Құрастырушылар: Мұханова Зинаида Боханова Орынкүл. Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері
- Бұл бет үшін навигация:
- Қамыс құлақ
| ІV. Үй тапсырмасы
/3 мин/ |
Шығармаға дайындалып келу. «Әлем таныған Әуезов» |
| |
|
| |||
Ат – ер қанаты
(Абайдың «Аттың сыны»өлеңіне талдау)
Ат, жылқы малын қазақ неше түрлі ғажап аңызға айналдырған. Қазақ мал баққан, көшпелі ел болса да, аттың жалында, арғымақтың сауырында өмір сүрген, сөйтіп жүріп, сыртқы жаудан елін, атамекенін қорғай алған. Абылай ханның, Қабанбай, Бөгенбай секілді хандармен айтулы батырлардың қанаты, жан серігі болған. Бәйге, ат жарыс, көкпар, сәйгүлік ат десе, қазақ ішкен асын жерге қойған, делебесі қозған, желіккен, жүйрік ,әрі сұлу ат міну, алғыр тазы, қыран бүркіт ұстау, естіде көрікті жар сүю- әр жігіттің арманы болған, осы төртеуі басында түгел жігіт дүние –мал жинамай –ақ, өзін кедей санамаған. Жаугершілік заманда үйдің белдеуінде аты байлаулы, найзасы тігулі тұрмай, елін қорғауға жаяу бара алмай, жолдастарына қалып қоюды әр жігіт өзіне намыс санаған. Халықтың кейбір салт-ырымы ақ тілеуі жылқымен байланыстырылады. Хандары таққа отырарда, ақ киізег отырғызып көтеріп, ақ биенің сүтіне шомылдырған, ел панасы- батырлар жауға қарсы ұрыста ақ боз ат мінген, құрбандыққа ақ тілекпен боз қасқа сойған. Не балаларға ат туралы бірнеше мақал-мәтел айтқызып, дәптерлеріне жазғызады. Қазақ халқы үшін жылқы, ат жұмыс күші, қазіргі техника түрлері секілді алысқа жедел жеткізетін көлігі, ел қорғаған батырлар мен ер азаматтардың сенімді серігі, қанаты болған, ішсе сүті (қымызы) – жанға шипа, тәтті сусын, жесе еті, жал-жаясы сүйкімді тағам екені еске салынады.
Абайда тұлпарды жақсы көріп қадірлеген, аттың мінез-қасиетін терең білетін атбегі, замандастарынан тұлпар, жорға аттарды қолқа салып ала білген және де өзі де басқаларға сондай аттарды талай сыйға тарқан адам болған.
Мен абай атам сиякты ат құлағында ойнамасамда, қазақтың қанымен берілген қасиетімен жылқы малын өте жақсы көремін. Ол туралы деректерді үнемі іздестіріп жүремін. Ол үшін маған ауылдағы атам, әкем және ұстазым көмектеседі.
Абай өлеңіндегі жүйрік ат бейнесін, оның мүшелерін, қасиет, белгілерін өзімше ашуға тырыстым.
Қамыс құлақ: жел соққанда, қамыстың ұлпа басының ыққа қарай иілетіні секілді, шапқан кезде жүйрік ат құлағын желкесіне қарай жатқызып алады. Сонда құлағына алдан соққан екпінді жел кірмейді, оның түбі ауырмайды, өзге дыбысты жақсы естиді.
жүктеу/скачать 119.15 Kb.
Достарыңызбен бөлісу:
