монолог – кейіпкердің іштей толғанысы, іштей тебіреніп, өзімен-өзі жеке
сөйлесуі.
мінездеме – көркем әдебиетте кейіпкердің айналасына деген ниетін, көзқарасын,
мінезін суреттеу.
өлең – белгілі бір өлшеммен, үйлесімді ырғақпен ұйқасып келетін поэзиялық
жанр түрі.
пейзаж – баяндау барысында кейіпкер бейнесін терең ашу мақсатында
қолданылған табиғат көріністерін суреттеу.
повесть – көлемі жағынан әңгімеден үлкен, романға жақын, баяндау түрінде қара
сөзбен жазылған оқиғалы көркем шығарманың түрі.
полисемия – сөздің көпмағыналылығы.
портрет – кейіпкердің сырт тұлғасын суреттеу.
психологиялық параллелизм – кейіпкердің көңіл-күйін табиғат құбылыстарымен
байланыстыра бейнелеп, суреттеу тәсілі.
реализм – көркем шығармада болмысты объективті түрде бейнелеу.
риторикалық сұрау – ойды әсерлі жеткізу үшін өзінен-өзі айқын нәрсенні леппен,
сұрау түрінде айту. Риторикалық сұрау жауапты қажет етпейді.
романтизм – көркем шығармада өмірді, болмысты не тым құлдыратып, не мүлде
өсіріп,әсірелеп, қиял дүниесіне бой алдыратын көркем әдіс түрі.
Синекдоха – (мегзеу) – бүтіннің орнына бөлшекті, бөлшектің орнына бүтінді
қолдану немесе бір ұғымның орнына екінші ұғымның айтылуы.
Суреттеу – шығарма оқиғасын баяндау барысында оқиға болған жермен,
кейіпкерлермен, оған қатысты нәрселермен таныстыруда қолданылатын көркем әдеби
әдіс.
Сюжет – көркем шығармадаға оқиғалардың рет-ретімен баяндалып, бір-бірімен
байланысып, біртұтас желіс құруы. Сюжет жоқ жерде композиция жоқ. Шартты түрде
әдеби шығармада: сюжеттің басталуы – экспозиция кіріспесі, сюжеттік байланыс – адамдар арасындағы әрекет басы, тартыстың басталуы, негізгі оқиғаның туу
себебі, сюжеттік даму, шиеленіс, шарықтау шегі – тартыстың өрістеп шыққан биігі,
шешімі – жазушының өмір шындығына шығарған шешімі, үкімі, адамдар арасындағы
қайшылықтың бітуі. Композицияның құрамына кіретін сюжеттен тыс нәрселер: пролог – көркем шығарманы қабылдауға дайындық, эпилог – көркем шығарманы қорыту.
тақырып – жазушы көтерген әлеуметтік мәселе. Жазушы көркем шығармада
өмірде болып жатқан оқиғалар мен оған қатысы бар адамдар тағдырын суреттей отырып
бір немесе бірнеше әлеуметтік мәселені көтереді.