Сабақ соңында студент қабілетті болады: Дəрілердің өнеркəсіптік өндірісін ұйымдастырудың негізгі қағидаларын зерттеу. ҚТ

Пленка түзетін препараттың аэрозольді цилиндрінде əдетте полимер, дəрілік зат, Пластификатор
жəне отын ерітіндісі болады, оны бүрку кезінде терінің немесе тіннің бетінде тез кебетін жəне
тығыз жабысатын пленка пайда болады.
Суда еритін пленка түзетін заттар ретінде винил ацетаты бар винилпирролидон типті
сополимерлер, целлюлоза ацетобутираты, поливинилпирролидон жəне т. б. қолданылады. Сулы
емес пленка түзуші жүйелер үшін, мысалы, малеин шайырымен модификацияланған
гидроксивинилхлорид ацетаты мен себацин қышқылының сополимері, винилацетат, бензой
шайыры, метакрил шайыры, целлюлоза ацетат-бутираты, полиметакрилаттар, акрилаттар, этил
целлюлоза, полиакрилаттар, цианакрил қышқылының эфирлеріне негізделген əртүрлі
хирургиялық желімдер қолданылады, желатин-резорцинді желім жəне басқа заттар бар болса
ылғал полимерленеді. Олар теріні, асқазанның, ішектің, бүйректің, бауырдың, өкпенің жəне
басқа мүшелердің шырышты қабырғаларын желімдеу үшін қолданылады.
Пленка түзуші ретінде қолданылатын заттар теріні тітіркендірмеуі жəне улы болуы керек.
Қалыптасқан.пленка микроорганизмдер үшін өткізбейтін, серпімді, берік, жоғары адгезияға ие,
айқын бактериостатикалық қасиеттерге ие болуы керек; өткір немесе жағымсыз иіске ие
болмауы керек.
Пленка түзетін композициялардың артықшылықтарына мыналар жатады: зақымдалған
бетті инфекциядан жəне зардап шеккен адамның киім маталарынан оқшаулау, науқастарды
жаппай өңдеу кезінде уақытты үнемдеу, ыңғайлылық, жай жəне қолданудың қарапайымдылығы.
Үш фазалы аэрозоль жүйелері
Фармацевтикалық аэрозольдердің көпшілігі концентрат ерітіндісі, эмульсия немесе
суспензия сұйық отынмен араласпайтын жүйелер болып табылады жəне цилиндрде үш бөлек
фаза бар: газ тəрізді, қатты жəне сұйық.
Біздің елде жəне шетелде шығарылатын композициялардың едəуір бөлігі эмульсиялық
жүйелер болып табылады жəне көбік түрінде шығарылады. Олар құрамында беттік белсенді
заттар (беттік белсенді заттар) жəне эмульсияланған отын бар сулы фазадан тұрады. Олардағы
отынның концентрациясы 3,5-тен 89% - ға дейін, ал көбіктердің көпшілігі үшін бұл 10-20%
құрайды.
Аэрозоль эмульсиялары үшін эмульгаторлар ретінде, əдеттегідей, əртүрлі беттік белсенді
заттар қолданылады. Оларға тəн физика-химиялық қасиеттеріне байланысты олар отынмен бірге
көбік түзеді.
Көбік препараттары медицинаның көптеген салаларында кеңінен қолданылады.
Гинекологияда-жатырдың қабынуын емдеу үшін, əйелдердің жеке гигиенасы үшін жəне
контрацептивтер ретінде, сондай-ақ жыныстық жолмен берілетін аурулардың алдын алатын
дəрілер.
Проктологияда көбік препараттары геморройды, анальды жарықтарды, проктиттерді,
колиттерді жəне т. б. емдеуде тиімді құрал ретінде көрсетілген.
Көбік түзетін аэрозольдерді алу үшін аз концентрацияда мол көбік алуды қамтамасыз
ететін тиімді көбік түзгіштер қажет.
Көбік құрамына стероидтер, фунгицидтік заттар, диуретиктер, антибиотиктер, гормондар,
дəрумендер, антитоксиндер, антигендер, вазоконстрикторлар, гемостатикалық заттар,
гистаминдер, седативтер, ревматизмге қарсы препараттар енгізілуі мүмкін.
Үш фазалы жүйелердің аэрозольдеріне суспензия аэрозольдері де жатады. Бұл сұйық
аэрозоль концентратында ерімейтін қатты фазаның болуымен сипатталатын гетерогенді
дисперсті жүйелер. Отын дисперсті фазаға немесе дисперсиялық ортаға қосылуы мүмкін. Қалай
болғанда да, белсенді зат ұшпайтын еріткіште таралады.
Суспензия аэрозольдерін жасаудағы қиындықтар ұнтақты бөлшектердің агрегациясына,
оларды аэрозоль баллонының қабырғаларына қайта кристалдандыруға жəне тұндыруға
байланысты пайда болады, осыған байланысты бүріккіштің сапасы, бетіне қолданған кезде оның
тиімділігі өзгереді, оны қолданған кезде дəрілік заттың дозасының дəлдігі бұзылады жəне т. б.
Қазіргі уақытта суспензия спрейлері медициналық тəжірибеде өте кең қолданылады.
Мысалы, "Оксициклозол", "Алудрин", "Оксикорт", "Астмопент", "Алупент" жəне т. б.
аэрозольдер.
Препараттардың осы тобының артықшылықтарын қалай атауға болады: еритін жəне еритін
заттарды қолдану мүмкіндігі
бұл ортада ерімейтін дəрілік заттар ұзақ əсер етеді, олардың əсер ету ұзақтығын
бөлшектердің мөлшерін өзгерту арқылы реттеуге болады.
Аэрозоль пакеттеріндегі суспензиялардың негізгі кемшілігі олардың термодинамикалық
тұрақсыздығы болып табылады. Уақыт өте келе барлық суспензиялар бөлініп шығады,
сондықтан дисперсия жəне агрегативті жəне кинетикалық (тұндыру) тұрақтылықтың болуы
негізгі қасиеттер деп аталуы керек.
.
Əр түрлі аэрозоль жүйелерінің технологиясы
Аэрозольдер ұшпайтын (бір немесе бірнеше) компоненттерден жəне Ұшпа отыннан
тұрады. Белсенді ингредиент əдетте еріген немесе еріткіште дисперсті болады. Сондықтан
аэрозоль формуласын құру ұшпайтын жəне Ұшпа компоненттердің қажетті комбинациясын
дайындау технологиясын жасаудан тұрады.
Негізгі формула компоненттерінің отынмен араласу дəрежесіне байланысты аэрозольдер
аэрозольдерге бөлінеді-ерітінділер, аэрозольді қаптамадағы көбіктер, аэрозоль суспензиялары
жəне аралас жүйелер.

Аэрозольдер-ерітінділер
Аэрозоль ерітінділерінде белсенді зат отынмен немесе отынмен жақсы араласатын
еріткіште ериді. Мазмұнды цилиндрден шығарғаннан кейін отын буланып, белсенді зат тұман
түрінде таза күйінде немесе еріткіште еріген күйінде қалады.
Аэрозоль концентраттарын дайындау кезінде олардың қасиеттері бойынша əртүрлі
химиялық қосылыстар мен олардың қоспалары қолданылады. Көбінесе концентрат бірнеше жеке
заттардан тұрады. Олар белгілі бір тұтқырлық болуы керек, отынмен үйлесімді, төмен жəне
жоғары температураға төзімді жəне аэрозольді қаптаманың бөлшектерімен əрекеттеспеуі керек.
Еріткіштер ретінде полярлы емес заттарды қолданған жөн, өйткені судың аз мөлшері де кейбір
отындардың гидролизін тудыруы мүмкін, бұл сутегі хлоридінің бөлінуіне, белсенді заттардың
ыдырауына жəне аэрозоль цилиндрлерінің коррозиясына əкеледі.
Аэрозоль - ерітінділер өндірісі бірнеше кезеңнен тұрады: белсенді компонент (концентрат)
ерітіндісін дайындау, оны ерімейтін қоспалардан босату, аэрозольдік Баллондарға буып-түю,
герметизациялау, баллондарды отынмен толтыру, олардың беріктігі мен герметикалығын тексеру,
стандарттау, кейіннен тасымалдау үшін қаптаманы ресімдеу.
Концентраттар-ерітінділер жылу алмастырғышпен жəне араластырғышпен жабдықталған
реакторларда дəрілік заттардың қарапайым ерітінділері сияқты дайындалады. Ерітінділерді
қоспалардан босату үшін олар қорғалады, сүзіледі немесе центрифугаланады.
Егер концентраттар - ерітінділер-тұтқыр еріткіштердің (майлы майлардың) көмегімен
алынса, онда еріту қыздыру, қысыммен тазарту арқылы жүзеге асырылады. Ұшпа еріткіштерді
(этил спирті) қолданған жағдайда заттарды еріту жабық реакторларда, ал сүзу қысыммен
жүргізіледі. Аэрозоль жүйелеріне тұрақтандырғыштар мен консерванттар кіруі мүмкін. Ерітінді
концентраттарын стандарттау белсенді заттардың пайыздық мөлшерін ескере отырып немесе
ерітіндінің тығыздығы бойынша жүзеге асырылады.
Аэрозоль-ерітінді технологиясының шешуші факторы-баллон ішіндегі қысым, оның
бақылауы кейбір физика-химиялық қасиеттердің сандық сипаттамасы болуы мүмкін: баллоннан
ішіндегісін берудің толықтығы, оның дисперсиясы, сондай-ақ отынның концентраттағы
ерігіштігі. Аэрозоль концентратының отынды еріту қабілеті неғұрлым көп болса, аэрозоль
цилиндріндегі қысым соғұрлым төмен болады.
Су орталарындағы отындардың ерігіштігін олармен жақсы үйлесетін еріткіштерді енгізу
арқылы ғана емес, сонымен қатар оларды араластыру процесінде билизациялай алатын беттік
белсенді заттардың арқасында арттыруға болады. Баз ерітіндісінің хладонды еріту қабілеті
неғұрлым көп болса, қаптаманың ішіндегі қысым олардың бу қоспасын көрсетеді. Ерігіштіктің
діңгегі, алынған жүйелердің тұрақтылығы жəне олардың негізгі физика-химиялық қасиеттері
отын түріне жəне беттік-белсенді заттардың түріне байланысты.
3 аэрозоль құрамдарының едəуір бөлігі көбік түрінде эмульсиялық жүйелер
шығарады.
Аэрозольдер-суспензиялар
Сұйық аэрозоль концентратында ерімейтін қатты фазаның болуымен сипатталатын
гетерогенді дисперсті жүйелер суспензия аэрозольдері деп аталады.
Суспензия аэрозольдерінде отын дисперсті фазаға немесе дисперсиялық ортаға қосылуы
мүмкін. Қалай болғанда да, белсенді зат ұшпайтын еріткіште таралады.
Суспензия аэрозольдерінің сапасына əсер ететін негізгі факторлар: аэрозольдердің
құрамына кіретін заттардың физика-химиялық қасиеттері; толтырғыш компоненттерінің
арақатынасы; аэрозоль қаптамасының құрылымдық ерекшеліктері; баллондарды пайдаланудың
температуралық шарттары.
Суспензия аэрозольдерінде химиялық инертті заттар енгізіледі, бұл өзара əрекеттесу
процестерін азайтады жəне сақтау тұрақтылығын арттырады. Кейбір суспензия аэрозольдері
ұзақ уақыт сақталуы мүмкін жəне белсенді заттың құрғақ күйінде сақталу ұзақтығынан кем
түспейді.
Аэрозоль-суспензия түріндегі препараттардың артықшылықтары ретінде мыналарды атауға
болады: белгілі бір ортада еритін жəне ерімейтін заттарды қолдану мүмкіндігі; айқын əсер ету;
бөлшектердің мөлшерін өзгерту арқылы əрекетті реттеу.
Аэрозольдердің негізгі кемшілігі-суспензиялар термодинамикалық тұрақсыздық, олардың
табиғи жағдайы. Уақыт өте келе барлық суспензиялар стратификацияланады, сондықтан бұл
жүйелердің негізгі сипаттамалары дисперсия жəне агрегативті жəне кинетикалық (тұндыру)
тұрақтылықтың болуы болып табылады.
Суспензиялардың тұрақтылығына сұйық фазаның меншікті салмағы мен
тұтқырлығы да əсер етеді.
Суспензиялардың агрегативті жəне кинетикалық тұрақтылығын арттыру үшін əртүрлі
технологиялық əдістер мен əдістер қолданылады.
Суспензия аэрозольдерін тұрақтандырудың ең тиімді əдісі-беттік белсенді заттарды
қосу арқылы суспензия түзетін фазалардың шекарасындағы беттік керілуді азайту. Мұндай
заттар ретінде майлы қатардағы спирттер, бөлшектердің бір-біріне жабысуына жол бермейтін
жəне сонымен бірге клапан жүйесін майлайтын кейбір эфирлер қосылады. Кейде отынға
арналған еріткіштер қолданылады (минералды майлар, иондық емес беттік белсенді заттар,
гликольдер).
Суспензия аэрозольдеріне əдетте полярлы заттар енгізіледі; хладондарда
суспензияланған олар агрегаттар құра алады.

Бөлшектердің агрегациясына қаптама материалы əсер етеді. Бөлшектердің ең аз
агрегациясы металл қаптамаларда, ең үлкені шыны бүріккіш бөтелкелерде болады.
Аэрозольді суспензиялар үшін бөлшектердің мөлшері 40-50 мкм-ден аспауы керек,
ал ингаляциялық аэрозольдер үшін ең жақсы əсер 5-10 МКМ бөлшектердің мөлшерінде
алынады. Бұл жағдайда ұнтақтың концентрациясы 10% - дан аспауы керек. Ұнтақ гидрофобты
болмауы керек, өйткені уақыт өте келе оның бөлшектері ұлғаяды.
Аэрозоль баллондарын жасау. Оларды отынмен толтыру жолдары
Аэрозоль баллондарын өндіру баллондарды, клапан-бүріккіш жүйелерді дайындайтын бір
мамандандырылған кəсіпорында шоғырлануы тиіс, онда отындарды немесе олардың
қоспаларын, концентраттарды дайындау жүргізіледі, аэрозоль баллондарын толтыру жəне
олардың сапасын бақылау жүргізіледі.¬
Алюминий моноблокты баллондарды өндіру оларды соққы үлгісіндегі престерде жазық
дайындамалардан қалыптау жолымен жүзеге асырылады, ал баллонның мойнын қалыптастыру
арнайы көптеген шпиндельді конус түзетін автоматтарда жүргізіледі. Бұл ретте баллонның
диаметріне байланысты 12-14 жəне одан да көп операциялар орындалады.
НС-1 немесе НС-2 бейтарап боросиликатты шыныдан жасалған шыны баллондар
автоматты жоғары өнімді шыны қалыптау машиналарында жасалады. Оларды өндіру процесі
əйнектің қалдық ішкі кернеулерін жою немесе əлсірету үшін температуралық максимум 640-
650оС болатын көлденең пештерде қосарланған күйдірумен байланысты.
Қалыптасқаннан кейін шыны цилиндрлер полиэтилен немесе поливинилхлоридті
қорғаныс жабынымен жабылған.
Пластикалық аэрозоль баллондары қалыптау немесе құю машиналарында вакуумды
қалыптау (моноблокты) немесе инъекциялық қалыптау (екі бөлікті) əдісімен жасалады.
Клапан бүріккіш жүйелері пластмассаны қайта өңдеу зауыттарында жасалады.
Хладондар 
(отын) 
өндірісі 
Химиялық 
кəсіпорындарда 
ұйымдастырылған;
нафармацевтикалық олар арнайы контейнерлерде көп мөлшерде келеді.
Сұйытылған отын қоспаларын дайындау жəне оларды толтыру желісіне беру ерекше
жағдайлар мен қысыммен жұмыс істейтін жабдықты қажет ететін өндіріс үшін күрделі жəне
нақты операциялар ретінде бағаланады.
Аэрозоль баллондарын отынмен толтыру əдістері:
- қысыммен толтыру;
- төмен температуралық əдіс немесе суық толтыру;
- сығылған газдармен толтыру əдісі;
- еритін сығылған газдармен толтыру əдісі.
Аэрозоль өндірісіндегі негізгі əдіс-қысыммен толтыру əдісі. Оның принципі-өніммен
толтырылған жəне клапанмен тығыздалған ыдыстарға отын қысыммен айдалады.
Аэрозольдік цилиндрлерді толтыру үшін əр түрлі арт-қондырғылар мен желілер көп,
олардың өнімділігі жылына 2-ден 20 миллионға дейін аэрозоль болуы мүмкін.
Цилиндрлер конвейер таспасына салынып, 1-ші жуу машинасына беріледі, онда олар жуу
сатысынан өтеді, шайылады, бумен өңделеді жəне кептіріледі. Осыдан кейін, 2 цилиндр
тасымалдаушы арқылы цилиндрлер толтыру желісіне беріледі, цилиндр машиналарының
өнімділігін теңестіру үшін алдымен 3-диск үстеліне түседі, содан кейін 4 конвейерлік таспа
тасымалдағышы арқылы оны стерильді сығылған ауамен 5 үрлеу машинасына түседі. Əрі қарай,
автоматты мөлшерлеу құрылғысы 6 цилиндрді концентратпен толтырады, содан кейін ауа одан
шығарылады. Осы мақсаттар үшін 7 Автоматты басы сұйытылған отынның 1-2 тамшысын
мөлшерлейді. Булану арқылы жанармай цилиндрдегі ауаныесыстырады. Содан кейін цилиндрлер
тығыздалады. Бұл процесс клапанды бекітетін 8 машинада жүзеге асырылады. Клапанды бекіту
екі жолмен жүзеге асырылуы мүмкін: қысқыш біліктерді қолдану немесе роликтерді цилиндрдің
мойнына айналдыру арқылы айналдыру. Осыдан кейін олар 9 диспенсерлеріне түседі, олар
оларға қысыммен отын (хладон) енгізеді. Бөлшектелген диспенсерлер айналмалы немесе
сызықтық болуы мүмкін. Баллондарды отынмен толтырғаннан кейін олар су ваннасында
беріктігі мен герметикалығын тексеруден өтеді 10, 45±5С температурада 15-20 минут (шыны
баллондар үшін) немесе 5-10 минут (металл баллондар үшін). Цилиндрлерді қыздырған кезде
ваннада жоғары қысым пайда болады жəне олар жарылып кетеді немесе отын шығарады, бұл
суда көтерілген көпіршіктерден оңай көрінеді. Ақаулы цилиндрлер ваннадан қолмен
шығарылады. Аэрозоль өндірісінің кейбір желілері газ анализаторлары бар арнайы
детекторлармен жабдықталған, олар цилиндрлерден жанармайдың ағып кетуінің минималды
мөлшерін бақылайды. Ағып жатқан цилиндрлер автоматты түрде қабылданбайды.
Əрі қарай, цилиндрлер конвейер арқылы 11 кептіру туннеліне түседі жəне судан кейін
кептіріледі, содан кейін 12 Автоматты таразыда бақылау салмағынан өтеді. Массасы өзгерген
кезде баллондар автоматты түрде қабылданбайды.
Егер аэрозоль қаптамаларында жанармай ретінде сығылған газ болса, онда олар манометр
көмегімен газ қысымының болуына бақыланады. Газсыз баллондар автоматты түрде
қабылданбайды 13. Осыдан кейін цилиндрлер 14 бүріккіштермен жабдықталады, олардың
сапасын тексеру арнайы автоматты құрылғыда жүзеге асырылады. 15 бағдарлаушы Автоматты
құрылғының көмегімен цилиндрлерге қорғаныс қақпақтары киіледі. 16-машина цилиндрлерді
белгілейді (серия, жарамдылық мерзімі жəне басқа деректер). Осыдан кейін цилиндрлер
қаптама желісі 17, 18, 19, 20, онда оларды қолдану жөніндегі нұсқаулықты қоса бере
отырып, қарындаш қораптарға салады. Содан кейін олар көлік контейнеріне салынып,

бандеролизацияланады.
Препараттарды аэрозоль қаптамаларында сақтаудың стандартталуы мен шарттары
Зауыттардағы аэрозоль қаптамаларын стандарттауды осы препаратқа арналған НТҚ сəйкес
техникалық бақылау бөлімі жүргізеді. Айта кету керек, аэрозольді препараттардың сапасы
көптеген факторларға байланысты жəне бақылаудың ерекше түрін қажет етеді, өйткені цилиндр
жабылғаннан кейін препараттың құрамына өзгерістер енгізу мүмкін емес.
Аэрозольдерді стандарттау бақылаудың бірнеше түрін қамтиды: органолептикалық,
физика-химиялық, химиялық жəне биологиялық бақылау (құрамында жүрек гликозидтері болған
кезде жəне т.б.).
Аэрозоль қаптамасындағы ішкі қысым жеке баптың талаптарына сəйкес келуі керек. Ол
манометрмен анықталады, оның дəлдік класы 2,5 болуы керек. Толтырылған қаптамалардың
беріктігі мен герметикалығы тексеріледі. Аэрозоль цилиндрін босату пайызы формула бойынша
талданады:
x= g - (g2-dz).100%,
g
мұндағы G = gl - дз - Баллондағы қоспаның массасы, г;
gl-мазмұны бар барлық қаптаманың массасы, г;
g2-препараттың қалдығы бар баллонның массасы, г;
дз-бос қаптаманың массасы, г.
Препараттың орташа салмағын бір дозада анықтау есептеледі
формула бойынша:
T2-TZ
т=
n
мұндағы n - жеке мақалада көрсетілген басу саны.
Егер жеке баптарда басқа нұсқаулар болмаса , дозада ауытқуға ±20% - дан аспауға
жол беріледі.
Сапалық жəне сандық көрсеткіштер аэрозольдің жеке ингредиенттерін талдау əдістерімен
бақыланады.
Əдебиет, сонымен қатар электронды ресурстар:

жүктеу/скачать 4.65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: