Likvidllik me’yori (2015-yil 1-yanvargacha)

20 
Likvidlilikni qoplash ko‘rsatkichi - Liquidity Coverage Ratio
20
 (LCR) 
LCR=
(yuqori sifatli aktivlar)/(30 kun mobaynida sof pul chiqimlari) ≥100% 
Operatsion risk-quyidagi holatlar natijasida paydo bo‘ladigan zararlar riski: 

amaldagi qonunchilik talablari va bank faoliyati tavsifiga ko‘ra bank 
operatsiyalarining o‘tkazilish tartibining buzilishi; 

bank xodimlari tomonidan bank operatsiyalari o‘tkazilish tartibining 
buzilishi; 

bank 
foydalanadigan 
texnik 
va 
axborot 
tizimlarining 
to‘liq 
shakllanmaganligi. 
Bazel qo‘mitasi operatsion riskni ichki jarayonlar va tizimlarning 
nomuvofiqligi, xodimlarning mas’uliyatsizligi yoki boshqa tashqi omillar hisobiga 
yuzaga keladigan xavf-xatar deb baholaydi. Mazkur tushuncha bank va uning 
xodimlari 
tomonidan 
qonunchilikka, 
axloqiy 
me’yorlarga, 
shartnoma 
majburiyatlariga rioya etmaslik hamda sud jarayonining qo‘zg‘atilishi tufayli 
yuzaga keladigan huquqiy riskni ham ko‘zda tutadi. Operatsion risk turlariga 
quyidagilardan iborat: 

Ichki bo‘hton va firibgarlik, ya’ni dilerlar tomonidan bank holati bo’yicha 
noto‘g‘ri ma’lumotlarning berilishi, xodimlar tomonidan amalga oshirilgan 
o‘g‘irliklar, xodimlarga berilgan pora evaziga kredit hujjatlarini 
soxtalashtirish va boshqalar; 

Tashqi bo‘hton va firibgarlik, ya’ni hujjatlarni o‘g‘irlash va soxtalashtirish, 
kompyuter aloqalariga ruxsatsiz kirish, kredit olish uchun noto‘g‘ri 
ma’lumotlar taqdim etish; 

Mijozlar, xizmatlar va biznes yuritish standartlariga oid ma’lumotlardan 
ruxsatsiz 
foydalanish, 
jinoiy 
faoliyatdan 
olingan 
daromadlarni 
legallashtirish va hisobvaraqlardan foydalangan holda firibgarlik; 
20
Markaziy bankning «Tijorat bankining likvidliligini boshqarishga bo‘lgan talablar to‘g‘risida»gi 421-sonli nizomi 

21 

Moddiy aktivlarga zarar yetkazish, ya’ni qo‘poruvchilik, terrorizm, yer 
qimirlashi va boshqa tabiiy ofatlar; 

Ishdagi, axborot va aloqa tizimidagi xatolik va uzilishlar, ya’ni texnikaning 
ishlamay qolishi, telekommunikatsiya muammolari va dasturdagi uzilishlar; 

Hujjatlarni rasmiylashtirish, operatsiyalar o‘tkazish va jarayonlarni 
boshqarish, ya’ni ma’lumotlarni kiritishdagi xatoliklar, huquqiy 
hujjatlarning yetishmasligi, kredit ta’minotiga tegishli xatoliklar va 
boshqalar.
Operatsion risklar bilan ishlash usullari va darajasi turli banklarda risk 
darajasi va turi, bank operatsiyalarining hajmi va turiga bog‘liq ravishda turlicha 
bo‘ladi. Operatsion riskni to‘g‘ri boshqarish uchun tijorat bankida tegishli kunlik 
nazorat va ma’lumotlarni jamlash jarayoni tashkil etilgan bo‘lishi darkor. Markaziy 
bank tijorat banklaridan ular darajasiga, risklar miqdori va turiga, banklar 
tomonidan ko‘rsatilayotgan xizmatlarning murakkabligiga mos operatsion risklarni 
baholash va boshqarish mexanizmini yaratilishini talab qilishga haqlidir. Bundan 
tashqari, Markaziy bank tijorat banklari tomonidan operatsion risklar bo‘yicha 
qoida va talablarga rioya etilishi yuzasidan doimiy va alohida nazoratni olib borishi 
lozim.
Huquqiy risk-quyidagi holatlar natijasida paydo bo‘ladigan zararlar riski: 
1. bank tomonidan tuzilgan shartnomalar va huquqiy me’yorlar talablariga 
rioya qilmaslik; 
2. faoliyat davomida huquqiy xatolarga yo‘l qo‘yish; 
3. huquqiy tizimning noaniqligi. 
Transformatsiya riski bu–banklar tomonidan berilgan kreditlar bilan 
ularning manbalarining muddati o’rtasida nomuvofiqlikni yuzaga kelishidir.
Biznesda obro‘-e’tiborni yo‘qotish(reputatsiya) riski– bankning moliyaviy 
barqarorligi to‘g‘risida omma ichida salbiy tasavvur yuzaga kelishi sababli, 

22 
mijozlar sonining kamayishi, ko‘rsatilayotgan xizmat sifatining tushishi natijasida, 
bankda zararlar yuzaga kelishi riski
21
; 
Ikkinchi yondashuvga ko‘ra tarkibiy bank risklari quyidagicha tasniflanadi: 

жүктеу/скачать 0.9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: