Б. О. Сабатаева туризм инфрақҰрылымы оқулық

52
«Сарыарқа» 
сауда ойын-
сауық
орталығы
Тұран даңғылы 24.
8(7172)51-56-06,
51-56-04,51-55-99.
10:00-22:00
Кинотеатр, интернет, 
foodcort, мейрамхана.
«Керуен» 
ойын-сауық 
орталығы
Достық көшесі 9.
8(7172)79-55-15
9:00-21:00
Babylon, интернет, food 
cort, мейрамхана.
«Каспий» 
спорт кешені
Тұран даңғылы 4.
8(7172)24-08-94.
9:00-22:00
Бассейн, жаттығу залы, 
сауна бильярд, дəмхана, 
боулинг, диско-клуб, 
мейрамхана. 
Қалалық 
цирк
Қабанбай батыр 
даңғылы 4.
8(7172) 70-14-90, 
24-40-60
9:00-18:00
Цирк.
«Арсенал» 
ойын-сауық 
орталығы
Алтынсарин 
көшесі 4.
8(7172)39-33-33.
10:00-00:00
Кинотеатр, боулинг, 
пиццерия.
«Думан» 
ойын-сауық 
орталығы
Қабанбай батыр 
даңғылы 4.
8(7172)24-22-22.
10:00-22:00
Океанариум, 
аниматрониксі, 
джунгли, 
аттракциондар, балалар 
ойын алаңы, дəмхана, 
кинотеатр, мейрамхана.
«Зодиак» 
ойын-сауық 
орталығы
8(7172)35-88-24.
10:00-06:00
Бильярд, боулинг, 
караоке-бар.
«Шаробан» 
ойын-сауық 
орталығы
Сейфуллин
көшесі 38.
8(7172)32-67-70.
15:00-03:00
Бильярд, боулинг, 
караоке-бар.
«Алатау» 
спорт кешені
Манас көшесі 4.
8(7172)72-28-10,
72-28-58,72-29-03.
9:00-23:00
Бассейн,жаттығу 
залы, қонақүй, стол 
теннисі,дəмхана, мини-
футбол, сауна.
«Астана» 
спорт кешені
Сары-арқа
көшесі 21.
8(7172)74-80-94
8:00-22:00
Бассейн, жаттығу залы, 
стол теннисі, дəмхана, 
мини-футбол
7-кесте жалғасы

53
 8-кесте. Мəдениет мекемелерінің қызметі
Көрсеткіштер
2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
2006 ж.
2008ж.
Театрлар
Театрлар (бірлік)
48
48
51
53
57
Спектакль 
қойылым саны 
(бірлік)
8134
9333
9524
9830
10979
Жаңа қойылым 
саны (бірлік)
236
263
279
275
289
Көрермендер 
саны, мың.адам
1482,5
1707,3
1795,0
1835,7
1929,9
Хайуанаттар бағы
Хайуанаттар 
бағы (бірлік)
4
4
4
4
4
4
Келушілер саны, 
мың. адам
398,1
428,8
481,6
572,8
589,1
670,5
Өткізілген 
экскурсиялар 
саны (бірлік)
646
730
781
1857
2344
2339
Ұйымдасты-
рылған 
мекемелер саны
(бірлік)
20
25
49
49
46
52
Мұражайлар
Мұражайлар 
(бірлік)
143
172
187
185
195
198
Келушілер саны,
мың.адам
3801
3516
3525
4221
4543
4595,5
Соңындағы 
негізгі қордың 
экспонаттар
саны, мың. 
(бірлік)
2407,6
2402,8
2704,6
2623,6
2544,1
2588,5
Жыл бойында 
көрсетілген 
(бірлік)
472433
473053
815936 862823 563441
567590
Кино көрсетуші ұйымдар
Ұйымдар саны 
(бірлік)
82
93
120
194
149
136

54
Тұрақты 
кинотеатрлар 
(бірлік)
67
73
86
76
77
77
Соның ішінде:
Жоғары 
разрядты 
кинотеатрлар
24
29
29
33
33
35
Жылжымалы 
жəне станциялы 
киноқұрулар 
(бірлік)
216
266
246
301
301
298
Көрсетілген 
кинотеатр саны, 
мың. (бірлік)
78,0
94,6
111,0
130,7
172,3
238,5
Соның ішінде:
Ересектерге 
арналған
53,2
67,1
77,0
93,5
122,4
170,8
Балаларға 
арналған
24,8
27,5
34,0
37,2
49,9
67,7
Кинотеатрға 
келушілердің 
саны, мың. 
бірлік
3489,7
4100,5
4327,3
5696,1
6414,1
7023,4
Оның ішінде:
Ересектермен
2214,6
2485,4
2779,8
3907,7
4178,2
4972,6
балалармен
1275,1
1615,1
1547,5
1788,4
2235,9
2050,8
Концерттік ұйымдар
Концерттік 
ұйымдар (бірлік)
72
62
66
61
67
73
Өткізілген 
концерттер 
(бірлік)
6519
6321
6906
6796
7100
7464
Соның ішінде:
Филармониялық
3235
3532
3399
3817
3694
3306
Эстрадалық
3284
2789
3507
2979
3406
4158
8-кесте__жалғасы__55'>8-кесте жалғасы

55
Балаларға 
арналған
1651
1733
1916
1939
1482
1623
Көрермендер 
саны, мың. адам
1642,6
1805,3 2338,5
2589,5
2746,4
2954,7
Соның ішінде 
балалар
223,7
290,6
472,6
452,9
332,5
364,9
Коцерттік залдың 
сыйымдылығы. 
орын
15160
18477
22797
22276
21272
19416
Демалыс парктері
Парктер саны 
(бірлік)
41
42
50
53
63
66
Курортты-
массалық іс-
шаралар
1574
1029
1987
1935
2127
2201
Демалыс 
объектілері саны
725
791
867
953
1089
1444
Соның ішінде
Эстрадалық театр 
мен алаңдар
21
26
30
28
30
29
Шығармашылыққа 
арналған
ғимараттар
1
1
2
1
1
1
Би залдары мен 
алаңдары
16
18
23
27
26
27
Спорттық 
объектілер
25
39
38
36
37
40
Жалға беру базасы
-
-
9
8
9
9
Балалар қалашығы, 
алаңдар
29
35
41
39
46
46
Аттракциондар
575
648
694
784
913
1266
Соның ішінде:
Ойын автоматтары, 
компьютерлік 
ойындар
183
209
219
326
427
769
Басқада демалу 
объектілері
58
24
16
16
13
13
8-кесте жалғасы

56
Қорытынды:
3-тақырып 3 бойынша келесідей қорытынды жасауға болады. Мате-
риалдық-техникалық база (МТБ) өзінің құрамына туристік құрылыстарды, 
олардың техникалық жабдықталуын, транспорт құралдарын жəне олардың 
негізгі қорларының жүйесін құрайды. МТБ ұйымдасқан туризмнің 
дамуының негізі болып табылады. Ол туристерге толық кешенді қызмет 
көрсету үшін барлық қызметті жағдайларды жасайды.
Туристік инфрақұрылым туризмді ұйымдастырудың негізі болып та-
былады. Туристік іс-əрекетті жүргізудің ажырамас бөлігі, ол тур өнімнің 
өндірісіне тікелей қатысты емес, біраз туризм қызметі үшін аса қажетті 
құрылысты, ғимаратты, жерлерді, жүйелерді өз құрамына енгізді (қоғамдық 
көлік, сауда мекемелері, тамақтану, медицина мекемелері, байланыс энер-
гиямен қамтамасыз ету желесі, сумен жабдықтау, почта, телефон жəне т.б.).
Пайдаланған əдебиеттер:
1. 
Биржаков М. Б. Введение в туризм. - М. Невский фонд, - 2006.
2. Журнал «Курорты Казахстана» Caribbean Club №3.
3. Журнал «Всемирные путешествия Trfveler» - №10.
4. 
Вуколов В. Н. История и теория международного туризма - М.- 2002.
5. 
Гуляев В. Г. Организация туристской деятелности. - М. Нолидж, - 
2006.
6. Cайт туризма по г. Астана www.astanatur.kz. 
7. Cайт статистики РК www.stat.kz. 
8. 
Курова А. Д. Организация сферы туризма - М. Герда, - 2006.
9. 
Александрова А. Ю. Международный туризм - М. Нева, - 2007.
10. 
Биржаков М. Б. Некифиров В. И. - Индустрия туризма: перевозки.
Тақырып бойынша теориялық білімді тексеруге арналған сұрақтар 
мен студенттердің өзіндік жұмысын орындайтын тапсырмалар:
1) Туризм индустриясындағы көліктің жəне орналастыру құралдарының 
алатын орнын анықтау.
2) Туризмнің материалдық-техникалық базасының түсінігін анықтау.
3) Туристік инфрақұрлымның негізгі құрамын атаңыз.
4) Астана жəне Алматы қалаларының инфрақұрылымы бойынша кем-
шілігін статистикалық мəліметтерді талдау. 
Репродуктивті деңгей:
1) Транспорт коммуникациясының негізгі түрлері?
2) Туризм инфрақұрылымын реттеу үшін қандай мемлекеттік іс-
шаралар жүргізіледі?
3) Алматы қаласының негізгі санаторийлері мен пансионаттарын 
атаңыз?

57
Репродуктивті-тəжірибелік деңгей:
1) Қазақстанда 2005-2006 ж.ж қонақүй мекемелеріндегі келушілерге 
көрсетілген қызметтер санының динамикасын сипаттаңыз.
2) ҚР облыстарында 2009 жылдың қаңтар наурыз айындағы орналасты-
ру обьектілерінің статистикалық көрсеткіштерін талдаңыз.
3) Астана жəне Алматы қалаларының орналастыру мекемелерінің жал-
пы саны туралы статистикалық мəлімет жинаңыз.
Шығармашылық деңгей:
1) Туризм инфрақұрылымын дамытудың қосалқы саласының тақырыбы 
бойынша баяндама жазыңыз.
2) Астана инфрақұрылымының дамуындағы мəселелерді талдау.
3) ҚР 2007-2009 жылдағы орналастыру объектілерінің санының өзге-
руіне келтірілген статистикалық мəліметті қарастырыңыз.
Тəжірибелік сабақтың жоспары:
Тақырыбы: Туризмнің материалды-техникалық базасының жалпы си-
паттамасы.
Мақсаты: студенттерді материалды толығымен меңгеруі үшін 
тақырыптық бағдарламамен таныстыру.
1) Туризм МТБ ның құраушы элементтері.
2) Туризм инфрақұрылымының құрылымын функционалды белгісін 
сипаттау.
3) Туризм инфрақұрылымының дамуындағы қосалқы салаларды 
қарастыру.
4) Алматы жəне Астана қалаларының Туристік инфрақұрылымы.
Əдістемелік ұсыныстар:
Материалды меңгеру үшін туризм-техникалық базасының негізгі 
құраушыларына баса назар аударыңыз, Туризм инфрақұрылымына ерек-
ше назар аудар. Жұмыс барысында негізгі материалды түсініктерге назар 
аударыңыз, олардың негізгі мақсатын түсініңіз.
4-тақырып. Туристерді орналастыру құралдары
Мақсаты: туризмдегі орналастыру құралдарының мəні мен 
мағынасын шешу, олардың классификациясын оқып үйрену, 
қонақүй қызметінің стандартталған ережелерімен танысу.
Жоспар:
1. Түнеу базасы, орналастыру құралдар классификациясы.
2. Негізгі жəне қосымша құралдар түрлерінің сипаттамасы.

58
3. Қонақүйлерді классификациялау қағидалары, қонақүй лер-
дегі қызметті стандарттау. 
Тақырып бойынша негізгі түсініктер: қонақүй индустрия-
сы, орналастыру құралдары, отель, мотель, кемпинг, пансионат, 
ротель, ботель, флотель, БТҰ, жұлдыздар жүйесі, əріптер жүйесі, 
тəж жүйесі, апартаменттер, аймақтарға бөлу, бəсекелестік.
1. Түнеу базасы, орналастыру құралдар классификациясы
Экономикалық сала ретінде қонақүй индустриясы қонақ-
үйлерде, кемпингтерде, мотельдерде, пансионаттарда, кел-
ген адамдардың белгілі бір ақы төлеу арқылы уақытша тұруын 
ұйымдастыратын сала болып табылады. Келісімшарт арқылы 
туристерді түнейтін орынмен қамтамасыз ететін тұрғын 
объектілердің барлығын орналастыру құралы деп тануымызға 
болады. Орналастыру құралдарын туристердің қалауы бойынша 
бір немесе бірнеше күнге жалға беруге болады.
2001 жылдың 13 шілдедегі №211 жəне 2006 жылдың
31 қаңтарында енгізілген өзгертулерге байланысты «Қазақстан 
Республикасының туристік қызметі туралы заңнамасы» турис-
терді орналастыру құралдарына байланысты болса, 2004 жылы
9 қарашада «Техникалық реттеу» заңына сəйкес туристердің 
орналастыру құралдарының негізгі мақсатына, ұйымдастыру 
құрылымына, минималдық талап ету жəне категориясының 
тəртібін иелену жатады. Туристерге арнайы қызмет көрсететін, 
оларды түнейтін орынмен қамтамасыз ететін барлық объектілер 
кемпингтер, қонақүйлер, пансионаттар, мотель, отельдердің 
барлығы орналастыру құралдары болып табылады.
Орналастыру құралдары, солардың ішінде, əсіресе қонақүй-
лер келесі сипатта болады: көптеген номерлерден тұрады, олар 
арнайы нормативке сəйкес келеді, бірыңғай басшылықпен басқа-
рылады, əртүрлі қонақүй қызметтерін көрсетеді, белгілі бір 
қызметке байланысты категориялар мен кластарға жіктеледі, 
олар мемлекеттің стандарттарына сəйкестендіріледі.
Бүкілəлемдік туристік ұйымның (БТҰ) орналастыру құрал-
дарының толық жəне жалпыланған классификациясы өңделген. 

59
Соған байланысты бұл классификациялар ұжымдық жəне дара 
болып бөлінеді, ал олар өзара топтар мен топшаларға жіктелінеді. 
Бірінші негізгі топқа ұжымдық орналастыру құралдары жатады. 
Олар:
- қонақүйлер жəне соларға ұқсас орналастыру құралдары;
- əртүрлі пансионаттар, жиһазбен жабдықталған бөлмелер (қо-
нақүй тектес орындар, жалға берілетін бөлмелер, тамақтандыруы 
кірмейтін орындар ), туристерге арналған жатақханалар.
Орналастыру құралдары сонымен қатар тағы басқа арнайы 
қызмет көрсетуге негізделеген. Мысалы: 
1. Шипалы мекемелер – курорттар, санаторийлер, емдік 
сауықтыру орталықтары. Түнейтін орыннан басқа денсаулықты 
қалпына келтіруге жəне реттеуге арналған.
2. Демалыс жəне еңбек лагерьлері. Түнеумен қатар, 
тамақтандыру, спортпен шұғылдану, демалуды қамтамасыз етеді.
3. Қоғамдық көлік құралдары. Əртүрлі пароходтарда, тепло-
ходтарда орналастыру.
4. Конгресс – орталықтар.
Басқа да ұжымдық мекемелер номерлерден емес, демалатын 
тұрғын үйлерден құрылуы мүмкін. Бұл объектілердін барлығы 
бір орталықтан басқарылып, белгілі бір төлем ақыға жалға 
берілуі мүмкін. Туристерге түнейтін орыннан басқа əртүрлі 
ақпарат беретін, бос уақытта айналысатын басқа да мекемелер 
қызмет етеді. Басқа да ұжымдық мекемелер келесідей топшаларға 
бөлінеді:
1) демалатын орындар – бунгало;
2) кемпингке арналған аулалар – палаткаларға арналып 
қоршалған аулалар, кішігірім кемелерге арналған шығанақ;
3) басқа да ұжымдық мекемелер – дөңгелегі бар үйлер, жас-
тар жатақханасы.
Екінші негізгі топқа жататын дара орналастыру орындары. 
Олар арнайы төлемге немесе жалға беріледі.Олар:
- жеке меншік үйлер - коттедждер, особняктар, виллалар, 
пəтерлер;
- отбасылық үйлердегі жалға берілетін бөлмелер;
- белгілі бір ұйымдардан жалға алынатын үйлер;

60
- туыс адамдардың үйлері;
- туристерге жеке орналасуды қамтамасыз ететін орындар.
Қонақүйлерді ең жақсы дамыған орналастыру құралы деп 
қарастыратын болсақ, оларды əртүрлі классификацияларына бай-
ланысты типтерге бөлуге болады. Қазіргі таңда қонақүйлердің 
отыздан астам классификациялары белгілі. Негізгілеріне келетін 
болсақ:
- жұлдыздар жүйесі (Францияда, Австрияда, Венгрия жəне 
Египетте қолданылады.);
- əріптер жүйесі (Грецияда қолданылады);
- тəждер жүйесі (Ұлыбританияда қолданылады);
- дəрежелік жүйе;
- басқа да классификациялар.
Ең кең тарағаны жұлдыздар жүйесі немесе Француздық 
жүйе. Қонақүйлердің деңгейі жұлдыздар санымен белгіленеді, 
неғұрлым жұлдыз көп болса, қонақүй дəрежесі жоғары деп 
есептелінеді (1*, 2*, 3*, 4*, 5*).
Отель 1*. Бұл отельдерде өз еркімен саяхаттайтын туристер 
тоқталады. Мұндай қонақүйлер қаланың орталығында емес, шет 
жағында орналасады. Өте кішігірім болады, 6-10 шақты номерлері 
болады. Бұл қонақүйлер бір ғана отбасының меншігінде болуы 
мүмкін. Қызмет көрсететін адамдар сол жанұяның мүшелері бо-
луы мүмкін. Қызмет көрсету деңгейі өте төмен.
Отель 2*. Бұл отельдердің қызмет көрсету дəрежесі бір 
жұлдыздыға қарағанда жоғары, бірақ қосымша қызметтер 
қарастырылмаған. Бір немесе екі күн түнеуге арналған.
Отель 3*. Бұл қонақүйлер ең кең таралған жəне де өте 
ыңғайлы болып келеді. Бөлмеде барлық жағдайлар жасалған, те-
лефон, теледидар орналастырылған. Балалы отбасылар үшін де 
жағдай жасалған. Бір, екі, үш орындық бөлмелер бар.
Отель 4*. Бұл қонақүйлердің қызмет көрсету дəрежесі жоғары, 
орташа айлықтан жоғары табысты адамдарға арналған. Олар 
курорттардың, демалыс орындарының ең қолайлы жерлерінде 
орналасуы мүмкін. Мысалға жағажайдың немесе санаторидің 
орталығында. Мұндай отельдерде қонақтардың көліктеріне ар-
найы тұрақтар салынған. Бөлмелер барлық қажеттіліктермен 
жабдықталған, телевизор, жиһаз, мини бар, кондиционер жəне 

жүктеу/скачать 2.79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: