ГОСТ 4333-87 Нефтепродукты. Методы определения температур вспышки и воспламенения в открытом тигле (Утвержден 1988-07-01)

5 ГОСТ 4333-87 Нефтепродукты. Методы определения температур вспышки и воспламенения в открытом тигле (Утвержден 1988-07-01).

№ 5 тәжірбиелік сабақ «Көмір саның елеп сұрыптау»

Жұмыстың мақсаты – көмір шаңының ұнтақталу мөлшерін анықтау және көмір шаңының 90 мкм, 200 мкм елеуіші бойынша өтуін анықтау. Көмір шаңының ұнтақталу мөлшерінің (тонина помола) бу генераторы қондырғысының үнемділігіне тигізетін әсерін сұрыптау.

Көмір шаңның елеп сұрыптау, ұнтақтаудың жұқалығың (жіңішкеліғің немесе еркешеліктерін) анықтауға арналады. Шаңды (елеулі белгілі бір) мөлшердегі тесіктері бар елеуіштерде жүргізіледі. Елеуіштегі қалған шаңның салмағы, алғашқы алынған санның пайызы (%) көлемінде ұнтақтау жұқалығың (ерекшелігінің) көрсеткіші болады және R_x әрпімен белгіленеді, өйткені «Х» тесіктің ендік өлшемі.

Алғашқы салмақ бойынша елеуіштен өткел (өту) пайыз түріндеғі шаңнын саны деп аталынады да, Д_х әрпімен белгіленеді. Әрбір елеуіш үшін R + D = 100 % тепе теңдігі дұрыс.

Энергетика саласында тас көмірді жағу кезіндегі шаңның сапасын қолдануды бақылау кезінде, шаңнын еленуімен (рассевка) 90 және 200 мкм елеуішіндегі антрациттер мен жартылай антрациттер азаяды.

Энергетика саласында тас көмірді, антрациттер мен жартылай антрациттер жағу кезіндегі шаңның сапасын қолдануды бақылау кезінде, 90 және 200 мкм шаңнын еленуімен щек қойылады (анықталынады).
3 Жұмыс жүргізу тәртібі

Көмір шаңының ұнтақталу мөлшері және елеуіштен өтуі, қолмен елеу арқылы (25 г мөлшерінде өлшемді тексерме алынып) ұялары 90 және 200 мкм бар елеуіштерінде келесі жолмен жүргізіледі:

1 Шаңнын орташа тексермесін (пробасың) алады да, 25 г дәлділігімен мұнда да, одан әрі де 0,01 г техникалық таразда өлшейді.

2 Өлшемді орташа тексермемен 90 мкм ұялары бар елеуішке орналастырылады да, қақпағы мен және түбімен жабады. Елеуішті бір қолдан екінші қолға лақтырып отырып, минутына 120 соғу жылдамдығымен елеуді жүргізу керек.

Елеуішті 3-4 минутте бір рет 90°С горизантальдық тегістікке аударып отыру керек және әрбір аударған сайын елеуіштің екі жағынан алақанмен соғып отыру керек. Әрбір 2-3 минут сайын елеуішті астынғы жаынан жұмсақ щеткамен тазалау керек. Елеуді 20 минут мөлшерінде жүргізіледі. Әрбір елеуіштегі елеу жұмысының санның аяқталғанын қадағалау үшін, таза ақ қағазда елеу жұмысын жүргізу керек. Егер қағаздың бетінде тек қана аздаған шаңнын дәндері пайда болса, елеу бітті деп есептелінеді.

3 Елеу біткен соң елеуішті қағып, қалдықтарды таразының табақтарына салып өлшейді. Сонымен қатар елеуіштен өткен кездегі түбінде қалған қалдықтарды да өлшенеді.

4 Мөлшері 90 мкм өлшемді (размер) ұялы елеуіштегі қалдықтары өлшеп біткен соң 200 мкм өлшемді ұялы елеуішке төгеді де, жоғары әдіспен елеу жұмысын жүргізелі. 200 мкм елеуіште елеу жұмысы 5 мин. мөлшерінде жүргізіледі. Елеу біткен соң қалдықтар өлшенеді.

Көмір шаңының елену көрсеткіші төменгі кестеде көрсетіледі.

Ұнтақтау мөлшері (тонина помола) мына өрнек бойынша есептелінеді











Елеуіш өтуі осылай табылады









Бұл жұмысты алғаш орындайтын студенттер, жұмыстың орындалу нұсқауымен танысуы керек, жұмыстың мазмұны мен сипаттамасымен және де бақылау сұрақтарында қойылған сұрақтарды пысықтап, тиісінше жауап бере білу керек.

1 Елеуіш неге қолданылады?

2 Сепараторда не болады?

3 Көмір шаңнын ылғалдылығы арту оқиғада не болады?

4 Отынның қайсы элементтері жанатын болады:

C+H+O+N+S+W+A=100%

5 Отынның қайсы түрі барынша көп (максималды) жылулық береді?

6 Қандай құрамалар (отын жанған кезде) отынның толықсыз жанған өнімі болып есептелінеді?

7 Отынның қандай бөлігі жанбайтын болып есептелінеді?

8 Отынның қандай құрамалары сыртқы балласт деп есептелінеді?

9 «СИ» жүйесінде қандай мөлшерлікпен отынның жану жылулық есептелінеді?

10 Отынның ұнтақтау (ұсақтау) заңы?

1 Резников М.И., Липов Ю.М. Паровые котлы тепловых элек-тростанций. – М.: Энергоиздат, 1981. – 240 с.

2 Белосельский Б.С., Вдовченко В.С. Контроль твердого топлива на электростанциях. Учебник для вузов. – М., 1987. – 176 с.

3 Трембовля В.И., Фингер Е.Д., Авдеева А.А. Теплотехнические испытания котельных установок. – М.: Энергия, 1977. – 297 с.

4 Мунц В.А. , Павлюк Е.Ю.  Основы теории горения топлив : Учеб. пособие. Екатеринбург: ГОУ ВПО УГТУ-УПИ, 2005. – 102 с.

5 ГОСТ 2093-82 Топливо твердое. Ситовый метод определения гранулометрического состава.

№ 6 тәжірбиелік сабақ «Өрт пен жарылыстың алдын алу туралы халыққа нұсқаулар жүргізу»
Жұмыстың бағыты

Жұмыстың мақсаты – өрт қауіпсіздігәі туралы, өрт қауіпсіздігін сақтау және өрт кезіндегі ұтымды әрекеттер, олардың өрт қаупін төмендетуге әсері, нысан қызметкерлері өрт және жарылысты болдырмау үшін нысанда бекітілген өрт қауіпсіздігі ереже, нормалары және Еңбек қорғау және қауіпсіздік техникасы нұсқауларына сай әрекет жасау, жұмыстағы жарылысты және өртті болдырмау үшін және олар пайда болған жағдайда өмір мен мүлікті сақтап қалу мақсатында келесі ережелерді сақтау туралы оқып үйрену.

Өрттер орасан зор экономикалық шығын келтіруге қабілетті.

Жұмыстағы жарылысты және өртті болдырмау үшін және олар пайда болған жағдайда өмір мен мүлікті сақтап қалу мақсатында келесі ережелерді сақтау керек:

• 
  үйде тез тұтанатын сұйықтар мен жарылғыш заттар сақталуына жол бермеу;
  
• 
  аз мөлшердегі тез тұтанатын сұйықтар мен жарылғыш заттарды тығыз жабылатын қақпақты ыдыста, қыздыру құралдарынан алыс жерде сақтау керек. Соққыға , шайқалуға, төгілуге мүмкіндік бермеу;
  
• 
  бояу, лактарды, аэрозольдерді ашық отта қыздырмау, бензинмен жумау;
  
• 
  баспалдақтар мен өрт жолдарын жиһаз және т.б. заттармен толтырмау;
  
• 
  электр құралдарын жарылғыш заттарға жақын қоймау;
  
• 
  бөлмелердің электр жабдықтарын бұзылмаған күйде ұстау, электр қыздырғыштарын, қосып қалдырмауға, электр желісңн өте көп жүктемеу;
  
• 
  шылым шеккенде және ашық от пайдаланғанда қауіпсіздікті сақтау;
  
• 
  өрт сөндіргіш баллонды пайдалану ережелерін білу, зақымданғандарға алғашқы медициналық көмек көрсету ережелерін білу.
  

• 
  жанып жатқан бөлмеге кірер алдында басты су орамалмен жабу;
  
• 
  түтінге толы бөлмені ашқанда таза ауа әсерінен жалынның өрщуінен сақтану;
  
• 
  түтінге толы бөлмеде еңбектеп жүру;
  
• 
  жанып жатқан киімді сөндіру үшін оның бетін мықтап жабу;
  
• 
  жерге домалап, отты сөндіру , жүгіруге болмайды; өртті сөндіргенде өрт сөндіргіш құралдарды, өрт крандарын, су, құм, топырақ және т.б.заттарды пайдалану;
  
• 
  электр желілері жанғанда алдымен желіні ажырату керек;
  
• 
  егер қоғамдық орындарда өрт дабылы қағылса, жылдам нысаннан шығу;
  
• 
  жанып жатқан ғимараттан эвакуациялау кезінде негізгілермен қоса, қосымша жолдар мен сатыларды пайдалану керек.
  

Жарылыс кезінде өте қуатты, қысқа мерзімді және ауыспалы жүктеме пайда болады. Бұл жүктеме жарылыстың газ тәрізді өнімдеріне және соққы толқыны әсері нәтижесінде пайда болады.

Жарылыс өнімдері мен соққы толқыны әсеріне үлкен өлшемді және биік ғимараттар мен нысандар, темір қаңқасы жоқ нысандар ұшырайды. Жер асты және топыраққа мықтап бекіген нысандар қирауға төтеп бере алады. Соққы толқыны параметрлерінің ішіндегі ең шешушісі – артық қысым. Ал аз ауданды биік жабдықтың қирауы кезіндегі әсер етуші параметр – жылдамдықтық күш.

Қирау толық, күшті, орташа және әлсіз болып бөлінеді.

Өрттерді сөндіру үшін су, су буы немесе арнайы химиялық құралдарды пайдаланады. Өртті сөндіру үшін су ортақ су құбырынан немесе арнайы өрт су қоймасынан келеді. Су екпіні арнайы өрт сорғыларымен көтеріледі. Су құбыры желілермен келетін өрт су көзі арнайы құдықта болады және оған гидранттар-қатпайтын крандар орнатылады.

Суды оңай тұтанатын сұйықтарға (бензин, май, керосин) қолдануға тиым салынады. Себебі су олардан ауыр болғандықтан , астыға жиналып жану бетін кеңейтеді. Сумен кальций карбиді мен селитраны да өшіруге болмайды. , олар сумен әрекеттескенде жанғыш заттар түзеді. Суды электр қондырғыларын сөндіруге тиым салынады, су ағыны арқылы ток соғу қауіпі болады.

Кейбір өрт қауіпі бар цехтарда спринклері бар өрт сөндіру құралдары қолданылады.

Спринклерлі құрылғылары өрт туралы автоматты дабыл беру және өрттің өршу жылдамдығы шектелген нысандарды қорғау үшін қолданылады. Бұл жағдайда дәл уақытында іске қосылған спринклерлер өрттің шығу көзін дер кезінде жоюға мүмкіндік береді. Спринклері құрылғы сумен қамтамасыз ету көзі, сорғыш, бақылау белгі беру жүйесі, су құбыры және спринклерлі түтікшелерден тұрады. Спринклерлі құрылғыларды пайдалану олармен қамтамасыз етілген ғимараттарда шыққан өрттердің ең кемінде 90 процентін сөндіретінін көрсетті, олардың көпшілігі өрт сөндіру құрылымдардың келуіне дейін сөндіреді.

Дренчерлі құрылғылар бөлменің бүкіл аумағындағы өртті толық автоматты және қолмен өшіруге , сондай-ақ есік пен терезеге арналған саңылауларда су пердесін құруға, технологиялық құралдардың жекеленген элементтерін суландыруға арналған. Дренчерлік түтікшелердің құлпы болмайды. Олардың шығу саңылаулары үнемі ашық болады.

Химиялық көбікпен сөндіруді тез тұтанатын сұйықтар қоймасында қолданады. Көбік арнайы көбік түзуші ұнтақтан жасалады. Жанып жатқан жерге сепкенде көбік оны жану аймағынан оқшаулайды.

Ауа-көбікті өрт сөндіргіштер мұнай өнімдері қоймасындағы өрттерді сөндіру үшін қолданылады. Ауа-көбікті сөндіргіш ол қоспа: ауа-90 процент, су-9,5 процент және көбік түзгіш 0,5 прцент.

Көмірқышқылды сөндіру қондырғылары кез келген өртті сөндіруге қолданылады.

Бумен сөндіру қондырғылары жабық бөлмеде, қазандықтары бар орындарда болған өртті сөндіруге пайдаланылады.

Кейінгі жылдарда өрт сөндіру құралдары ретінде неорганикалық сілтілік металдар тұздары негізіндегі ұнтақтық қоспаларды кеңінен қолданылады. Олар жоғары өрт сөндіргіштік әсерге ие және универсалды.

Өрт сөндірудің алғашқылық құралдары

Өртті бастапқы сатысында жою үшін қолда бар және өртті сөндірудің алғашқы құралдары қолданылады. Қолда бар құралдар өртті сөндіруге алдын ала дайындалмаған заттар. Оларға су, құм, топырақ, түрлі заттар жатады.

Алғашқылық құралдар – өртті сөндіруге алдын ала дайындалған заттар мен құралдар. Халық шаруашылығы нысандарында алғашқылық өртсөндіру құралдары ретінде құм, су , қомша (киіз) т.б. заттар қойылады.

Мемлекеттік және халықаралық стандарттарға сай жану материалына байланысты келесі өрт кластарын бөледі: А- негізінен органикалық негіздіқатты заттардың жануы, В-жанғыш сұйықтар мен балқитын қатты заттардың жануы, С- газдардың жануы, Д- металдардың жануы. Елімізде бұлардан басқа Е- кернеудегі құралдардың жануы деңгейі енгізілген.

Ранецті өрт сөндіргіш орман өрттерін сөндіруде пайдаланылады.

Көмірқышқылды өрт сөндіргіштер қатты, сұйық заттардың өрттерін , кітап қоймаларындағы, элетр қондырғыларындағы өртті сөндіруге қолданылады. Бұл құралдар көмірқышқылы улы болғандықтан, пайдаланылуы шектеулі.

Хладонды өрт сөндіргіштер. Өрт сөндіргіш зат ретінде 1211 және 2402 хладондары қолданылады. Сақтау мерзімі 10 жылға дейін. Хладонды өрт сөндіргіштер барлық класс өрттерін сөндіруге жарайды, бірақ улы болғандықтан және атмосфераның озон қабатын бұзуға қабілетті болуына байланысты шектеулі.

Ұнтақ өрт сөндіргіштер универсалды, олар да барлық класты өрттерді сөндіруге қолданылады, температура диапазоны үлкен. 1 ден 10 л ға дейін қолға ұстайтын болып жасалады. Қалғандары қозғалмалы және стационар болады.

Өртке қарсы режимді және өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтау кәсіпорын жетекшесіне және цех бастықтарына жүктеледі. Кәсіпорын жетекшісінің міндеттері:

- өрт қауіпсіздігінің ережелерінің құрылыстық нормалар мен нысандарды салу, жобалау, пайдаланудағы нұсқауларды қатаң орындалуын қамтамасыз ету;

- кәсіпорында өрт күзетін, ерікті өрт дружиналарын, өрт дружиналарын, өрт-техникалық комиссияларын құру және оларды басқару;

- өрт сөндіру құралдарын жабдықтау;

- цехтардағы, зертханалардағы, базалардың өндірістік бөліктеріндегі, қоймаларындағы өрт қауіпсіздігіне жауапты тұлғаларды тағайындау.

Әр кәсіпорын үшін жалпы нысандық және цехтың өртке қарсы нұсқаулары әзірленеді, нұсқаулармен таныстыру және өрт-техникалық сабақтар өткізіледі.

Кәсіпорындарды жоспарлауда ғимараттарға өрт сөндіру автомобильдерінің оңай жақындауы қажет. Жалынның ғимараттың бір бөлігінен екіншісіне таралуын болдырмау үшін өртке қарсы бөгеттер орнатады, олар өртке қарсы қабырғалар, өалқалар, жабулар, сонымен қатар өртке қарсы аймақ және су перделері болып табылады. Өртке қарсы бөгеттер жанбайтын материалдардан (отқа төзімділігі 2,5 сағаттан аз емес) жасалуы қажет.

1. 
   Өрттер мен жарылыстар
   
2. 
   Жарылыстың ғимараттарға, жабдықтарға, нысандарға әсері
   
3. 
   Кәсіпорындарда өрт қауіпсіздігін ұйымдастыру
   
4. 
   Өрт сөндіру құралдары