Разгледжана І зацверджана на пасяджэнні Навукова-метадычнага савета бду

106 
 
1. Азімая і яравая пшаніца; 
2. Азімае жыта; 
3. Ячмень; 
4. Трыцікале; 
5. Кукуруза; 
6. Грэчка; 
7. Фасоля; 
8. Рапс; 
9. Сланечнік; 
10. Лѐн; 
11. Бульба; 
12. Буракі; 
13. Морква; 
14. Агуркі; 
15. Памідоры; 
16. Капуста; 
 
3.3. Аналіз і ацэнка аграметэаралагічных умоў на тэрыторыі Беларусі  
Мэта. Прааналізаваць характар надвор’я, якое фарміравалася на тэрыторыі 
Беларусі  на  працягу  календарнага  месяца  і  даць  ацэнку  спрыяльнасці 
аграметэаралагічных  умоў  для  роста  і  развіцця  сельскагаспадарчых  культур. 
Выкарыстаць  інфармацыйныя  рэсурсы  сеткі  метэастанцый  Белгідрамета,  якія 
знаходзяцца ў глабальнай сетцы інтэрнета на сайце: http://www.pogoda.by/press-
release/?page=575. 
План аналізу і ацэнкі 
 
1.  Характарыстыка  сярэдняй  тэмпературы  паветра  за  месяц  і 
размеркаванне па тэрыторыі, яе адпаведнасць кліматычнай норме. 
2. Анамальныя значэнні дзѐнных і начных тэмператур. 
3. Сумы кліматычных і эфектыўных тэмператур. 
4.  Размеркаванне  ападкаў,  іх  характар  размеркавання  па  тэрыторыі 
рэспублікі і на працягу месяца. 
5. Неспрыяльныя з’явы надвор’я і іх ўздзеянне на пасевы культур. 
Прыклад.  Інтэнсіўныя дажджы,  якія  прайшлі ў другой  пяцідзѐнцы  траўня 
на  большай  частцы  тэрыторыі  Беларусі,  істотна  ўзбагацілі  запасы  вільгаці  ў 
глебе.  Склаўшаяся  дастатковая  вільгацезабяспечанасць  спрыяла  кушчэнню  і 
фарміраванню коласа на пасевах яравых і азімых збожжавых культур. Аднак з-
за нераўнамернага размеркавання ападкаў на асобных плошчах, перш за ўсѐ пад 
збожжавымі культурамі, адзначаўся недахоп вільгаці ў глебе.  
У першай палове траўня нізкія запасы вільгаці ў глебе захоўваліся месцамі 
ў  Гродненскай  і  на  захадзе  Брэсцкай  вобласці,  у  апошняй  дэкадзе  месяца 
недахоп глебавай вільгаці адзначаўся ў некаторых паўночна-заходніх раѐнах і ў 
шэрагу раѐнаў паўднѐва-ўсходняй часцы рэспублікі. 

107 
 
Замаразкі, якія назіраліся ў першай дэкадзе траўня, пагоршылі ўмовы для 
апылення  пладовых  культур,  якія  закрасавалі,  а  ў  асобных  раѐнах  Брэсцкай 
вобласці  (Ганцавіцкі,  Пружанскі)  замаразкі  пашкодзілі  і  часткова  знішчылі 
пасевы  кукурузы,  збожжавых  і  збожжабабовых  культур,  а  таксама  яравога 
рапса. Верхні слой глебы знаходзіўся ў асноўным ва ўмерана вільготным стане, 
што  дазволіла  пасадзіць  бульбу  ў  спрыяльных  для  яе  ўмовах,  пасеяць  познія 
сельскагаспадарчыя  культуры  і  ажыццявіць  агратэхнічныя  мерапрыемствы  па 
ўходу за пасевамі. 
У  другой  палове  траўня  ў  сувязі  з  пераважна  цѐплым  надвор’ем 
палепшыліся  ўмовы  для  прарастання  зерня,  паяўлення  ўзыходаў  і  далейшага 
развіцця цѐплалюбных культур, назапашвання вегетатыўнай масы траў.  У гэты 
час наступілі аптымальныя тэрміны для правядзення першага ўкоса траў. 
 
3.4. Пісьмовыя тэсты для кантрольнага зрэзу ведаў 
 
Тэст1 
 
1. Аграметэаралогія, яе прадмет, задачы і метады даследаванняў 
2. Галоўныя і другасныя фактары жыцця раслін 
 
Тэст 2 
 
1. Значэнне атмасферных газаў для сельскай гаспадаркі 
2. Вымярэнне тэмпературы глебы 
 
1. Сонечная радыяцыя і радыяцыйны рэжым расліннага покрыва 
2. Аграметэаралагічныя даследаванні ў Беларусі 
 
Тэст 3 
 
1. Радыяцыйны баланс расліннага покрыва 
2. Водны рэжым глебы і раслін 
 
Тэст 4 
 
1. Цеплавы баланс расліннага покрыва 
2. Прадукцыйны працэс і фотасінтэз 
 
Тэст 5 
 
1. Фарміраванне запасаў прадукцыйнай вільгаці ў глебе 
2. Небяспечныя для сельскай гаспадаркі метэаралагічныя з’вя 
 
 

108 
 
Тэст 6 
 
1. Аграгідралагічныя ўласцівасці глебы 
2. Феналогія – фазы росту і развіцця збожжавых культур 
 
Тэст 7 
 
1. Уплыў аграметэаралагічных умоў на якасць ураджая 
2. Агракліматычныя рэсурсы 
 
Тэст 8 
 
1. Уплыў аграметэаралагічных умоў на распаўсюджванне шкоднікаў раслін 
2. Сельскагаспадарчая ацэнка клімату 
 
Тэст 9 
 
1. Уплыў аграметэаралагічных умоў на распаўсюджванне хваробаў раслін 
2. Сельскагаспадарчы банітэт клімату 
 
Тэст 10 
 
1. Прынцыпы агракліматычнага раянавання 
2. Мікраклімат і яго значэнне для сельскай гаспадаркі 
 
Тэст 11 
 
1. Агракліматычнае раянаванне тэрыторыі Беларусі 
2. Клімат глебы 
 
Тэст 12 
 
1. Агракліматычнае раянаванне Свету 
2. Фітаклімат 
 
Тэст 13 
 
1. Сельскагаспадарчая біятэхналогія 
2. Мікраклімат асушаных балот 
 
Тэст 14 
 
1.  Змяненні  агракліматычных  рэсурсаў  Беларусі  ва  ўмовах  пацяплення 
клімату 

109 
 
2. Мікраклімат ва ўзгоркавым рэльефе 
 
Тэст 15 
 
1. Прыстасаванне сельскай гаспадаркі да новых агракліматычных умоў 
2. Мікракліматычныя карты і іх значэнне ў аграметэаралогіі 
 
Тэст 16 
 
1. Аграметэаралагічнае абслугоўванне сельскай гаспадаркі ў Беларусі 
2. Меліярацыя мікраклімату балотных аграэкасістэм 
 
Тэст 17 
 
1.  Эканамічная  эфектыўнасць  аграметэаралагічнага  абслугоўвання 
сельскай гаспадаркі 
2. Рэгуляванне воднага рэжыму глебы 
 
Тэст 18 
 
1.  Уплыў  глебавай  вільгаці  на  эфектыўнасць  засваення  спажыўных 
элементаў 
2. Водны баланс сельскагаспадарчага поля 
 
Тэст 19 
 
1. Снегавое покрыва і яго роля ў фарміраванні цеплавога і воднага рэжыму 
глебы 
2. Дыстанцыйныя метады назірання і даследавання ў гідраметэаралогіі 
 
Тэст 20 
 
1. Сонечная радыяцыя і яе пераўтварэнні на паверхні расліннага покрыва 
2. Законы развіцця аграметэаралогіі 
 
3.5. Тэматыка курсавых прац 
1.  Аграметэаралогія  –  залежнасць  сельскай  гаспадаркі  ад  надвор’я  і 
клімату. 
2. Аграметэаралагічныя ўмовы і фактары, іх роля ў жыцці раслін. 
3. Метады даследаванняў і задачы аграметэаралогіі. 
4. Дыстанцыйныя метады даследаванняў у аграметэаралогіі. 
5. Гісторыя развіцця аграметэаралогіі. Аграметэаралагічныя даследаванні ў 
Беларусі.  
6. Значэнне атмасферных газаў для сельскай гаспадаркі. 

110 
 
7. Роля сонечнай радыяцыі ў жыцці раслін 
8. Радыяцыйны і цеплавы баланс расліннага покрыва. 
9. Прадукцыйны працэс – фотасінтэз, дыханне і рост раслін.  
10  Шляхі  эфектыўнага  выкарыстання  сонечнай  радыяцыі  ў  сельскай 
гаспадарцы. 
11. Значэння цяпла для роста і развіцця раслін. 
12. Фарміранне тэмпературы глебы і яе ўплыў на рост і развіццѐ расліны. 
13. Роля тэмпературы паветра ў жыцці раслін – сумы тэмператур. 
14. Снегавое покрыва і яго роля ў фармаванні цеплавога і воднага рэжымаў 
сельскагаспадарчых культур. 
15. Глебавая вільгаць як аграметэаралагічны фактар. 
16. Метады ацэнкі ўвільгатнення тэрыторыі. 
17. Водны баланс сельскагаспадарчага поля. 
18. Рэгуляванне воднага рэжыму сельскагаспадарчага поля. 
19.  Небяспечныя  для  сельскай  гаспадаркі  гідраметэаралагічныя  з’явы  і 
меры барацьбы з імі. 
20. Феналогія – сезоннае развіццѐ сельскагаспадарчых раслін. 
21. Патрабаванні культурных раслін да аграметэаралагічных умоў. 
22. 
Уплыў 
аграметэаралагічных 
умоў 
на 
якасць 
ураджая 
сельскагаспадарчых культур. 
23.  Уплыў  аграметэаралагічных  умоў  на  развіццѐ  і  распаўсюджванне 
шкоднікаў сельскагаспадарчых культур. 
24.  Уплыў  аграметэаралагічных  умоў  на  развіццѐ  і  распаўсюджванне 
хваробаў сельскагаспадарчых культур. 
25. Агракліматычныя рэсурсы і метады іх ацэнкі. 
26.  Сельскагаспадарчая  біятэхналогія  –  аснова  забеспячэння  прадуктамі 
харчавання чалавецтва. 
27. Агракліматычныя рэсурсы Беларусі. 
28. Мікраклімат – яго значэнне для сельскай гаспадаркі. 
29. Змяненні сучаснага клімату і адаптацыя сельскай гаспадаркі. 
30 Аграметэаралагічнага абслугоўвання сельскай гаспадаркі – інфармацыя 
і прагнозы. 
 
3.6. Тэматыка дыпломных прац 
1.  Сонечная  радыяцыя  як  фактар  роста,  развіцця  і  фарміравання  ураджая 
сельскагаспадарчых культур. 
2.  Глабальнае  пацяпленне  клімату  і  яго  ўздзеянне  на  сельскагаспадарчую 
вытворчасць. 
3. Снегавое покрыва, як фактар азімага земляробства. 
4. Эканамічная ацэнка выкарыстання агракліматычных рэсурсаў. 
5. Адаптацыя сельскай гаспадаркі да змяненняў сучаснага клімату. 
6. Ацэнка гідратэрмічных рэсурсаў Беларусі. 
7. Энергетычны патэнцыял клімату Беларусі. 

111 
 
8. Уплыў надвор’я і клімату на ўстойлівасць і развіццѐ эканомікі сельскай 
гаспадаркі. 
9. Неспрыяльныя аграметэаралагічныя з’явы ва ўмовах змянення сучаснага 
клімату. 
10. 
Уздзеянне 
кліматычных 
умоў 
на 
спажыванне 
вады 
сельскагаспадарчымі раслінамі. 
11. Асветленасць – светавы клімат Беларусі. 
12. Рэжым фотасінтэтычнаактыўнай і інтэгральнай сонечнай радыяцыі. 
13. Мадэліраванне аграметэаралагічных умоў развіцця культурных раслін. 
14.  Тэндэнцыі  змянення  кантынентальнасці  клімату  Беларусі  ва  ўмовах 
пацяплення. 
15. Метады ацэнкі і раяніравання кліматычных рэсурсаў Беларусі. 
16.  Прасторава-часавая  дынаміка  атмасферных  ападкаў  на  тэрыторыі 
Беларусі за інструментальны перыяд. 
17.  Антыцыкланічная  цыркуляцыя  і  яе  ўплыў  на  анамаліі  і  экстрэмумы 
тэмпературы паветра і атмасферных ападкаў на тэрыторыі Беларусі. 
18. Кліматычныя змяненні альбеда ў сістэме глеба–расліннасць. 
19. 
Змяненні агракліматычных рэсурсаў раѐна, вобласці. 
20. 
Агракліматычныя ўмовы і сезоннае развіццѐ адной з культур на 
тэрыторыі Рэспублікі Беларусь. 
21. 
Дэшыфраванне спадарожнікавых здымкаў для ацэнкі ўмоў 
вырошчвання збожжавых культур. 
22. Агроклиматическое районирование Беларуси к биологическим 
требованиям плодовых культур. 
23. Выкарыстанне ГІС-метэа пры прагназаванні аграметэаралагічных умоў 
Беларусі. 
24. 
Ацэнка 
агракліматычных 
рэсурсаў 
(раѐна, 
вобласці) 
для 
вырошчванняасобнай  групы  культур  (азімых  і  яравых  збожжавых, 
збожжабабовых,  алейных,  прадзільных  культур,  клубняплодаў,  караняплодаў, 
кармавых траў). 
25. Паўтаральнасць небяспечных аграметэаралагічных з’яў на тэрыторыі 
Беларусі. 
26. Ацэнка цеплавых рэсурсаў Беларусі для вырошчвання пэўнай групы 
культур. 
27.  Ацэнка  рэсурсаў  увільгатнення  Беларусі  для  вырошчвання  пэўнай 
групы культур. 
28.  Прагназаванне  небяспечных  для  сельскай  гаспадаркі  з’яў  надвор’я  на 
тэрыторыі Беларусі 
29.  Аграметэаралагічныя  ўмовы  адміністрацыйнага  раѐна,  вобласці, 
рэспублікі. 
30. Оценка агрометеорологических условий возделывания ярового ячменя 
в Беларуси. 
31.  Зменлівасць  агракліматычных  рэсурсаў  у  перыяд  пацяплення  клімату 
(на прыкладзе МС Слуцк). 

112 
 
32.  Аграметэаралагічныя  ўмовы  тэрмінаў  сяўбы  азімых  культур  і  іх 
прагноз на тэрыторыі Беларусі. 
33.  Аграметэаралагічныя  ўмовы  палягання  збожжавых  культур  на 
тэрыторыі Беларусі. 
34.  Аграметэаралагічнае  прагназаванне  надвор’я  пры  выкарыстанні 
праграмы WRF. 
 
3.7. Пытанні для падрыхтоўкі да экзамену 
1.  Прадмет  і  задачы  аграметэаралогіі.  Сувязь  аграметэаралогіі  з  іншымі 
навукамі.  Структура  аграметэаралогіі:  агракліматалогія,  аграгідралогія, 
зааметэаралогія.  
2. Метады аграметэаралагічных даследаванняў.  
3.  Асноўныя  біялагічныя  і  экалагічныя  законы,  якія  выкарыстоўваюцца  ў 
аграметэаралогіі.  
4. Арганізацыя дзяржаўнай аграметэаралагічнай службы ў Беларусі.  
5.  Асноўныя  этапы  гістарычнага  развіцця  аграметэаралогіі,  уклад  А.  І. 
Кайгарадава, А. Х. Шкляра, В. І. Мельніка, В. Ф. Логінава.  
6.  Фізіялагічны  працэсы  ў  раслінах:  фотасінтэз,  дыханне,  транспірацыя, 
рост, развіццѐ.  
7.  Паняцці  аб  экасістэме  і  аграэкасістэме.  Штучныя  экасістэмы. 
Узаемадзейная сістэма глеба–расліна–атмасфера.  
8.  Жыццядзейнасць  раслін  і  знешняе  асяроддзе  як  комплекс  фактараў 
кліматычных, глебавых, біялагічных і агратэхнічных.  
9.  Значэнне  аграметэаралагічных  фактараў  у  жыцці  раслін  і  ў 
сельскагаспадарчай вытворчасці.  
10.  Сонечная  радыяцыя  і  радыяцыйны  рэжым  расліннага  покрыва. 
Спектральны склад сонечнай радыяцыі.  
11. Радыяцыйны і цеплавы баланс расліннага покрыва. Праменная энергія і 
фотасінтэз. 
12. 
Фотасінтэтычнаактыўная 
радыяцыя. 
Асветленасць. 
Уплыў 
спектральнага складу і асветленасці на рост і развіццѐ раслін. Фотаперыядызм. 
Каэфіцыент карыснага дзеяння ФАР.  
13. Спосабы найбольш поўнага выкарыстання сонечнай энергіі ў сельскай 
гаспадарцы. 
14. Тэмпературны рэжым глебы. 
15.  Працэсы  награвання  і  ахаладжэння  глебы.  Цеплафізічныя 
характарыстыкі глебы. Сутачны і гадавы ход тэмпературы глебы.  
16. Уплыў тэмпературы глебы на расліны.  
17.  Залежнасць  тэмпературы  глебы  ад  рэльефа,  расліннасці  і  снегавога 
покрыва. Замярзанне і адтайванне глебы.  
18. Метады аптымізацыі тэмпературнага рэжыма глебы. 
19. Тэмпературны рэжым паветра. Цеплаабмен паветра з навакольным 
асяроддзем. Награванне і ахаладжэнне паветра.  

113 
 
20. Характарыстыкі тэмпературнага рэжыму. Тэмпературны рэжым 
расліннага покрыва. Цеплавыя рэсурсы. Сумы актыўных і эфектыўных 
тэмператур.  
21. Тэрмічны рэжым дня і ночы, яго значэнне для развіцця раслін. 
Патрабаванні раслін да цеплавых рэсурсаў. Біялагічны мінімум тэмпературы ў 
розныя перыяды вегетацыі раслін.  
22. Рэгуліраванне тэмпературнага рэжыму паветра. 
23. Водны рэжым глебы і транспірацыя раслін. Значэнне воднага рэжыму ў 
жыцці раслін.  
24. Вільготнасць паветра і яе роля ў вырошчванні раслін.  
25. Паказчыкі ўвільгатнення тэрыторыі.  
26. Транспірацыя і ападкі. Сумарнае выпарэнне. Водны баланс расліннага 
поля. Транспірацыйны каэфіцыент. Водаспажыванне раслін. 
27.  Глебавая  вільгаць  і  яе  ўплыў  на  сельскагаспадарчую  вытворчасць. 
Водны рэжым глебы.  
28. Аграгідралагічныя ўласцівасці глебы. Прадукцыйная і непрадукцыйная 
вільгаць.  
29. Крытычныя перыяды ў жыцці раслін. Вільгацезабяспечанасць раслін. 
30.  Уплыў  глебавай  вільгаці  на  эфектыўнасць  засваення  мінеральных 
угнаенняў.  
31.  Снегавое  покрыва  і  яго  значэнне  ў  фарміраванні  цеплавога  і  воднага 
рэжымаў глебы.  
32. Метады рэгуліравання воднага рэжыма глебы.  
33. Небяспечныя і стыхійныя гідраметэаралагічныя з’явы.  
34.  Небяспечныя  аграметэаралагічныя  з’явы  ў  цѐплы  перыяд.  Замаразкі, 
тыпы замаразкаў, распаўсюджванне замаразкаў на Беларусі, уплыў замаразкаў 
на  сельскагаспадарчыя  культуры,  прагноз  замаразкаў,  меры  барацьбы  з 
замаразкамі.  
35. Засухі, сухавеі і засушлівыя перыяды. Атмасферная і глебавая засуха, 
метады  ацэнкі  засух.  Паўтаральнасць  засух  на  Беларусі.  Уплыў  засух  на 
ураджайнасць.  
36. Вецер, пыльныя буры і ветравая эрозія, іх уздзеянне на расліны.  
37.  Град,  страты  ад  градабоя,  актыўнае  ўздзеянне  на  градавыя  воблакі. 
Моцныя ліўні, паляганне пасеваў. 
38. Небяспечныя аграметэаралагічныя з’явы ў халодны перыяд: выдуванне, 
вымярзанне, вымаканне, выпіранне пасеваў. Зімовая засуха, ледзяная скарынка. 
Галалѐд. 
39. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў азімага жыта і азімай 
пшаніцы. 
40. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў яравых культур: пшаніцы, 
ячменя і аўса. 
41. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў кукурузы і грэчкі.  
42. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў збожжабабовых культур: 
гарох, фасоль, соя, кармавыя бабы. 

114 
 
43. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў прадзільных і маслічных 
культур: сланечнік, рапс, лѐн.  
44. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў караняплодаў: сталовыя, 
цукровыя і кармавыя буракі,  
45. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў клубняплодаў – бульбы.  
46. Патрабаванні да аграметэаралагічных умоў агародневых культур: 
капуста, памідоры, агуркі.  
47. Уплыў аграметэаралагічных умоў на якасць ураджая.  
48.  Уплыў  аграметэаралагічных  умоў  на  распаўсюджванне  шкоднікаў 
сельскагаспадачых культур.  
50.  Уплыў  аграметэаралагічных  умоў  на  распаўсюджванне  хваробаў 
сельскагаспадарчых культур. 
51. Мікраклімат і яго ўлік у сельскай гаспадарцы. 
52.  Мікраклімат  і  яго  складальныя:  клімат  глебы,  фітаклімат,  клімат 
прыземнага слою паветра.  
53.  Фактары,  якія  вызначаюць  фарміраванне  мікраклімату  на  раўніне,  ва 
ўзгоркавым рэльефе, на асушаных тарфяніках.  
54. Метады арганізацыі і правядзення мікракліматычных даследаванняў. 
55.  Мікракліматычныя  карты,  іх  складанне  і  выкарыстанне  ў  сельскай 
гаспадарцы. 
56. Меліярацыя (рэгуліраванне) мікраклімату ў сельскай гаспадарцы. 
57.  Агракліматалогія.  Метады  сельскагаспадарчай  ацэнкі  клімату. 
Агракліматычныя паказчыкі. 
58.  Клімат  як  прыродны  рэсурс.  Агракліматычныя  рэсурсы  сельскай 
гаспадаркі. Банітаванне клімату.  
59. Агракліматычныя аналагі.  
60. Біякліматычная класіфікацыя сельскагаспадарчых культур.  
62. Прынцыпы агракліматычнага раяніравання.  
63.  Агракліматычнае  раяніраванне  Беларусі  паводле  А.  І.  Кайгарадава, 
Мінскай абсерваторыі, А. Х. Шкляра, В. І. Мельніка. 
64. Значэнне атмасферных газаў у развіцці сельскагаспадарчых культур. 
65. Феналогія – фазы развіцця раслін. 
66. Аграметэаралагічныя прагнозы. 
67.  Эканамічная  эфектыўнасць  аграметэаралагічнага  абслугоўвання 
сельскай гаспадаркі. 
68. Змяненні сучаснага клімату і адаптацыя сельскай гаспадаркі. 
 
 

115 
 

жүктеу/скачать 1.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: