген. 8.14, а суретте 
осциллографтық 
гальванометрі 
(ОГ) 
құрылғысының 
сызбасы 
бейнеленген. ОГ жылжымалы бөлігі көпбілікті жиектеме 1 
(жиектеменің орташа мөлшері: d = 0,3х0,4 мм, h = = 10-15 мм) ретінде 
орындалған. Қарсы әрекет етуші кезең кергілермен 2 жасалады, олар
жиектемені тұтқышқа 3 бекіту үшін қызмет етеді. Жиектемеде тоқтың 
пайда болу кезеңінде оған бекітілген айна 4 біршама бұрышқа 
айналады, бұл кезде айналмалы кезең қарсы әрекет етушімен 
теңестіріледі. Айналмалы кезең тұрақты магниттің 5 магниттік өріспен 
жиектемеде тоқтың өзара әрекеті нәтижесінде жасалады. 
Өндіріс осциллографтық гальванометрлерді әртүрлі мағыналармен 
ю
0
шығарады. 
Құрастырмалығы 
жағынан 
олар 
автономды 
гальванометрлер және гальванометрлер –үстеме ретінде рәсімделген. 
Гальванометрлер –үстемелерде магниттік жүйе жоқ немесе оның бөлігі 
(полюстер) бар және ол магниттік блокқа біріккен магниттік жүйесі бар 
осциллографтарда пайдалануға арналған.
Гальванометрлер 
–үстемелер 
құрылысы 
4.14, 
б 
суретте 
бейнеленген. ОГ көрсеткіштерінің жазбасы әдетте фотоүлдірде жүзеге 
асырылады. Осциллографтардың(Н041, H117/1 және т.б.) кейбір 
түрлерінде фотоүлдірде химиялық көрініс бар жазба тікелей қарайған
фотоқағаз түріндегі жазбамен үйлестіріледі (күндізге жарық кезінде 
бейне бір минуттан соң пайда болады). Осциллограмм кестелерінде 
жазылғандарды түсіндіру мақсаты зерттелетін көлемдердің, фазалық 
жылжудың және уақытша анықтамалардың амплитудалық және шапшаң 
мағыналардың анықтамасы болып табылады.
8.14-сурет. Осциллографтық 
гальванометр: 
а  — құрылғы сызбасы; 1 — көпбілікті 
жиектеме; 2 — біліктер; 3 — тұтқыштар; 
4 — айна; 5 — тұрақты магнит; б — 
гальванометр-үстеме; 1 — қақпақ; 2 — 
линза; 3 — жиектеме; 4 — тұғырлы 
үстеме; 5 — кешен; 6 — тоқөткізгіш. 
152 

ф 
8.15-сурет. 
Осциллографтық 
гальванометрлердің 
типтік 
жиілік 
сипаттамасы: 
а  — амплитудалық; 
б — фазалық 
СЛО тәжірибелік пайдаланудың жалпы міндеті деп жиілікті, 
амплитудаларды және осциллограмда көрсетілген күрделі үдерісті 
үйлесімді құрайтын бастапқы фазалық бұрышты табуды есептеуге 
болады. Қазіргі кезде тікбұрышты координатта жасалған кестелік 
жазбаның арнайы түрлендіргіші әзірленген. Бұл осциллограммды 
өңдеуге кететін уақытты едәуір азайтуға септігін тигізді, өйткені бұл 
үдерісті есептеу техникасының құралдарымен жүзеге асыруға 
мүмкіндік туды. ОГ дайындау кезінде мына фактіні назарға алады: 
тыныштандыру р
0
= 0,65 дәрежесінің мағынасына ең кең диапазондағы 
жиілікте сызықтық жиілік сипаттама сәйкес келеді, оның жоғарғы 
шекарасы өзіндік жиілік гальванометрмен ю
0
f
0
анықталады.
Төменжиілікті ОГ (f < 500 Гц) кезінде магнитиндуктивтік 
тыныштандыруға жүгінеді. 
Төменжиілікті ОГ (f < 500 Гц) кезінде жиектеменің инерция 
кезеңін төмендетуге ұмтылады, ол орауыш тыныштандырудың шамалы 
әсеріне әкеледі және қаңқаны жояды. Бұндай жағдайларда сұйық 
тыныштандыруды енгізеді, ол іс жүзінде сыртқы кедергіге байланысты 
болмайтын тәртіптеме жасайды.
Жиіліктің жұмыс жолағын (үлестерде f
0
) амплитудалық – жиілік 
сипаттаманың (АЖС) рұқсат етілген сызықтық еместікке және 
тыныштандыру түріне байланысты МС11013 — 81 қалыпқа келтіреді.
Тоқ сипаттамасының сызықтық еместігі осылайша қалыпқа 
келтіріледі және 5% аспауы қажет. 
8.15-суетте ОГ үшін типтік болып табылатын АЖС және 
фазажиілікті сипаттамалар (ФЖС) келтірілген. Фазажиілікті сипаттама 
жиілікті жұмыс диапазонында сызықтыққа жақын болады. 
Осциллограммда зерттелетін үдерістерді жаңғырту дәлдігі өзіндік 
жиілік бойынша ОГ дұрыс таңдаумен ғана емес, сонымен қатар оның 
тыныштандыру р дәрежесімен анықталады. 
153 

жүктеу/скачать 6.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: