Программа по башкирскому языку для 1-4 классов 1 классы. 2015-2016 учебный год Аңлатма яҙыу

Башҡорт телен өйрәнеү өсөн методик ҡулланмалар

1. 
   Баһаутдинова М.И., Баһаутдинова Н.М., Йәғәфәрова Г.Н. Интеллектуаль уйындар. - Өфө: Китап, 2011
   
2. 
   Баһаутдинова М.И., Баһаутдинова Н.М., Йәғәфәрова Г.Н. Интеллектуаль уйындар. - Өфө: Китап, 2011
   
3. 
   Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа. Фонетика. Морфология. - Башҡортостандың бәләкәй даһийы. Өфө : «Эдвис» уҡытыу – методика үҙәге, 2008.
   
4. 
   Башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән традицион булмаған дәрестәр. // Баһауетдинова М.И, Йәғәфәрова Ғ.Н., Өфө: Информреклама, 2003.
   
5. 
   Ғәбитова З.М., Баһаутдинова М.И., Йәғәфәрова Г.Н., Йәғәфәров Р.Ғ Рус телле мәктәптәрҙә башҡорт телен уҡытыу. Методик күрһәтмә. // Өфө, БМҮИ нәшриәте, 2008.
   
6. 
   Дәүләтшина М.С. Башҡорт телен уҡытыу методикаһы. Башҡорт теле дәүләт теле итеп уҡытылған мәктәптәр өсөн. 1-се баҫма - Өфө: Китап, 2010
   
7. 
   Зайцев Н.А. ысулы буйынса башҡорт телендә тиҙ уҡырға өйрәтеү // Ш.Ш. Әхмәҙиева. – Өфө: Китап, 2001.
   
8. 
   Йәш уҡытыусыға ярҙамға // Абуталипова Р.Ә. - Өфө: Китап, 2003.
   
9. 
   Сал Уралда – илдә бер ине. - Өфө: БМКИ, 2004.
   
10. 
    Саяхова Л. Г., Ураксин З. Г., Хасанова Д. М. Русско - башкирский иллюстрированный тематический словарь. Уфа: Китап, 1998.
    
11. 
    Телмәр һәм зиһен // Аслаева Р. – Өфө: Китап, 2005.
    
12. 
    Толомбаев Х.А., Асанбаева Р.Р Башҡорт телен уҡытыуҙа актив формалар һәм алымдар. - Өфө: БМҮИ, 2006.
    
13. 
    Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡортса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4–се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
    
14. 
    Ураҡсин З.Ғ., Сиразетдинов З.Ә., Суфьянова Н.Ф. Башҡорт теленең аңлатмалы һүҙлеге: Башланғыс синыф уҡыусылары өсөн. - Өфө : Китап, 2005.
    
15. 
    Урыҫ мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыуҙы ойоштороу буйынса методик кәңәштәр // Ғәбитова З.М., Толомбаев Х.А. – Өфө: Китап, 2006.
    
16. 
    Әүбәкирова З.Ф. Башҡорт теле таблицаларҙа, схемаларҙа hәм ҡағиҙәләрҙә.– Өфө, 2006.
    
17. 
    Әүбәкирова З.Ф., Әүбәкирова Х.E., Дилмөхәмәтов М.И. Мин башҡортса уҡыйым – Өфө: Китап, 2007.
    

1. 
   http://tel.bashqort.com/hisamitdinova
   
2. 
   http://tel.bashqort.com/usmanova
   
3. 
   http://tel.bashqort.com/index.php
   
4. 
   tugantel.ru
   
5. 
   tel.bashqort.com
   
6. 
   dicto.org.ru
   
7. 
   www.yeshlek.ru/kitap/
   
8. 
   www.husainov.com
   
9. 
   www.akmulla.ru
   
10. 
    www.bashskazki.ru
    
11. 
    www.mp3.yeshlek.ru
    
12. 
    www.bashkort.com
    
13. 
    Мультимедийное электронное издание. Башкирский язык. Самоучитель для начинающих
    
14. 
    Учебное электронное издание. Башкирский язык для 2 класса.
    

Планлаштырылған һөҙөмтәләр

Башланғыс кластарҙа башҡорт телен тел булараҡ уҡытыуҙың интегратив маҡсатын уҡыусыла элементар коммуникатив компетенция формалаштырыу тәшкил итә.

Элементар коммуникатив компетенция – уҡыусының типик ситуацияларҙа телдән һәм яҙма рәүештә башҡорт теле саралары ярҙамында аралашыуға әҙерлеге һәм һәләте. Шулай итеп, башланғыс кластарҙа класта башҡорт телен уҡытыуҙың түбәндәге маҡсаттарын билдәләп була:

• 
  уҡыусыһының телмәр мөмкинлектәрен һәм ихтыяждарын иҫәпкә алып телдән (тыңлап аңлау һәм һөйләү) һәм яҙма (уҡыу һәм яҙыу) рәүештә аралашыу оҫталығын формалаштырыу;
  
• 
  уҡыусыларҙы башҡорт балалар фольклоры һәм нәфис әҙәбиәт үрнәктәре менән таныштырыу; башҡа милләт вәкилдәренә ҡарата ихтирам тәрбиәләү;
  
• 
  уҡыусыларының телмәр, интеллектуаль һәм танып белеү һәләтен һәм уҡыу оҫталығын үҫтереү;
  
• 
  башҡорт телен артабан үҙләштереүгә мотивация булдырыу;
  
• 
  башҡорт теле саралары ярҙамында уҡыусыны тәрбиәләү һәм уның төрлө яҡлы үҫешенә булышлыҡ итеү.
  

Предметтың дөйөм характеристикаһы

Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа 10-сы автономиялы муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеhының «Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.

Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:

«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы.

Программа йөкмәткеһе 3 йүнәлештә төҙөлгән.

4. 
   Балаларҙы һөйләшергә өйрәтеү мөһим бурыс.
   
5. 
   Тел менән әҙәби материал бергә ҡушып өйрәнелә( интеграция).
   
6. 
   Лингвистик һәм әҙәби күренештәр, уҡыу материалы нигеҙендә, практик ҡулланыу маҡсатынан сығып өйрәнелә( коммуникатив йүнәлеш).
   

Башҡорт теленә өйрәтеү буйынса уҡыусылары алдында түбәндәге бурыстар ҡуйыла:

9. 
   Өйрәнелгән материалдарҙы телмәрҙә ҡулланыу.
   
10. 
    Тәҡдим ителгән темалар буйынса балаларҙың һүҙлек составын арттырыу, телмәр күнекмәләрен камиллаштырыу.
    
11. 
    Балаларҙың оптималь уҡыу күнекмәләрен үҫтереү.
    
12. 
    Ситуациялар, темалар буйынса һорауҙар биреү, шул һорауҙарға һүрәт, картина, текст нигеҙендә ижади яуап бирә белеү.
    
13. 
    Темаға тап килгән шиғырҙар ятлау, йырҙар өйрәнеү һәм башҡарыу, экскурсияларҙа, уйындарҙа ҡатнашыу, концерттар әҙерләү һәм сығыш яһау. Һәр осраҡта ла телмәр төҙөү иғтибарға алына.
    
14. 
    Әйтелеше ҡатмарлы булмаған һүҙҙәрҙе, ябай һөйләмдәрҙе тәүҙә күсереп, шунан яттан яҙыу.
    
15. 
    Һәр тема буйынса эш барышында тыуған Республика менән танышыуҙы дауам итеү.
    
16. 
    Башҡорт халҡына, тарихына, Башҡортостан тәбиғәтенә, сәнғәтенә, әҙәбиәтенә ихтирам тәрбиәләү.
    

Уҡыу планында предметтың урыны

Уҡыу планында башланғыс мәктәптә башҡорт телен уҡытыуға 34 сәғәт бүленгән (аҙнаһына 1 сәғәт).

Предмет йөкмәткеһенең әһәмиәтле төшөнсәләре

Башланғыс мәктәптә башҡорт телен өйрәнгәндә уҡыусыларҙың

- дөйөм телмәр үҫеше стимуляциялана;

- коммуникатив мәҙәниәте үҫә;

- дөйөм ҡиммәттәргә ориентацияһы формалаша;

- дәрестә аралашыу процесында, балалар фольклоры үрнәктәре һәм

текстар менән танышҡанда әхлаҡи тәрбиә нигеҙҙәре барлыҡҡа килә;

- сит мәҙәниәткә ҡарата толерантлыҡ формалаша.

Уҡыу фәнен үҙләштереүҙең шәхси, предмет-ара (метапредмет) һәм предметлы һөҙөмтәләре

• 
  үҙаллылыҡҡа, белем алыуға етди һәм яуаплы ҡарау;
  
• 
  донъяны күп телле һәм мәҙәниәтле йәмғиәт булараҡ ҡабул итеү;
  
• 
  үҙ аллы эш итеү, белем алыу процесына етди һәм яуаплы ҡарау;
  
• 
  атай-әсәйгә, тиҫтерҙәренә, уҡытыусыларға, яҡындарына, мәктәп хеҙмәткәрҙәренә иғтибарлы һәм ихтирамлы булыу;
  
• 
  мәктәп йыһаздарына, уҡыу әсбаптарына һаҡсыл булыу;
  
• 
  тыуған илде яратыу, ерҙе, телде һаҡлау;
  
• 
  һаулыҡты нығытыу.
  

• 
  уҡыусының коммуникатив һәләттәрен үҫтереү; элементар коммуникатив мәсьәләне сисеү өсөн адекват тел һәм телмәр сараларын һайлау һәләтен үҫтереү;
  
• 
  уҡыусының танып белеү һәм эмоциональ сфераларын үҫтереү; башҡорт телен өйрәнеүгә мотивация булдырыу;
  
• 
  уҡытыу-методик комплекcтың төрлө компоненттары (дәреслек, аудиодиск, электрон дәреслек һ.б.) менән эшләргә өйрәтеү;
  
• 
  фәнни-эҙәнеү эшмәкәрлеккә ҡыҙыҡһыныу уятыу;
  
• 
  интернет ресурстар менән эш итеү.
  

Предмет һөҙөмтәләре:

• 
  һөйләгәнде, уҡығанды аңлау, йөкмәткеһе буйынса һорауҙар бирә һәм шул һорауҙарға яуап бтрә белеү;
  
• 
  үҙ фекерҙәрен белдереп әңгәмәләшеү;
  
• 
  төрлө ситуациялар, темалар буйынса һөйләшә белеү;
  
• 
  прозаик текстарҙы дөрөҫ, шыма, аңлы уҡыу;
  
• 
  уҡылған тексты өлөштәргә бүлеү, исем биреү;
  
• 
  башҡортса гәзит-журналдарҙан кәрәкле материал йыя белеү, хикәйәләр, шиғырҙар уҡыу;
  
• 
  nекстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, һүҙлектәрҙән файҙаланыу;
  
• 
  5-7 шиғырҙы яттан һөйләү;
  
• 
  Башҡортостан тураһында мәғлүмәттәргә эйә булыу;
  
• 
  Башҡорт халҡының цолалары, мәҡәлдәре, йомаҡтарын белеү;
  
• 
  Хәрәфтәрҙе һәм һүҙҙәрҙе дәрәҫ, матур яҙа белеү;
  
• 
  Өйрәтеү (һәм элементар контроль) диктанттар яҙа белеү.
  

IV класс аҙағында планлаштырылған һөҙөмтәләр.

• 
  үҙаллылыҡҡа, белем алыуға етди һәм яуаплы ҡарау;
  
• 
  мәктәп һәм класс йыһаздарына, уҡыу әсбаптарына һаҡсыл булыу;
  
• 
  атай-әсәйгә, тиҫтерҙәренә, уҡытыусыларға, яҡындарына, мәктәп хеҙмәткәрҙәренә иғтибарлы һәм ихтирамлы булыу;
  
• 
  тыуған ил, туған тел матурлығын, күркәмлеген тоя белеү, уларҙы һаҡлау.
  
• 
  кеше менән аралашыу этикетын үҙләштереү;
  
• 
  һаулыҡты нығытыу һәм һаҡлау.
  

• 
  уҡыусының коммуникатив һәләттәрен үҫтереү; элементар коммуникатив мәсьәләне сисеү өсөн адекват тел һәм телмәр сараларын һайлау һәләтен үҫтереү;
  
• 
  уҡыусының танып белеү һәм эмоциональ сфераларын үҫтереү; башҡорт телен өйрәнеүгә мотивация булдырыу;
  
• 
  бирелгән тема буйынса бәләкәй презентация эшләү;
  
• 
  интернет ҡулланып материал табыу;
  
• 
  уҡытыу-методик комплекcтың төрлө компоненттары (дәреслек, аудиодиск, электрон дәреслек һ.б.) менән эшләргә өйрәтеү;
  
• 
  фәнни-эҙәнеү эшмәкәрлеккә ҡыҙыҡһыныу уятыу;
  

• 
  “Башҡортостан” темаһы буйынса (тәбиғәте, халҡы, уның тормошо, ҡалалары, йылға-күлдәре, кейем –һалым, ижады һ.б.) тураһында әңгәмәлә ҡатнашыу, һөйләү;
  
• 
  тәҡдим ителгән ситуация буйынса һорауҙар бирә белеү, уҡытыусының (йәки башҡаларҙың) һорауҙарына яуап бирә белеү, яуаптарҙы дөрөҫ интонация менән асыҡ, аңлайышлы итеп әйтеү, һөйләү;
  
• 
  ишеткәнде, күргәнде 4-6 һөләм менән бәйләнешле итеп һөйләү;
  
• 
  ҡысҡырып шыма һәм тасуири итеп уҡыу;
  
• 
  һүҙлек һүҙҙәрен белеү һәм уларҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу;
  
• 
  дәрестә өйрәнелгән грамматик материалды практик ҡуллана белеү, 25-30 һүҙ күләмендә диктант яҙыу, ҡотлау хаты(открытка) яҙа белеү;
  
• 
  5-7 шиғырҙы яттан һөйләү, 3-4 башҡорт йырын башҡара белеү.
  

2. Яҙма эштәрҙең төрҙәре, күләме һәм уларҙы баһалау нормалары.

Яҙма эштәрҙең төрҙәре:

1) һүҙҙәрҙе, фразаларҙы һәм һөйләмдәрҙе күсереү;

2) диктант.

Һаналған яҙма эштәрҙең башланғыс кластарҙа үткәрелә торғандары элементар характерҙа, өйрәтеү маҡсатында һәм ныҡлы әҙерлектән һуң ғына яҙҙырыла. Әҙерлек эштәре төрлөсә булырға мөмкин: һүҙҙәрҙе, һөйләмдәрҙе яҙыр алдынан бер нисә тапҡыр телдән әйттереү, ниндәй хәрефтәр яҙылыуын анализлау, ҡағиҙәләрҙе ҡабатлау һ.б.

Уҡыу предметының төп йөкмәткеһе

3 –сө класс

Бүлек	Сәғәттәр һаны
Танышыу	2
Ҡайҙа?	3
Мәктәптә	3
Һөнәрҙәр	2
Йыл миҙгелдәре	7
Кейемдәр	2
Ғаилә	5
Тыуған көн	2
Башҡортостан	2
Сәйәхәт	2
Байрамдар	2
Ҡабатлау	2
Бөтәһе	34

Танышыу.

Һин кем? Һинең исемең нисек? Был кем? Был нимә? Кемдеке? Нимә эшләй? Һорауҙарын бирә белеү.

Башҡорт теленең [ә], [ө], [һ], [ҙ], [ң], [ҡ], [ғ] өндәренең әйтелешен өйрәнеү, күнегеү.
“Ҡайҙа?”

Танышыу темаһын дауам итеү. “Ҡайҙа?” һорауына яуап биреү. Килеш һәм күплек ялғауҙары. Һорау һәм хәбәр һөйләм. Интонация һәм тыныш билдәләре

Мәктәптә.

Уҡыу эшмәкәрлеге, уҡыу әсбаптары, уларҙы бөхтә тотоу. Көн режимы, таҙалыҡ, йыйнаҡлыҡ. Класта дуҫлыҡ, берҙәмлек, иман тураһында һөйләшеүҙәр, әҫәрҙәр уҡыу. Башҡорт телендә өндәрҙең, хәрефтәрҙең дөрөҫ әйтелеше һәм яҙылышы. Ярай, ярамай, мөмкин һүҙҙәренең ҡулланылышын активлаштырыу.

Һандар.

Башҡортса һандарға, һандарҙы дөрөҫ әйтергә һәм телмәрҙә ҡулланырға өйрәтеү. Нисә? Күпме? Нисәнсе? Һорауҙары менән таныштырыу.

Һөнәрҙәр.

Һөнәр атамалары, таныш һәм яҡын кешеләрҙең шөғөл-һөнәрҙәре, уларҙың яҡшы сифаттары тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Туғанлыҡ мөнәсәбәттәре. Уҡыу күнекмәләрен үҫтереү. Башҡорт телендә теләк мәғәнәһенең бирелеше, ул формаларҙы практик үҙләштереү. Булып эшләй һүҙбәйләнешен ҡулланыу. Ҡҡ,Сс, ҫ,ң хәрефтәрен яҙырға өйрәтеү

Йыл миҙгелдәре.

Башҡортостанда, үҙебеҙ йәшәгән төйәктә көҙ, ҡыш, яҙ, йәй миҙгелдәре, уларҙың билдәләре. Тәбиғәттең төрлө күренештәре. Миҙгелдәргә ярашлы балаларҙың эштәре, уйындары тураһында һөйләшеүҙәр, әҫәрҙәр уҡыу, мәҡәлдәр, һынамыштар менән танышыу. Көн торошона бәйле һүҙҙәрҙе дөрөҫ ҡулланыу, телмәр күнекмәләрен үҫтереү. Һөйләм төрҙәре. Тасуирлау элементтары.

Башҡорт өндәрен, һүҙҙәрен дөрөҫ әйтеү күнекмәләрен камиллаштырыу. Яҙыу дәфтәрендә эш.

Кейемдәр.

Кейем исемдәрен үҙләштереү, элек өйрәнгәндәрҙе иҫкә төшөрөү. Кейемде һаҡлап, ҡәҙерләп тотоу, һәр береһен үҙ урынына ҡуйыу. Кейем һәм шәхси гигиена. Кейем һәм матурлыҡ, тыйнаҡлыҡ тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Шиғырҙар ятлау. Башҡорт телендәге йөкмәтеү йүнәлешен, шарт һөйкәлешен практик үҙләштереү. Был формаларҙы телмәрҙә ҡулланыу. Матур теләктәр әйтергә өйрәтеү.

Ғаилә.

Ғаилә ағзалары, уларҙың бер-береһенә туғанлыҡ мөнәсәбәттәре. Был атамаларҙы үҙләштереү. Темаға бәйләнешле яҡындарҙың эш-шөғөлдәре, уй-хыялдары, киләсәккә пландары. Ғаилә шәжәрәһе, уның әһәмиәте хаҡында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Башҡорт телендә бойороҡ һәм шарт һөйкәлешен практик үҙләштереү. Уларҙың формаларын телмәрҙә ҡулланыу. Яҙыу һәм һөйләү күнекмәләрен ҡамиллаштырыу.

Балаларҙың тыуған көн байрамы, уға әҙерлек мәшәҡәттәре. Тыуған көн байрамын үткәреү йолаһы. Ҡунаҡтар саҡырыу, уларға хөрмәт күрһәтеү, мәжлестә үҙеңде тотоу тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу, шиғырҙар ятлау. Итәғәтлелек нормаларын үҙләштереү. Башҡорт телендәге бойороҡ, теләк һөйкәлеше формаларын практик үҙләштереү.Әҙәплелек нормаларын белдереүсе һүҙҙәр һәм һөйләмдәр. Саҡырыу ҡағыҙы, ҡотлау.

Башҡортостан.

Башҡортостан, уның дәүләт символдары, уларҙың мәғәнәһе. Башҡорт иле, уның халҡы,тарихы, ер-һыуы. Башҡортостандың данлы урындары. Исем, яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәрҙе практик үҙләштереү, телмәрҙә ҡулланыу.

Сәйәхәт.

Сәйәхәт, уның кешегә файҙаһы, әһәмиәте, сәйәхәт урындары, йүнәлештәре, спорт һәм сынығыу тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Килеш ялғауҙары, кире ҡағыу формаларын, менән бәйләүесен телмәрҙә ҡулланыу.

Байрамдар.

Башҡортостанда байрамдар, уларҙың төрҙәре, әҙерлек мәшәҡәттәре. Башҡорт халҡының милли байрамдары тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Предметтың билдәләрен, уларҙың сағыштырыу формаларын практик үҙләштереү. Телмәр күнекмәләрен камиллаштырыу.

Ҡабатлау.

Уҡыу йылы буйынса өйрәнелгәндәрҙе ҡабатлау, белгәндәрҙе тәрәнәйтеү, һүҙлекте байытыу. Телмәр күнекмәләрен камиллаштырыу.

1-се сентябрь – Белем байрамы

Бөтә балалар өсөн ҙур байрам - 1 сентябрь, уҡыу, йәйге каникул, белем көнө, класс, ундағы уҡыусылар, уларҙың эштәре тураһында һөйләшеүҙәр, әҫәрҙәр уҡыу. Башҡорт теленең өндәре һәм хәрефтәре (ҡабатлау). Темаға ҡараған һүҙ байлығын арттырыу, бәйләнешле телмәр төҙөү.

Мәктәптә.

Уҡыу, белем алыу, мәктәп тормошо, кластағы эштәр, мәктәп бинаһы, ундағы кабинеттар, дәрестәр тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Башҡорт теленең лексикаһы. Һүҙ, уның лексик һәм грамматик мәғәнәһе (практик үҙләштереү).

Ғаилә. Хеҙмәт.

Ғаилә ағзалары, уларҙың эш-шөғөлдәре. Ололарҙың һәм балаларҙың хеҙмәте. Һөнәрҙәр төрлө, уларҙың һәр береһе лә кәрәкле. Һөнәр һайлау. Башҡорт телендә исем. Исемдең күплек, берлек формалары. Яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәр. Синоним, антоним исемдәр.

Хобби. Буш ваҡыт.

Һәр кешенең яратҡан шөғөлө, төп эше була. Бынан тыш кеше ниндәйҙер эште ҡыҙыҡһынып башҡара. Балаларҙың башҡарған эштәре. Файҙалы эштәр. Кешеләргә ярҙам, киң күңеллелек тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Башҡорт телендә эште, хәрәкәтте, белдереүсе һүҙҙәр (ҡылым). Ҡылымдың мәғәнәләре, берлек һәм күплек формаһы. Ҡылымдарҙың зат менән үҙгәреше.

Транспорт. Юл. Сәйәхәт.

Юлһыҙ тормош. Бөтә кеше юлда: йәйәүлеләр, машиналар, автобустар, троллейбустар. Юлдар ҙа төрлө. Юл ҡағиҙәләре бар. Уны күҙәтеү бик мөһөм. Юл буйлап сәйәхәткә лә сығалар. Сәйәхәттә кәрәкле әйберҙәр тураһында һөйләшеүҙәр, әҫәрҙәр уҡыу. Башҡорт телендә ҡылым. Уның заман мәғәнәләре. Үткән, хәҙерге, киләсәк заманы. Уларҙың грамматик күрһәткестәре. Ҡылымдың һөйләмдәге урыны.

Врачта. Поликлиникала.

Кеше үҙенең һаулығы тураһында үҙе хәстәрләй. Врачҡа күренә, төрлө дарыуҙар ала. Уҡыусының һаулығы ла бик мөһим. Шуға ла был тема буйынса күберәк балаларҙың һаулығы, сынығыу, көн тәртибен күҙәтеү кеүек мәсьәләләр тураһында әңгәмәләр үткәреү, текстар уҡыу кәрәк. Башҡорт телендә сифат. Уның мәғәнәләре. Сифаттарҙың һөйләмдә исемгә бәйләнеүе. Дәрәжәләр менән үҙгәреүе.

Почтала.

Башҡортостан тәбиғәте.

Башҡортостандың бай тәбиғәте, үҫемлектәре һәм хайуандар донъяһы. Тәбиғәттәге предметтарҙың исемдәре, уларға ҡыҫҡаса характеристика биреү. Йылғаларын, күлдәрен белеү. Тауҙар һәм урмандар. Тәбиғәтте һаҡлау тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Башҡорт телендә тиң киҫәктәр.Һөйләмдә уларҙың ҡулланылышын практик үҙләштереү.

Башҡортостанда иҫтәлекле урындар.

Башҡортостан ерендәге, Өфө ҡалаһындағы иҫтәлекле, уникаль урындар менән таныштырыу. Башҡортостандағы данлыҡлы уҡыу йорттары, сәнғәт һарайҙары. Уларҫа ҡыҫҡаса характеристика биреү. Тыйған төйәктең матурлығын күрһәтеү, әңгәмәләр үткәреү, текстар уҡыу. Башҡорт телендә ябай һөйләм төрҙәре.

Башҡортостандың күренекле шәхестәре.

Башҡортостан тарихында, уның бөгөнгө тормошонда күренекле шәхестәрҙең әһәмиәте бик ҙур. күренекле шәхестәр тураһында әңгәмәләр үткәреү, текстар уҡыу. Һан, уның телмәрҙәге роле, һан төркөмсәләре.

Ауыл тормошо.

Ауыл тормошо, ауыл кешеләренең көнкүреше, эш-шөғөлдәре. Игенсе, малсы механизатор хеҙмәте. Ауылда аттың файҙаһы тураһында һөйләшеү, текстар уҡыу. Алмаш, һорау һәм зат алмаштары, телмәрҙәге роле. Практик үҙләштереү.

Башҡорт халыҡ ижады.

Башҡорт халыҡ ижады тураһында төшөнсә. Әкиәттәр. Йырҙар. Мәҡәлдәр. Йомаҡтар. Халыҡ ижадын өйрәнеүсе ғалимдар тураһында һөйләшеүҙәр, текстар уҡыу. Башҡорт телендә рәүештәр, телмәрҙәге роле. Практик үҙләштереү.

Балалар ижады.

Балалар ижадында йырҙар, ҡобайыр элементтары, әкиәттәр, көләмәстәр, тел көрмәлдергестәр, тиҙәйткестәр. Балалар ижады әҫәрҙәрен уҡыу, әңгәмәләр. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе.