Қүрастырушы аға оқытушы Уахитов Ж. Ж. 1 сабақ Шошқаның дене бітімі мен экстетьер бойынша бағалау Мақсаты

24 КЕСТЕ - станок ауданы нормативі

Бұдан басқа шаруашылықтың суға деген қажеттілігін есептегенде, олар ішуден басқа суды жұмсауды ескеру керек. Олар Левеналар: қораны жууға, сумен жуу, азық дайындағанда, науаларды жууға, құралдарды жууға т.б. еске алу керек.

Қоралар конструкция шешіміне байланысты ені 2,4,6,8-қатарлы болуы мүмкін. Шошқа шаруашылығының осы нұсқасын жобалағанда павильонды құрылысты қолданады. Барлық қоралар орналасуы технологиялық үрдістер қозғалысы бағытында болады:

1) қысыр аналықтарға,

2) шартты-буаз аналықтарға,

3) бұаз аналықтарға,

4) еметін торайларға,

5) өсіретін торайларға,

6) борда қылайтын малдарға.

Қысыр және шартты-буаз аналықтарға аз көлемділігін ескеріп: онда шағылыстыру орны, не шағылыстыру орны, не шағылыстырумажсі табиғи аналықтардың күйлеуі үшін.

Қысыр және буаз аналықтарды ұдай өндіріс цехында секция бойынша ұстайды, оларды толтырады не босатады. Шағылыстырудан аналықтарды торайлауға дайындыққа дейінгі жүргізілген жұмыстарға қарай алынатын торайлар жақсы жетілген, өмірге бейім және көп ұрпақ алуға болады. Аналықтарды тиомді толық пайдалану-торайларды ерте суалдту және аналықтарды шағылыстыруға дайындық мерзімін қысқарту, әсер етеді. Қүйлеу үрдісін синхрондау (бір мезгілде) үшін бір рет сунгонан препаратын қолданады. Толықтыру ұрғашы торайларын жеке ұстайды, жас шошқалардың күйлеу уақыты өте қысқа болады.

Кешенде аналықтарды ұсатау технологиялық нормаға сәйкес, оларды 8 - 25 басқа дейін станокта ұстайды тиімді норма 12 бас.

Қолдан шағылыстыру орнын корпустар арасында орналастырады. 2 сабақта келтірілген есептерге қарай қысыр аналықтардыға 112 станок - орын қажет және үш технологиялық секция керек№ іріктелген аналықтар толықтырушы шошқалармен ауыстырылады, олардың күйлеу уақыты әжептәуір болатындықтан ересек шошқаларға қосымша технологиялық секция керек. Сонымен 4 технологиялық секцияда 150 станок – орын болады. Азықтандыру фронты 45 см болса, бір технологиялық секция ұзындығы 17 м, жалпы ғимараттық азықтандыру фронты екі қатар орналасса, ұзындығы 34 м. Бір аналыққа жалпы аудан технологиялық секцияның 72 м2, ал станок 1,9 м2 болуы, ал секция көлемі 4,3*17 м. Станок 12 -13 бас ұстағанда, онда оның көлемі 5,7 м – азықдыру фронты; 4,3 м станок тереңдігі. Азықтандыру өтетін жері (проход) 2,2 м екі қатар станоктар орналасса қораның екі 10,8 м болады.

Осылай шартты - буаз аналықтарға есептеу жүргізіледі: қора ұзындығы -51 м, ені -10,8 м. Технологиялық секция ұзындығы 17 м, станок ұзындығы 5,7 м. Станок тереңдігі - 4,3 м. Қысыр және шартты буаздарға қора салғанда – қыдыру (шығаруды) ұйымдастыру керек, бір аналыққа 5 м кв. аудан қажет. сонымен 4 технологиялық секцияда аналықтарға 750 м кв. қыдыру, бор секцияға - 187,5 м кв., әр станокқа - 62,5 м кв. әр технологиялық секцияда – үш шығатын есік қыдыру алаңына және тиісті станоктар болады. Шығатын есіктер плананы бар, жылытылған болу керек.

Қолдан ұрықтандыру сапасында ғылыммен практика жетістіктері процесті әдісін кең тәжірибеге енгізуге болады. Мемлекеттік асыл тұқымды шаруашылықта және басқа етанциядан сперма тасымалдауды шошқа фермаларында енгізу болады. Дұрыс қойылған шошқаның ұдайы өндірісі қолдан ұрықтандыру орнының маңызы зор, еркек- қабандар тұратын арынмен жекеленген (сблонированный), қысыр және жеңіл буаз аналықтарды ұстайтын қора болу керек.

Шаруашылық ішкі пунктер өз сипатына қарай негізгі және көмекші болып бөлінеді. Бұлардың арасындағы айырмашылық: біріншісінде-ерекек-тұқымдық шошқаларды ұстайды, олардан сол жерде қолданатын сперма алады және басқа шаруашылыққа апаратын сперма алады. Екіншісінде- тасын әкелген сперманы қолданады.

Қолдан ұрықтандыру станциясында -өндірістік кешенді қоралар болу керек, жуатын қораны, манежді қоса алғанда. Негізгі аналықтарды жеке топ құрып және бір-бірінен қатыстырмай ұстайды. Жұмысшыға 300 бас бекітіледі.

аналықтарды таңдау-күйлеген кезде күніне 1-рет-таңертең, жүйелеген малдарды жеке станокқа бөледі және күйлегенін анықтайды (қозғалмау рефлексі) еркек пен байланыстыру арқылы анықтайды. Күйлегенге анықталған соң аналықы ұрықтандыру манежіне жіберіледі.

Бір рет таңдау арқылы анықталған шошқаларды екі қайтара ұрықтандырады: бірінші – күйленелінетінің анықтаған соң және екінші – 20-24 сағаттан кейін, яғни келесі күні таңертең. Әр ұрықтандырғанда аналықтарға – 80-100 мл сұйытылған сперма, құрамында 3-4 млрд белсенді спермасы бар, ал жастарына 70-80 және 2-3 тиісіеше енгізеді.

Аналықтарды ұрықтандырғаннан кейін жеке станокта ұстап, одан кейін технологиялық топқа қосады, онда 35 күн болады. Күйлеуі асып кеткендерді бөліп, зерттейді, егер керек болса емдейді. Үш рет күйлеген соң шошқаны іріктейді аналық тобын қалыптастыру белгілі кезеңде шаруашылық ритімінде жүреді.

Буаздығын анықтаған соң 35-ші күні ұрықтандырғаннан соң шошқа топтарын буаз аналықтар цехына ауыстырады, топты таратпайды. Қабылдаған қозғалыс схемасы бойынша ұдайы өндіріс жұмыскерлері олардың күйлеуін, шағылыспаған шошқаларды іріктеп, оларды буаздар цехына шын ұрықтанған малдарға қосады.

Асыл тұқымды фермаларжда қолдан ұрықтандыруды жүргізу гибридтендіру және өнеркәсіптік будандастыруды әртүрлі тұқым шошқаларымен жүргізуді жеңілдетеді.

Еркек шошқаларды пайдалану мынадай болу тиіс: негізгі еркек – тұқымдыдан бір эякулят үш күн өтіп, төртінші күні, тексеру еркек шошқаларынан – бір эякулят жеті күннен кейін алады. 120 аналыққа бір еркек – пробник шошқа ұстайды. Әр еркек-қабан таңертең және кешке қыдырып (прогулка) дем алу керек. Жыныс рефлексінің тоқтап қалмауы үшін айына 2-3 рет шағылыстыруға жіберіп отырады. Күн сайын еркек-пробникті қолдану – жыныстық тозуға (шаршауға) әкелетіндіктен, оларды әр екі күннен кейін үшінші күні пайдаланады. өнеркәсіптік – зертхана штаты: меңгерушіден, зерханашы, сперма алатын техник, қолдан ұрықтандыру технигі, еркек-қабандарды күтуші жұмыскер, жүргізуші-экспедитор болады. Қысыр және шартты – буаздар ұстайтын қораларды қолдан ұрықтандыру орны мен еркек-қабандар тұратын қорадан сбронировать етеді. Қолдан ұрықтандыру орнын жобалағанда бүкіл ұдайы өндірістің технологиялық үрдісін – сперма алудан – шошқаны ұрықтандыруға дейінгі кезеңдерді ескереді.

Еркек-қабан тұратын қорасынан жуатын (шашыранды су) душевая, кептіргіштен кейін сперма алатын жерге барады.

Сперма алатын кебін (гучель) екі жақты болады. Еркекті артылған соң (садни) станокқа жібереді, сперма алушы сперманы зертханаға апарады онда сперма сапасын тексереді, сүзеді, араластырады және ұрықтандыруға дайындайды. Зертхананың бөлшектеу бөлмесінде мок болу керек, ол арқылы ұрықтандыруға дайын сперманы ұрықтандыру манежіне жібереді. Сперма қабылдаушыны жасанды қынаппен жуатын орынға, содан соң зарарсыздандыру және термостаттық орнынға жібереді, онда олар қашан қолданғанға дейін сақтайды.

Ұдайы өндірістің технологиялық үрдісін жоспарлағанда жеке тапсырма бойынша осы талаптарды орындау керек.

1 тапсырма. Қолдан ұрықтандыру орнының жоспарын құру. Онда асыл тұқым емес фермаларда еркек-қабандарды ұстайтын, ұрықтандыру манежі, жинаушы станоктар, сперма алатын манеж, технологиялық қоралар болу керек

Буаз аналықтар тұратын қоралар. Бұл қоралар жеке корпус болады, онда 11 технологиялық секция (бөліктер) әр қайсысында 30 аналық болады. Бір басқа 2,0 м² болса, онда ауданы технологиялық секцияның 60 м² азықтандыру ордонты 9 м. Станокта 10 аналық ұстаған жөн. Жалпы ауданы станоктың 20 м² (4*5 м) ені 12,2 м. Екі қатар орналасқанда, қыдыру алаңы болу керек.

Емізетін аналықтардың қорасы. Буаз аналықтарды торайлау қорасына 3 күн бұрын әкеледі. Жеке торайлау мерзімі осы уақытқа сәйкес болып келеді. Сонымен бірге аналықтар жаңа жағдайға қораға бойы үйрету керек. Торайлауға 1 күн бұрын азық нормасын торайлағаннан кейінгі 2-3 күн нормасына жеткізеді. өнеркәсіптік фермаларда станоктар ОСМ-60, ССИ-Л, «Ленинградский І», «Ленинградский ІІ», «Ленинградский ІІІ», «Распашной», «Диогональный», «Крюковский» т.б. қолданады. Құрылысы жағынан екі типке бөледі: аналықты - бос ұстайды; ұстағышы бар.

Қазіргі құрылыс конструкциялары жас торайларды алудан оларды етке тапсырғанға дейін ұстайтындай қоралар салады. Ауданын өзгертетін және өзгертілген станоктар қолданады. Кейбіреулері ортаңғы бөлігінде ұстағыш (ориксатор) құрылымы – ені 70 см, ұзындығы 150-160 см, олар торайларды басып кетуден сақтайды. Оның екі жағында – торайлар тұратын бөлімдері бар. Олардың бірінде – минералды қоспалары мен құрғақ азықтар тұратын өз бетімен азықтандырғыш бар, ал басқасында – инфрақызыл түсті жылыту лампасы не жылыту кілемшесі (төсеніші) болады. Торайлар барлық бөлімге өту мүмкіндігі бар. Ортаңғы бөлім аналықты ұстап тұратын қоршалған құрылғының биіктігі – 1,2 м. Станоктың бір бөлігі – аналықты азықтандыруға арналған және саңылауы тұтас едені бар. Кейбір станоктарда құрылымы аналықты азықтандыратын жеке орын қарастырылмаған.

Станок ССИ-2 – аналықтарды бекітіп (ориксировать) ұстайтын және 26 күндік торайларды суалтуға арналған. Станокта бекітетін құрылым бар, екі бөлік – торайларға арналған, аналық азықтанатын алаңша, оның едені саңылаулы, одан ки жабық каналға түседі. Станок аналыққа арналған азықтық науасы, автосуарғыш және өз бетімен азықтандырушы – торайларға арналған. Оның ауданы 7,2 м². Жылту үшін ИКФ-1 лампасы қолданылады.

Станок «Крюковский» (ауданы 5,4 м²) аналықтарды бекітіп ұстауға арналған. Онда жылыту құрылымы ИКЗ-200-250.

ОСМ-60, Ленинградский І, ІІ, «Распашной», Диогональный – аналықтарды бекітіп ұстайтын 10 күнге дейін. Бекітетін құрылымның бір қабырғасын 10 күннен кейін жазып бүйір қабырғасына бекітеді. Станоктар екі фронт қызмет етуге арналған – азықтық және қиға. Олар аналықтарға және торайларға нау, емізікті суарғыштар, жылыту құрылымы (ЗС-500). Станок ауданы: Ленинградский І – 5,66 м²; Ленинградский ІІ – 7,5; Распашной – 7,5; Диогональный – 6,6 м²; ССИ-2 станогының артықшылығы азық, қи, аралықтарды аудан үнемдейді, ал Ленинградский І, Ленинградский ІІ, «Распашной», «Диогональный»-да бір фрон азықтандырғыштар бар. Торайлауға таңдалатын станоктар мына факторларға сәйкес келуі керек: азықтандыру типі (әдісі), қи алу жүйесі, емізу мерзімінің ұзақтығы және конструктивті құрылыс еске алынады. Станоктарды ораналастыру қораның құрылысына, яғни екі, үш, төрт қатарлы болуы. Едендері керамзит бетонмен жабылған, жылы жастықшада салыну керек. Жылыту үшін инфрақызыл лампылар КИ - 220 - 1000, ОКБ -1376 А, ИК ЗК – 200 -250, ИКЦФ - 1, ЗС - 500, жылыту кілемшелері БТ - 03, электржылытушысы бар еден, коаксильді жылытқышпен болат құбырлардан, жылу генераторы, калорифердер т.б.

Торайлардың жататын ұясында 25 - 28⁰ болады, 4 аптада – 18 - 20⁰ дейін төмеңдейді. Малдарды сәулемен қамтамасыз ету үшін 1,5 м биіктікте ультракүлгінді лампы ПРК - 2 орнатады, дозасы 1 -ден - 10 -15 минутқа дейін. Аз өнім беретін шаруашылықта – малдарды қыдырту жүйесін пайдаланады. Шошқа қорасының жанында қатты беті бар қыдыру алаңдарын жасайды, 1 аналыққа 10 м² торайларымен, ал ірі шаруашылықта қыдыртпай ұстайды.

Суалтылған торайларды тобымен (ұяластарымен) туғаннан бордақылауға дейін бірге ұстау тиімді технологиялық үрдіс болып саналады. Бұл жаңа талаптар қояды, станоктарды осыған сәйкес жасайды. Саңылаулы еден үлкен ауданды болады, ал ұялар арнайы төсекпен жабылады. Бекітіп ұстау станоктарында торайлағанда шошқа күтушінің болуы қажет емес.

Қыдыртпай ұстаған кезде берілетін азықтың толық қанды болуына назар аударады. Азықтандыру типі кешен көлеміне қарай әр түрлі болады. Бірақ азықтандырудың құнды, толық қанды болуы сақталу шарт, себебі дұрыс азықтандырмау технологиялық үрдістердің бұзылуына әкеледі.

Еметін торайларды дұрыс өсіру үшін ұяны теңестіру керек. Әлсіз, нашар туған, өсуі нашарларды іріктеп алып, утилдейді, өйткені бұларға бос шығын жұмсалады. Өсуі нашар торайлар жұқпалы ауру туғызады.

Емізетін аналықтарды үш рет азықтандырады. Шырын азықшы шошқа етін аз өндіретін шаруашылықта қолданады. Азық тарату – азық таратын механизммен, арбалармен, автокарлар мен т.б. Торайларды әр түрлі конструкциялы науада азықтандырады.

Станоктарды емізетін аналықтар үшін орналастырғанда технологиялық секция жұмыстарын ескеру керек. Бір мезгілде болатын буаз аналықтар, емізетін аналықтар саны 210 бас, не 7 технологиялық секцияда 30 бастан әр қайсысында болады. Әр технологиялық топтардағы жұмыстарды ескеріп, әр топ бір-бірінен жеке болу керек.

Емізетін аналықтарды ұстағанда жоғары талаптар қойылады «бәрі бос – бәрі бос емес». Әр оператоға 30 бас аналықтан болса, осы шамаға технологиялық секция көлемі сәйкес келеді, қызмет ететін өтетін жолдар біріккен, ұзына бойына технологиялық секциялардың жеке шығатын есіктері галереяға шығатын, сол бойда қызмет етуші жол. Технологиялық топтарда станоктарды 4-қатар орналастырған жөн. Станок типін торайларды суалту жүйесі мен суалтқан торайларды ұстауға байланысты. 4 қатарлы технологиялық секцияда Ленинградский ІІ азықтандыру фронты 3 м, технологиялық секция тереңдігі – 24 м. Егер ені 3 м галарея болса, ғимарат ені – 27 м. Технологиялық секция ені 14,4 м (4 қатар станок 2,5 м және ені аралық жер (проход) 2,2 м-ден). Жалпы ауданы ғимараттың 14,4*7=100,8 м².

1 тапсырма. Осы нұсқа бойынша бір фазалв технологиялық ұстау үшін емізетін аналықтарына қоралар құрылысын есепте.

2 тапсырма. Екі фазалы технология бойынша емізетін аналықтарға арналған қоралар құрылысын есепте.

3 тапсырма. Үшфазалы технология бойынша емізетін аналықтар қораларды есепте.

Суалтылған – торайларға қора. Өте қиын технологиялық үрдіс – ол торайларды өсіру. Қолайлы өсіру әдістерін іздеу ғимараттарды модификациялауға әкелді.

Шошқа шаруашылығының тиімділігінің ерекшелігі торайларды ерте суалту (7-ден 45 күнге дейін). Осы мерзімге байланысты әртүрлі технология қолданады: жас малды өсіруді топпен шошқа қорасының станогында, ұяластарымен өсіру станоктарында, ұяда торайлағаннан бордақылауға жібергенге дейін, ұяда торайлағаннан оларды бордақылайтын станокта, батарея – клеткалы.

Өнеркәсіптік ұдайы өндіріс торайларды ерте суалту жоспарланады. Бұнда маңызды роль атқаратын жағдайлар ол торайларды толық құнды заттар азықпен, микроклимат туғызу болып табылады. Аналықтың сүтін ауыстырушы зат 19-22% қортылатын протеин бөлу керек. Олар ұн, түйіршіктер түрінде қолданылады. Өте тиімді құрғақ түйіршікті түрде азықтандырады. Ол зоогигиеналық жағдайларды станоктардың, батареяның, клетканың жақсартады. Бұл малдарды күтуді оңайлатады. Торайды ерте суалтудың бір шарты – оларды 5-7 күннен кейін азықты толық жеуге үйрету керек. Түйіршіктерде құрғақ сүт, оңай қортылатын азықтар, энергия қоры – қант пен май болады. Қоспалар аминқышқылы, витамині, минералды құрам тең болу керек. Әр түрлі технологияда ұстау – торайларды топтар құрастыру принципі жалпы – шошқа фермаларда секцияларды босатып не толықтырады. Аналық табынды толық тиімді пайдалану және екі торайлату жылына бір аналықты. Бұл тек торайларды ерте суалтқанда болады, бұл әрине ерекше азықтандыру мен күтуді ұйымдастыруды талап етеді. Торайлаудың санын арттырумен бірге ерте суалту азықты және өнімнің бірлігіне еңбек жұмсау шығыны азаяды.

Ерте суалтқан торайларға жасаған микроклимат басқа еметін торайларға жасаған микроклиматпен бірдей. Станок ауданы қабылдаған технологиялық нормаға сәйкес. Суалтылған торайларды ұяластарымен бірге ұстаған дұрыс, бұл әдісті қолданғанда жақсы табыстарға жетеді. Шошқа басына, станок-орынға мұқтаждық есептеуі бойынша 1 сабақ бойынша 3864 станок орын, 14 технологиялық топ торайларды күтіп өсіру. Әр топта 276 торай болу керек. Технологиялық топтар бір-бірінен жеке болу керек. Ең тиімді жоспарлау – галареялары біріккен, ұзына бойына технологиялық секциялар орналасады. Станокта 25 бас ұстағанда технологиялық топтарға станоктар қажет. Бір станок алдын алу шаралары үшін не өсуі нашар торайларды ұстауға арналған.

Станоктарды қосарлап – екі қатар, бір қатарда үш станоктан орналстырады. Азықтандыру фронты 5 м, станокта 25 бас технология секциясының ұзындығы – 15 м; бір станок ауданы 20 м² (5*4). Технологиялық секция екі-үш қызмет аралық жерінің (проход) ені – 0,7-18,1 м; 14 технологиялық топ ореаластыруға – ұзындығы 63 м 4 жарты ғимараттар, ені 18 м, (3 м галарея) секцияны босату және толтыру галарея арқылы жүреді.

Өнеркәсіптік жолмен шошқа етін өңдірудің басты негізі – бордақылыптылық (ритмичность) және шығаратын өнімнің стандартқа сәйкестігі. Бордақылаудан малдарды алу қатаң белгілі мерзімдерде іске асырады. Әртүрлі өнеркәсіптік топтардағы ұдайы өндіру циклі мен бар алаңдардың арақатынасын жоспарлау дұрыс болу керек. Бордақылаған малдарды сату үшін (ет үшін) топ-топпен алады. Мұнда бір секция толық босатылады, оны зарарсыздандырып шөлдейді. Шошқалар бордақылау шығарылатын өнімге стандарт бойынша қойылатын талаптарға сай жүреді. Бордақылауды тиімді атқару үшін азықтандыру жағдайына үлкн талап қойылады, күту жағдайына, ауыр үрдістерді механикаландыруға байланысты. Шошқаны бордақылау қыдыруға шығармай жүреді. Азықтандырудың технологиясының басты элементі – тірідей салмағы және жастары бірдей болуда. Барлық ауру және өсуден қалып қойған торайларды тазалық станогында ұстайды.

Бордақылаудың бірнеше модификациясы бар. Өнеркәсіптік бордақылауды малдың тірі саомағы 25 кг-нан бастайды. Өте тиімді, пайдалы бордақылау кішкене топты, ұяластарымен – 9-10 бастап болады. Қораның және азық таратудың конструктивті түрі – азықтандыру типіне, көп жағдайда құрғақ азық қолданады. Кейбір қораларда шошқаларға құрғақ және түйіршікті азықтарды автоматты азық таратқыштар мен еденге шашады, олар құрама жем цехынан бункерге, автомат азық тартқышқа, олар азықты белгілі мөлшерде станоктарға жібереді. Көп қабатты автоматтандырылған шошқа қораларында бордақылау малдарды клеткалы батареяларда ұстайды, негізі екі қабатты батареядан маоларды өлшеуге арналған механизмі бар клеткада ұстап, белгілі мөлшерде азық тарататын және сумен қиды алып тастайтын қоралар қолданылады. Әр қабатта шеңгерлі линия – қозғалмалы екі қабатты клетка-батарея болады. Қабаттарға шошқаларды көтеру үшін жүк таситын лифиттер бар. Қи жинау еден астында орналасқан торлы, саңылаулы еденді клеткалар бар. Жоғарыдағы есептеулер бойынша 5130 бас малды бордақылау үшін 19 технологиялық секция, әрқайсысында 270 бас мал сиятын. Ересек іріктелген шошқаларды бордақылау үшін 20 технологиялық секция керек. Егер шошқаларды технологиялық топтармен әр станокта 27 бас болатын 10 станок қажет. Азықтандыру фронты 30 см станок ені 7,1 м, жалпы ауданы 11,6 м², тереңдігі 3,4 м. Технологиялық секцияда бордақылау малдарды орналастырғанда олардың жеке-жеке болатынын, тазалық бөліктер үшін. Біріктірілген екі қатар станоктар паралель орналасады, ол қызмет ету жолының екі жағында болады.

Технологиялық секция ұзындығы 5=35,5 м сонымен бірге қатар арасындағы жүретін жол 1,7 м ені бар.

Технологиялық секция ені – 69,6 м (6,8 м- біріктірілген станоктар ені) екі жүретін жол 0,7 м-ден, бұл қорада 10 технологиялық секцмя бес-бестен әр жағында.

Олар орталық технологиялық галерея арқылы екі жарты қораға бөледі, екі бордақылау қорасын салу керек.