Сабақ соңында студент қабілетті болады: Дəрілердің өнеркəсіптік өндірісін ұйымдастырудың негізгі қағидаларын зерттеу. ҚТ

Кафедра: Фармацевтикалық технология
Практикалық сабаққа арналған əдістемелік ңұсқаулар
Тақырыб: Медициналық аэрозолдер. Аэрозолдерді өндіруде технологиялық сатылар.
Аэрозолдерді орамдаудың сапасын бағалау. 
Курс: 3
Пəн: Дəрілердін өндірістік технологиясы
САБАҚ №9
Медициналық аэрозолдер. Аэрозолдерді өндіруде технологиялық сатылар. Аэрозолдерді
орамдаудың сапасын бағалау.
Тезистер:
Аэрозольдер (грек тілінен. "AEG. - ауа жəне " zol. - ерітінді. лат. solutio-ерітінді) - газ
тəрізді ортада ілінген сұйықтықтың немесе қатты бөлшектердің ең кішкентай тамшылары.
Қысыммен қаптамалардың алғашқы қолданылуы XVII ғасырдың аяғына жатады, сода
қоспалары сатылымда пайда бола бастаған кезде. Орыс химигі м. с. түс (1872-1919) аэрозоль
ағынын алу үшін өзінің құрылғысын пайдаланды. Аэрозоль алуға арналған құрылғыларға
алғашқы патенттер Норвегия мен АҚШ - та берілген-авторлар хлорометил мен хлорэтил металл
немесе шыны пакеттерде қолдануды ұсынды. 1933-1934 жылдары АҚШ өрт сөндіргіштерде
галоидты көмірсутектерді қолдануға патенттер берілді.
Аэрозоль өнеркəсібінің қарқынды өсуі 1941 жылы, Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде
американдықтар фторсутектер, хлорсутектер жəне Инсектицидтер қоспалары бар "құдай
бомбалары" деп аталатын қысымды пакеттерді патенттеген кезде басталды.
Қазіргі уақытта өндірістің барлық салаларында сұйықтықтарды, ұнтақтарды, көбіктерді,
пасталарды, кремдерді жəне т.б. бүрку үшін аэрозольді орау принципі қолданылады. олардың
ішінде санитарлық-гигиеналық препараттар: сусабындар, тұрмыстық жəндіктерді жоюға
арналған құралдар, репелленттер, дезодоранттар, косметика, ветеринарлық препараттар.
Біздің елде тұрмыстық химия ассортиментіне кіретін аэрозольдер 1959 жылдан бастап
шығарылады. фармацевтикалық аэрозольдердің өнеркəсіптік өндірісі алғаш рет Украинада

ГНЦЛС тəжірибелік зауытында ұйымдастырылды. 1969 жылы "Ингалипт" препаратының
алғашқы өнеркəсіптік партиясы шығарылды. Кейінгі жылдары "Стома" зауыттарында жəне
фирмада аэрозоль өндірісі игерілді
"Денсаулық" (Харьков қ.). Препараттардың осы тобының негізгі əзірлеушісі-ГНЦЛС
медициналық аэрозоль зертханасы (жетекшісі - проф.г. С. Башура), онда 20-ға жуық аэрозольдік
препараттар ("Ливиан", "Каметон", "Камфомен", "Гипозол" жəне т. б.) əзірленді жəне оларды
одан əрі жетілдірудің негіздері қаланды.
Аэрозоль термині Физикалық химия тұрғысынан қарастырылған кезде барлық аэроди-
дисперсті жүйелерге қатысты. Технология бойынша, аэрозоль-бұл қысымды ауа өткізбейтін
цилиндрде орналасқан дəрі. Медициналық тұрғыдан алғанда, əсері дисперсті күйде көрінетін
дəрі-дəрмекті қолдану əдісі.
Фармацевтикалық аэрозольдерді медициналық практикада қолданудың кең танымалдығы,
ең алдымен, олардың жоғары терапиялық тиімділігімен, қолданудың қарапайымдылығымен
жəне үнемділігімен анықталады.
Аэрозольді дəрілік форманың артықшылықтары:
1. Аэрозольдерді қолдану ыңғайлы, эстетикалық, гигиеналық.
2. Дозалау құрылғыларын пайдалану кезінде дəрі-дəрмектің дəл дозасы қамтамасыз етіледі.
3. Дəрілік заттардың салыстырмалы түрде аз шығындарымен жылдам терапиялық
əсерге əкеледі.
4. Аэрозоль цилиндрі герметикалық жабылған, бұл препараттың сырттан ластануын
болдырмайды.
5. Аэрозоль цилиндрі препаратты кептіруден, жарық пен ылғалдың əсерінен
қорғайды.
6. Сақтау мерзімі ішінде аэрозольдер стерильді болып қалады.
7. Көптеген манипуляциялармен қызмет көрсететін персоналдың саны азаяды.
Аэрозольдердің кейбір кемшіліктері бар:
- салыстырмалы түрде жоғары құны;
- жоғары температура əсер еткенде немесе əсер еткенде цилиндрді жару мүмкіндігі;
- манипуляция кезінде бөлменің ауасын дəрілік препараттармен жəне отынмен
ластау.
Алайда, кемшіліктерге қарамастан, аэрозольдерді медициналық тəжірибеде қолдану
прогрессивті болып саналады.
Аэрозольдердің сипаттамасы жəне жіктелуі
Аэрозольді дəрі-дəрмектерді дайындауға арналған бастапқы заттар-бұл əртүрлі препараттар
мен көмекші заттар, оларды қаптамадан олардың мақсатына сəйкес (теріге, ішке, тік ішекке,
қынапқа) əр түрлі формада беруге мүмкіндік береді. Осыған байланысты г.С. Башура мен Я. и.
Хаджай аэрозольдерге дəрілік форма ретінде нақты анықтама берді, аэрозольдердің барлық
түрлерінің бірыңғай терминологиясы мен жіктелуін жəне оларды медициналық практикада
қолдану əдістерін жасады.
Дəрілік аэрозольдер фармацевтикалық жəне медициналық болып бөлінеді.
Фармацевтикалық аэрозольдер-цилиндрден, клапан-бүріккіш жүйеден жəне цилиндрден
отынның көмегімен шығаруға қабілетті əртүрлі консистенциялы мазмұннан тұратын дайын
дəрілік форма. Аэрозоль құрамына дəрілік заттар, қосалқы заттар жəне бір немесе бірнеше отын
кіреді.
Мақсаты бойынша фармацевтикалық аэрозольдер ингаляциялық, отоларингологиялық,
дерматологиялық, стоматологиялық, проктологиялық, гинекологиялық, офтальмологиялық,
арнайы мақсаттағы (диагностикалық, қайта тұтқыр, гемостатикалық жəне т.б.) болып жіктеледі.
Медициналық аэрозольдер-арнайы стационарлық қондырғылардың көмегімен алынған
жəне негізінен ингаляциялық енгізуге арналған қатты немесе сұйық бөлшектер түріндегі бір
немесе бірнеше дəрілік препараттардың аэрозольдері.
Цилиндрлер жəне клапан бүріккіш құрылғылар
Дəрілік заттарды аэрозоль күйіне келтіру үшін баллондар деп аталатын қысыммен жұмыс
істейтін қаптамалар қолданылады.
Құрылғының схемасы цилиндрден, клапаннан жəне дəрілік препараттың ерітіндісінен,
суспензиясынан немесе эмульсиясынан жəне бүріккіш басы бар клапанмен герметикалық
жабылған отыннан тұрады. Цилиндрден мазмұнды беру сифон түтігі арқылы клапан өзегінің
саңылауына отын көмегімен жүзеге асырылады. Сығылған емес, сұйытылған газды отын ретінде
қолданған жағдайда, резервуардағы қысым кем дегенде бір тамшы сұйық отын болғанша
тұрақты болып қалады.
Цилиндрлер жасалған материалға байланысты олар бірнеше топқа бөлінеді: металл, шыны,
пластмасса жəне аралас. Цилиндрлердің əр түрінің кемшіліктері мен артықшылықтары бар.
Оларды пайдалану кезінде негізінен құны, оларды өндіруге арналған материалдардың болуы,
сондай-ақ белгілі бір өнімдерді орау мүмкіндігі ескеріледі.
Қаптамалардың сыйымдылығы əртүрлі болуы мүмкін: сыйымдылығы 300 мл-мен
шектелген шыныдан басқа 3 мл-ден 3 л-ге дейін.
Металл цилиндрлер көбінесе алюминийден жасалады, олардың ішкі беті əртүрлі полимерлі
материалдарды, коррозияға қарсы лактарды немесе сополимерлерді қолдана отырып, қорғаныш
лактармен жабылған. Көптеген дəрілік заттар мен көптеген парфюмерлік жəне косметикалық
өнімдерді металл цилиндрлерге енгізу мүмкін емес. Бұл заттарды орау үшін инертті материалдар

қолданылуы керек.
Шыны цилиндрлер NS-l жəне NS-2 маркалы бейтарап шыныдан жасалған, оларды
қорғаныш полимерлі қабықпен жабады. Шыны цилиндрлерді жасау кезінде екі негізгі шартты
ескеру қажет: цилиндрлер отын шығаратын ішкі қысымға төтеп беруі керек (кем дегенде 20 кгс/
см2) жəне соққыға төзімділігі болуы керек: шыны аэрозольді цилиндрлермен жұмыс істеу
қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін олар серпімді пленкалармен жабылған. Бұзылған жағдайда
цилиндрдің сынықтары қабықпен ұсталады.
Сонымен қатар, шыны цилиндрлер химиялық жəне термиялық төзімділікке ие
болуы керек, əйнектің ішкі кернеуі болмауы керек, қабырғаларының, түбінің қалыңдығы біркелкі
болуы керек жəне ең аз тегіс беттерге ие болуы керек.
3А полипропилен, Нейлон, полиэтилен, полиформальдегид, дельрин, целкон жəне т.б.
пластикалық цилиндрлердің үлкен ассортименті шекарада қолданылады, бірақ бірқатар
артықшылықтарға қарамастан, пластмассалар кейбір заттар мен отындардың өткізгіштігіне ие
жəне өте үлкен, ішкі қысымда өз пішінін нашар сақтайды.
Соңғы жылдары көптеген фирмалар жанармайсыз аэрозольді қаптамаларды ұсынады.
Мазмұнды беру микро сорғының (механикалық бүріккіш бөтелке) көмегімен сығылған ауамен
жүзеге асырылады, ол цилиндрдің мойнына бұралып, цилиндрде 5 атм дейін ауа қысымын
тудырады. Мұндай жағдайларда жұқа дисперсті ағын сорғымен клапандардың кішкене өтуімен
дамыған жоғары гидравликалық қысымды біріктіру арқылы алынады (бұл үшін лазерлік
технологиялар қолданылады).
Қазіргі уақытта мұндай қаптамалардың құны жоғары жəне оларды қолдану барлық
препараттар үшін үнемді емес. Құрамында қатты заттар, пленка түзетін препараттар, көбік жəне
басқалары бар суспензияларды бүрку үшін мұндай сорғылар жарамсыз.
Аэрозольдің мақсаты, цилиндр құрамының күйі, оның консистенциясы, құрамы жəне
енгізу жолы əр жағдайда клапан-бүріккіш жүйелердің əртүрлі, қатаң анықталған түрлерін
қолдануды талап етеді. Аэрозоль қаптамасының клапаны Баллондағы 20 кгс/см2 дейінгі қысым
кезінде оның герметикалығын жəне препаратты баллоннан эвакуациялауды қамтамасыз етуі тиіс.
Клапан құрылғыларының көптеген конструкциялары бар. Олар үш белгіге жіктеледі:
əрекет принципі, цилиндрге бекіту əдісі жəне мақсаты.
Əрекет принципі бойынша олар топтарға жіктеледі:
- бүріккіш басын тігінен төмен басқан кезде əрекет ететін серіппелі (серіппелі, өз
кезегінде, бір реттік жəне көп реттік болып бөлінеді; үздіксіз жəне мөлшерлеу);
- серіппесіз серіппелі, бүйірдегі бүріккіш басын басқан кезде əрекет етеді;
- бұрандалы клапандар.
Баллонға бекіту əдісі бойынша:
- клапан корпусының тік қабырғаларын баллон мойнының бүйір жағының астына
арнайы Цанг құрылғысымен (металл баллондар үшін)ашу арқылы баллонның стандартты
саңылауына бекітілетін;
- клапан корпусын немесе капсуланы арнайы қабырғаларға (шыны жəне пластмасса
баллондар үшін)бұрау арқылы баллонның мойнына бекітілетін;
- ыдыстың мойнына бұрандалы клапандар (бірнеше рет қолданылатын үлкен цилиндрлер
үшін).
Мақсаты бойынша:
- сұйық өнімдер үшін стандартты;
- көбік үшін;
- тұтқыр өнімдер үшін;
- ұнтақтар мен суспензиялар үшін;
- арнайы мақсаттағы клапандар;
- өлшеу клапандары;

жүктеу/скачать 4.65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: