XIX ғасырдың 60 жылдарының орта шенінде Қазақстанның Россия қол астына қарауы
аяқталды. Патша – өкіметі қазақ даласын тупкілікті билеу үшін əуелі əр түрлі
реформалар жүргізіп, қазақтың елдік этникалық ұйтқысын ірітіп, ұлыстарды бөлшектеп,
оларды губернияларға, округтерге теліп, ұлтанды елді тұтастықтан айырды. Рас, олар
мұның бəрінің бірден жүзеге асыра қойған жоқ, патша өкіметі оны кезең – кезеңімен
іске асырды. Оның алғашқысы – 1731 жылдан 1822 жылға дейін созылған ел билеу,
жүйесіндегі протектораттық дəуір (кезең), яғни күшті мемлекеттің əлсіз мемлекетке
формальды түрде болса да қамқорлық жасау саясатын жүргізу болды. Бұл кезде патша
өкіметі ел билеудің бұрынғы хандық жуйесін сақтап, оның ішкі тірлігіне араласпай,
қазақ елін өзіне жағынып бағынышты болған хандар арқылы басқарды. Патша
өкіметінің қазақ елінің басына тəуелділік ноқтасын біржолата кигізуі 1822 жылдан 1867
жылға дейін созылды. Сөйтіп, патша өкіметінің отаршылдық саясатының екінші кезеңі
басталды. Бұл кезде ол əскер күші арқылы елдің ішкі тірлігіне араласып, жергілікті
шаруаларды қонысынан қуа бастады. Олардың орнына ішкі Россиядан жоқшылыққа
ұшыраған орыс босқындарын əкеп орналастырды.
Реформа нəтижесі.
1) Өлкенің табиғи байлықтарын игеруге қолайлы жағдайлар қалыптасты.
2) Феодалдық – патриархалдық қатынасты əлсіреткен капиталистік құбылыстар ене
бастады.
3) Таптық жіктелу салдарын жатақтар қалыптаса бастады (кедейленген қазақтардың
өндіріске жұмысқа жалдануы).
4) Отарлық басқару күшейді.
5) Қазақ жері Россия үкіметінің меншігі болды.
6) Орыс шаруаларын жаппай қоныстандыру басталды
Достарыңызбен бөлісу: