Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»


Цифрлық өлшегіш төмен жиілік генераторлары



Pdf көрінісі
бет98/133
Дата28.01.2024
өлшемі6.25 Mb.
#490121
түріОқулық
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   133
Шишмарёв Өлшеуіш техникасы. Оқулық

12.2. Цифрлық өлшегіш төмен жиілік генераторлары 
Цифрлық төмен жиілік генераторларының ұқсас генераторлармен 
салыстырғанда метрологиялық сипаттамалары тиімдірек. Атап 
айтқанда, олардың жиілігі тұрақты, дәлдігі жоғары, сызықтық 
бұрмалану коэффициенті төмен (тек синустық пішінді) және шығыс 
сигналының деңгейі тұрақты. 
Цифрлық генераторлар көп қолданылады, өйткені ұқсас 
генераторлармен салыстырғанда пайдалануға ыңғайлы, әрекеті тез, 
индикациясы көрініп тұрады. Оларда талап етілетін жиілік орнатылған. 
Сонымен қатар цифрлық генераторларда автоматты түрде берілген 
бағдарлама бойынша жиілікті қайта құрып, алайда ақпаратты өңдеудің 
цифрлық құралдарымен оңай жалғастырылады. 
213 


а 
б 
12.9-сурет. Цифрлық төмен жиілік генераторы: 
а  — сатылы сигналдар аппроксимациясы; б  — қарапайым құрылымдық сызба; 1 
— сатылы (аппроксимацияланған) көлбеу сызық; 2 — аппроксимацияланған 
көлбеу сызық 
(синусоида) 
Цифрлық генераторлардың әрекет ету негізіне соңынан ұқсас үйлесім 
сигналына айналатын сандық кодтың қалыптастырылуы алынады. 
Соңғысы цифрлық аналогтіқ түрлендіргіш (ЦАТ) көмегімен 
модельденетін функциямен аппроксимацияланады. 
Аппроксимацияның ең қарапайым түрі — сатылы (12.9-сурет, а). 
Ол синустық көлбеу сызықтан өзгеше сатылы пішінді кернеудің 
үйлесімді тербелістерінің ауысуына негізделеді. 
Сигналдардың сатылы аппроксимациясының мәнін түсінейік. Егер 
үйлесімді аппроксимацияланатын кернеу келесідей болатын болса: 
u(t) = U
m
sinωt 
tj және t
i+1
екі көршілес уақыт мезетін бөліп тұратын уақыт 
интервалында дискреттеледі (тең дискреттелу адымы At). Бұл 
синустық тербелісті тұрақты ток кернеуімен, яғни биіктігі t{ уақыт 
мезетінде аппроксимацияланатын кернеу мәніне тең сатысымен 
алмастырылады. 
u(t) = U
m
sinωt
і

Мұндай алмастыру нәтижесінде синус пішінді көлбеу сызықтың 
орнына 12.9-суретте (а) көрсетілген сатылы сызық алынады. 
214 
Импульстер 
генераторы 
Жиілікті бөлгіш
Есептегіш
ЦАТ 
Сүзгілі күшейткіш
шығыс


Синустық тербеліс мерзімі T кезінде бір мерзімге келетін сатылар 
саны р дискреттеу адымымен анықталады: р = T/Δt. Егер техникалық 
пайымдауларға сүйеніп, сатылар саны берілетін болса, онда дискреттеу 
адымын өзгерту қалыптасатын мерзімге қатысты, өйткені Т = =pΔt. 
Егер t
і
= iΔt болатын болса, онда сатылы көлбеу сызықты келесі 
түрде көрсетуге болады: 
u(iΔt) = U
m
sin(іωΔt), 
немесе, р мәні мен ю ара қатынасын ескеретін болсақ: — былай 
жазылады: 
Сонымен қатар, саты саны көбейген сайын, сатылы сызық синустық 
пішінге жуықтайды, аппроксимация дәлсіздігі азаяды. Бұл сан үлкен 
болатын болса, қалыптасқан сатылы кернеу төмен жиілікті жоғары 
жиілікті аддитивті кедергімен бұрмаланған синустық кернеу болып 
табылады. 
Сатылы аппроксимация жолымен алынған спектрлік талдау 
көрсеткендей, оның спектрі негізгі жиіліктің үйлесімінен тұрады. 
Фурье қатарына бөліп көрсететін болсақ, оның ең жоғары үйлесімділігі 
(р - 1) құраушысы болса, келесі үйлесімділік (р + 1) болады, содан соң
—(2р - 1) және (2р + 1) үйлесімділіктері және т.б. Мысалы, р = 25 
кезінде негізгі үйлесімділіктің кернеуінің f жиілігіне ең жақын 24, 26 
және 49 және 51-ші үйлесімділіктер болып табылады, яғни жиілік 
кернеулері 24f, 26f 49f және 51f. 
Мұндай негізгі және жоғарғы үйлесімділіктер арасындағы 
қатынастар оны күрт әлсірететін жоғары сапалы сүзгілеуге мүмкіндік 
береді, яғни сызықтық емес бұрмаланудың ең төменгі коэффициентімен 
(үйлесімділік коэффициентімен) сипатталатын синустық кернеу алуға 
болады. 
Сатылы көлбеу сызық түзетін цифрлық генератордың қарапайым 
құрылымдық сызбасы 12.9-суретте (б) көрсетілген. Импульстік 
кварцтық генератор қысқа импульстердің мерзімдік ретін Т қозғалу 
мерзімімен түзеді. Реттелмелі бөлу коэффициенті g болатын жиілік 
бөлгішінің шыға берісінде дискреттеу адымына негіз болатын At = gT 
қозғалыс мерзімі бар импульстер реті алынады. 
Импульстер сыйымдылығы р есептегішке келіп түседі. Есептегіште 
жинақталған i импульстер санымен анықталатын кодтық комбинациясы 
215 


ЦАТ жүйесіне беріледі. Соңғысы i санына сәйкес келетін кернеуді 
түзеді, яғни u(iAt) = U
m
sin(i2n/p). Осылайша аппроксимацияланатын 
көлбеу 
сызық 
р
ст
сатылары 
қалыптасады. 
р 
импульстер 
жинақталғаннан кейін есептегіш толып қалады да, қайтадан 0 мәніне 
оралады. (р + 1)-ші импульс оралғанда сатылы көлбеу сызықтың жаңа 
мерзімінің қалыптасуы басталады. 
р
ст
сатылар саны белгілі болған жағдайда қалыптасатын тербеліс 
жиілігін реттеу үшін At дискреттеу адымын өзгертеді, бұл үшін жиілік 
бөлгішінің реттелмелі бөлу коэффициенті g өзгертіледі. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   133




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет