жылы өткен жиындар, және олардың шешімдері

Ол жылы Су Конвенциясы эгидасымен 9 мәжіліс өтті, бірақ олардың бір бөлігі ғана Орталық Азия аумағына қатысы бар.

Бұл жиын біздің аймаққа қатысы жоқ, өйткені Орталық Азияның бірде бір елі Су ковенциясының су және денсаулық мәселелері бойынша Хаттамасының Тарабы болып табылмайды.

Алайда тап осы жиында Венгрияда Хаттама Механизімін жүзеге асыру және ұстану туралы ереже жобасы талқыланды, 2012 жылы Римде Су конвенциясы Тараптары Конференциясының Алтыншы сессиясында Су конвенциясының өзіне Механизм туралы ұқсас Ережесі (Комитет) қабылданды.

Су конвенциясының құқықтық сқрақтары бойынша Кеңестің Бірінші жиыны (2004 жылдың 28-29 маусымы, Верона, Италия).

Бұл жиында Орталық Азия аумағымен қатысы жоқ. Бірақ бұл Кеңестің құқықтық сұрақтары бойынша соңында Су конвенциясының дамуы және жүзеге асуында үлкен рөл ойнайтын бірінші жиыны.

Бұл нақты мәжілісте Кеңеске су және денсаулық мәселелері бойынша Хаттама Тараптарының Конференциясының Бірінші сессиясына құқықтық құжаттар дайындау, сонымен қатар соныңда су және денсаулық мәселелері бойынша Жұмыс топтарына қарастыруға берілетін жүзеге асыру бойынша Механизм жобасы және Ереже тәртібі жобасын әзірлеу ұсынылған.

Алға мезгілден бұрын шыға, құқықтық сұрақтар бойынша Кеңес нәтижелі жұмыс істейді. Алайда, осыған байланысты Су конвенциясына, сонымен қатар оның Хаттамаларына барлық базалық құқықтық құжаттар әзірленеді, Су конвенциясы Тараптарының Алтыншы сессиясында оның қызметін тұрақты негізде тоқтату шешімі қабылданған. Бұдан былай құқықтық сұрақтар бойынша Кеңес келісті тапсырыстар түсу шарасы бойынша және Конвенцияның басқарушы органдары сұраныстары бойынша қалыптасады.

Бұл мәжілісте екі маңызды құжаттарды дайындау сұрағына негізгі тәсілдемелер талқыланды. Бұл құжаттар фин мамандарымен дайындалды. Бірінші – ол БҰҰ ЕЭК аумағында траншекаралық су ағындары және халықаралық көлдер жағдайын бағалау пішіні. Екінші – трансшекаралық су ағындары және халықаралық көлдер мониторингі және бағалау үшін Стратегия пішіні. Екі құжатта БҰҰ ЕЭК аумағында трансшекаралық су жағдайын Бағалауды одан арғы дайындауда базалық болды.

Бұл оқыту семинары болды. Оның барысында тыңдаушыларға рационалды пайдалану және трансшекаралық суларды қорғау сұрақтары бойынша елдердің әріптестігінің құқықтық негізі туралы көп ақпарат берілді. Алайда, семинар құжаттары одан әрі Тараптар Конференцияларында және т.б. пайдаланылмады. Бұл семинарда Оратлық Азия елдері өкілдері қатысты.

Бұл мәжілісте бірінші рет судың және денсаулықтың мәселелері бойынша Хаттаманың 6 және 7 баптарының орындалуы барысында нәтижелілік нормасы және деңгейіне қатысты мақсатты көрсеткіштер дайындалды және жарияланды, сумен байланысты аурулардан жоғарғы деңгейде сақтануды қамтамасыз ету үшін жету немесе қолдау.

Жұмыс тобы базалық параметрлерді алу әдісін, мақсаттарды айқындау үшін өлшемдерді орнату және атқарылған жұмыстар нәтижесін бағалайтын көрсеткіштерді қабылдауды қарастыруды шешті.

Жұмыс тобы мәжілісі барысында су және денсаулық мәселелері бойынша Хаттаманың Тараптар Конференциясының Бірінші сессиясын өткізумен байланысты сұрақтары талқыланды, сонымен қатар ТК -1 құжаттарының кейбір жобалары, соның ішінде 2004-ші 2006 жылдар мерзімінде Хаттама бойынша жұмыстар Жоспарының жобасы қарастырылды.

Мәжілісте Жұмыс тобы әрекетінің негізгі бағыттары жинақталған, сонымен қатар басқрһару құрылымы таңдалды.

Жиында бірінші рет Су конвенциясы барысында Жұмыс тобы мәжілісінде Қазақстан өкілдері қатысты.
2005 жылы өткен жиындар, және олардың шешімдері.

Мониторинг және бағалау бойынша Жұмыс тобының Алтыншы жиыны. (2005 жыл 18-20 мамыр, Братислава, Словакия).

Жұмыс тобы фин мамандарымен дайындалған трансшекаралық сулар мониторингі және бағалауы бойынша Стратегиялық басшылық жобасын, сонымен қатар «Шығыс Еуропа, Кавказ және Орталық Азия елдері үшін су ресурстары бойынша әріптестік үшін әлеует» жобасын жүзеге асыру бойынша сұрағын қарастырды.

Жұмыс тобында Су конвенциясы Тараптар Конференциясының Бесінші сессиясына дайындық бойынша сұрақтарды талқылау басталды.

«Ақпараттық менеджмен және қоғамдықтың трансшекаралық сулар бойынша әріптестігінде қатысуы» семинары (2005 жыл 8-10 маусым, Санкт – Петербург, Ресей).

Мәжiлiс, оның жұмысында Орталық Азияның елдерiнiң көп өкiлдерi деңгейінде мемлекеттiк құрылымдардың өкiлдерi, сол сияқты үкiметтiк емес ұйымдар (ҮЕҰ) мемлекеттiк құрылымдардың өкiлдерi ат салысатындығымен естен кетпес. Шын мәнінде, Су конвенциясының iске асыруы бойынша шаралар шеңберiнде Су конвенциясы Тараптарынан тек Қазақстан өкiлдерiғана емес, Орталық Азияның басқа елдерi де қатысады.

Мәжiлiсте Су конвенциясы бойынша құжаттардың қатарынан жобалар қарастырылған, сондай: Су және денсаулықтың мәселелерi бойынша Хаттаманы жүзеге асыру бойынша Механизм туралы Ереже; Бұл Хаттама Тараптары Конференциясы процедурасының Ережелерi; Су конвенциясының және оның Хаттамаларын жүзеге асыру бойынша Нұсқау және т.б.

Мәжiлiс оның жұмысында ТМД елдерінің көп өкiлдерi ат салысатындығымен, соның iшiнде Қазақстан және Өзбекстан қатысуымен естен кетпес. Бұл мәжiлiсте Су конвенциясының қамқорлығымен өткiзiлген мәжiлiстер барысында шекарааралық өзендер бойынша Қазақстаннан тұңғыш презентациясы өткізілді.

2006 жылда тек қана 4 Қазақстанға төте қатынасы болатын Су конвенциясының Хатшылығымен 9 iрi Мәжiлiстерi жүргiзiлдi.

Мәжiлiс БҰҰ Еуропалық Экономикалық комиссиямен (БҰҰ ЕЭК) БҰҰ Экономикалық және Әлеуметтiк комиссиясымен (БҰҰ АТМЭӘК) бiрлесiп Азия елi және Аралды құтқару Халықаралық қордың Атқару Комитетiмен (АҚХҚ АК) тығыз байланыста Тынық мұхит үшiн ұйымдастырылды.

Мәжiлiс «Орталық Азиядағы бөгеттерiнiң қауiпсiздiгі: потенциалды жасау және аймақтық әріптестік» жобасы шеңберiнде жүргiзiлдi, БҰҰ ЕЭК және БҰҰ АТМЭӘК жүзеге асты. Жоба Орталық Азия үшiн БҰҰ Арнайы бағдарламасының (СЭРАБ) су және энергетикалық қорлары бойынша Жобалық жұмыс тобының қамқорлығымен орындалды және бөгеттердiң қауiпсiздiгi бойынша ұлттық потенциалдың күшейтуiне бағытталған; бұл салада аймақтық әріптестіктің жақсаруы. Жоба Арал теңiзiнiң алабын дамыту Бағдарламасын (АТАБ-2) iске асыруы контекстiнде iске асты және Алматы қаласындағы 2004 жылдың 24-25 наурызында болған бөгеттердiң қауiпсiздiгi бойынша әріптестіктiң дамытуын жәрдемдесу бойынша сарапшылар тобының Бiрiншi Мәжiлiсiнiң шешiмiмен сәйкес. Мәжiлiстің тікелей мақсаты гидротехникалық ғимараттарда авария ахуалдарының пайда болуы жағдайында әріптестік бойынша бөгеттердiң қауiпсiздiгi және аймақтық келiсiм жобасының өндiруi бойынша ұлттық заңның өңдеуiнде Қазақстан әріптестiгi, Қырғызстан, Тажiкстан, Түрiкменстан және Өзбекстанның дамытуына жәрдемдесу болып табылды. Бұдан басқа, бұл шараның мақсаты қатысушыларды арасында тиiстi тәжiрибемен алмасу болып табылды.

Мәжiлiсте «Гидротехникалық ғимараттардың қауiпсiздiгі туралы» ұлттық заң жобасының Пiшiндi болжамы негiзге алынған.

Бұл Қазақстандағы Су конвенциясының iске асыруы шеңберiнде және Орталық Азияда өткiзiлген бiрiншi мәжiлiс. Мәжiлiсте көп маңызды сұрақтар тұрғызылып, Қазақстандағы бөгеттердiң қауiпсiздiгi бойынша презентациялар өткізілді. Толығырақ олар келесi тарауларда айтылған.

Мониторинг және бағалау бойынша Жұмыс тобының Жетiншi мәжiлiсi (3-5 мамыр 2006 жыл, Женева, Швейцария).

Пилоттық жобалардың орындалуы сұра,ын талқылау барысында, Словакия мәжiлiс қатысушылары, олардың мамандарымен төңiрегiнде Қазақстандағы жер асты шекарааралық суларының көмек көрсету бойынша жоба жасалғанын атап өткен. Жоба келесi мақсаттарды қудалайды: жеке шекарааралық Қазақстан аудандарындағы олардың сапасы және саны жер асты суларының күйi көзқарасымен бағалау;

• 
  жер асты суларының реттеуiнiң негiзгi мәселелерiн айқындау;
  
• 
  ақпараттық қажеттiлiктi анықтап алу және барлау кезеңдi бағдарламаны және жер асты суларының бағасының әдiстерiн жасау;
  
• 
  мониторинг төңiрегiндегі сарапшылардың потенциалын күшейту.
  

Нидерланд өкілдері мәжiлiсте тұңғыш рет СБХО қызметiнiң қолдауына Нидерланд үкiмет ерекшенділетiн қаражаттарын көлемiн жыл сайын азаятын туралы мәлiмдеген. Өз кезегiнде, Словакия өкiлi оның елi СБХО Словакияның Гидрометеорологиялық институтындағы Су конвенциясы Тараптары конференциясының Төртiншi сессиясынан кейiн таратып салып қоюға дайын екенін және пилоттық жобалардың ағымдағы және жаңаларын қолдауын мәлімдеді.

Мәжiлiсте Қазақстан өкiлi қатысты.

Орталық Азиядағы бөгеттердiң қауiпсiздiгi бойынша әріптестік дамытуын жәрдемдесу бойынша сарапшылар тобының Үшiншi мәжiлiсi (15-16 қараша 2006 жыл, Алматы, Қазақстан).

Орталық Азия елдерiндегi бөгеттердiң қауiпсiздiк жүйесiн әбден жетiлдiруi бойынша құжаттар және заң жобаларының жобалары мәжiлiсте талқыланып және аяқталды. Мәжiлiс тиiстi ұсыныстар қабылдады, соның iшiнде Су конвенциясы Тараптарының конференцияның Төртiншi сессиясының iстелген жұмысы туралы мәлiметтi жеткiзу.

Бұл Тараптар конференциясы сессиясының ерекше белгiсi Орталық Азияға көп назар бөлінді. Алайда, оның жұмысында Қазақстан өкiлi қатыспады.

Сессия маңызды құжаттардың қатарын мақұлдады, соның iшiнде: Құбырлардың қауiпсiздiгін сақтау үшiн басқарушы қағидалар және тиiстi тәжiрибенi; Су қорларын кешендi басқаруда экожүйе қызметтерiн төлеуi туралы ережелер; Шекарааралық тасқындарымен күрес туралы үлгi ережелер; Шекарааралық өзендер, көлдер және жер асты суларын бағалау және мониторинг стратегиясы.

Процедураның қайта қарастырылған Ережелерi мақұлданды, жеке алғанда, конвенцияның басшылық етушi құрамының құрамына БҰҰ ЕЭК әр түрлi географиялық өлкелердiң өкiлдері қосылды.

Тараптар конференциясы "Су қорлары бойынша әріптестiк үшiн потенциал" ШЕКОА елдері үкiметiнiң органдары потенциалын ұзартуындағы қажеттiлiктi қанағаттандыруға бағытталған жоба конвенциясын жаттығу орындылығы дайын тұрған шеңберiнде мойындалды.

Тараптар конференциясында суларды бағалау бойынша Халықаралық орталықты ұйымдастырғанына Нидерланд үкiметi алғыс айтқан және 2000 жылда оның құруына қолданыс көрсеткені үшін. Словакия Республикасы үкiметiнiң ұсынысы бұл орталықты болашақта қабылдауға алғыспен қабылдады.

Тараптар конференциясында БҰҰ ЕЭК аумағындағы өзендер, Көлдер және жер асты суларының алдын ала бағалауының тұңғыш рет тұсау кесері өтті. Бұл жұмыс өте үлкен. Сонымен бiрге Арал теңiзi алабы өзендерiнiң күйi бойынша алдын ала бағалауының тұсауы кесілді, Каспий теңiзіне ойшаң шекарааралық өзендердiң тастауын бағалау бойынша, сонымен бiрге Орталық Азияның басқа iрi шекарааралық өзендерiнiң күйiн бағалау бойынша.

Көп ықыластар СРББ бойынша ШЕКОА елдерінде ұлттық саяси диалог өткiзу бойынша ЕО әрекетің iске асыруда ТК-4 сумен жабдықтауға және су бөлуге көп назар бөлінді.

Конференция шалағай және жер астындағы шекарааралық сулардың күйі бойынша Бiрiншi бағалау баяндамасын өңдеуi қажеттiлiгі туралы шешiм қабылдады.

Тараптар конференциясында Бонн декларациясы қабылданды [Қосымша В].

2007 жылда Су конвенциясы қамқорлығымен көп мәжiлiстер жүргiзiлдi, бiрақ тек қана олардың үшеуін Қазақстан өлкесiне немесе барлық Орталық Азияға жатқызуға болады.

Мониторинг және бағалау бойынша Жұмыс тобының Сегізінші жиыны (25-27 маусым 2007 жыл, Хельсинки, Финляндия).

Бұл мәжiлiстер, негiзiнен, шекарааралық өзендер, көлдер және жер асты сулары күйiн бағалау жәнк әзiрлеуін қарастыруға арналды. Бұл бағалар субөлкелер бойынша және негізінен БҰҰ ЕЭК барлық аумағы үшiн жасалған. Орталық Азия аумағы бойынша Бағалау бөлек дайындалған болатын.

Семинар шекарааралық суларды бiрлескен басқарудың институттарын құру мәселесі бойынша Шығыс Еуропа, Кавказ елдерiндегi және Орталық Азияда (ШЕКОА) мемлекеттiк құрылымдармен, ұйымдармен және жобалардың арасындағы потенциалды көбейтуді қарайласу мақсатпен және тәжiрибе алмасумен жүргiзiлдi.

Сонымен бiрге семинар тиiмдi жұмыс iстейтiн бiрлескен органдарды аумақтарда құруға мүмкiндiк туғызады – олар өзеннiң алаптық комиссиялары немесе басқа институционалдық механизмдері.

Су ресурстары және климат бойынша Мақсатты топтың Бірінші жиналысы (22 қараша 2007 жыл, Бонн, Германия).

Шешiм шекарааралық су ағындары және халықаралық көлдердi қорғау және қолдануы бойынша Тараптар конвенциясының Төртiншi сессиясы (2006 жылдың 20-22 қарашасы, Бонн) тасқындар бойынша Мақсатты топты су қорлары және ауа райы, Германиямен, Нидерланд және Швейцариямен басшылық ететiн, Венгрия және Грециямен (заң сұрақтары бойынша) әріптестіктегі Мақсаттық топқа өзгертуді қабылдады.

Бұл топтар уақыт өте конвенцияның жүзеге асуында үлкен рөл ойнайтын болады.

2008 жылы өткен жиындар, және олардың шешімдері.

Алдыңғы жылдармен салыстырғанда 2008 жылда мәжiлiстер екi есе көп өткізілді. Бiздiң өлкеде дегенмен тек қана олардың бөлігінің ғана тiкелей қатынасы болды.

2008 жылдың 22 наурызында Женевадағы (Швейцария ) өткен судың мәселелері және денсаулық бойынша Хаттаманы жүзеге асыруы бойынша Комитеттiң бiрiншi Мәжiлiсi сияқты мұндай шаралардың Орталық Азия өлкесiне қатынасы болмағандығымен, бiз үшiн барлық конвенцияның Тараптарына таралатын аспаптар маңызды. Сондықтан, мұндай шаралар әйтсе де сипатталған.

Мониторинг және бағалау бойынша Жұмыс тобының Тоғызыншы жиыны (17-19 маусым 2008 жыл, Женева, Швейцария).

Жұмыс тобының бұл мәжiлiсі шекарааралық өзендер, көлдер және жер асты суларының Екiншi күйін БҰҰ ЕЭК аумағында Орталық Азия фокусінде бағалау сұрағына негiзгi ықылас бөлiнгендiгiмен маңызды.

Тараптар Су конвенциясының Тараптарының Үшiншi конференциясында шекарааралық шалағайға және жер асты суларына мерзімді бағалау әсерін өрлеуге қол жеткен және елдердiң конвенциясы бойынша мiндеттемелердiң орындауларын бағалау мүмкiншiлігін алу мақсатымен периодты бағалауды әзiрлеуді шешті.

Шекарааралық өзендер, көлдер және жер асты суларының күйiн Бiрiншi бағалау Су конвенциясының мониторингі және бағалауы бойынша Жұмыс тобымен "Еуропа үшiн қоршаған орта" (Белград, 2007 жылдың 10-12 қазаны) министрлердің Алтыншы конференциясы үшiн дайындалды.

Министрлердің Белград конференциясы бiрiншi бағалаудың нәтижелерiн жоғары бағалды және конвенцияның Тараптары конференциясына 2011 жылда Астанада (Қазақстан) өткен министрлердің келесi Конференциясы үшiн шекарааралық суларды күйі туралы екiншi бағалауды дайындауды ұсынды.

Жұмыс тобы Екiншi бағалау "Еуропа үшiн қоршаған орта" келесi конференциясы Қазақстанда өтетіндіктен БҰҰ ЕЭК азиялық және еуропалық өлкенiң бiр бөлiгiн қамтуы керек, негiзгi ықыласты орталық - азия субөлкесіне бөлінуі керек деген шешiм қабылдады.

Сонымен бiрге, бағалауды қамту Орталық Азияның елдерiнiң көршi мемлекеттерi қосылуы үшiн ұсынылды (мысалы, Ауғаныстан, Иран Ислам Республикасы және Қытай).

Орталық Азияға екпiні орталық - азиялық үкiметтерінiң арасындағы субөлкелік деңгейдегі су сұрақтары бойынша пiкiрталастардың өткiзуiне мүмкiндiк туғызатыны айтылды.

Конференция 2008 жылдың 1 сәуiрінде болған «Су бiрлестiредi» Берлин конференциясының жалғасы болып табылды, онда Германияның сыртқы iстерінің Федерациялық министрi Франк-Валтер «Берлиннің су әрекетiн» ұсынған болатын.

Конференцияның түпкi мақсаты олардың шешiмi бойынша мақсатты әсерлерді және өте нәтижелі үйлесiмдi, тиiмдi мақсатты көздейтiн Орталық Азиядағы су қорларын бiрлескен басқару саласындағы қысқа және ұзақ мерзiмдi әсерлердiң қамтамасыз етуiн анықтау болып тұрды.
2009 жылы өткен жиындар, және олардың шешімдері.

2009 жылда Су конвенциясын орындау құзырымен мәжiлiстер көп жүргiзiлдi. Дегенмен олардың iшiнен маңыздысы болып 2009 жылдың 10-12 қарашада Женевадағы (Швейцария) өткен шекарааралық су ағындары және халықаралық көлдерді қорғау және қолдану бойынша БҰҰ ЕЭК Конвенциясы Тараптары конференциясының Бесiншi сессиясы (ТК-5) болып табылады.

5-ТК көп шешiм қарастырылып және қабылданды, құжаттардың қатарынан жобалар мақұлданды. Конвенцияны жүзеге асыру бойынша Нұсқау мақұлданды.

Конвенция талаптарының процедуралық, құқықтық, әкiмшiлiк, техникалық және практикалық тұрғыларын тиiстi жүзеге асыру қатынасындағы бұл конвенцияның тегiс қамтитын түсiнiгi.

Ұлттық және аймақтық деңгейлердегi қызмет жобасының формасында Басқару қолданылып қойылғаны атап өтiлдi. Мысалға, басқару Орталық Азиядағы су қорлары бойынша өзара тиiмдi көпжақты келiсiмдердi жасасу бойынша Халықаралық су шарушылық құқығы және келiссөздері» семинарын өткiзуi уақытында Орталық Азияда қолданылды (Алматы, Қазақстан, 19–21 сәуір 2009 жыл).

Жүзеге асыруды механизмін және конвенцияны сақтау қажеттiлiгі сұрағы конференция барысында қарастырылды.

Бұл есептер маңызды деп мойындалды.
Құқық сұрақтары бойынша Кеңеске конференция жүзеге асыру және ескерту немесе түсіндірмеде алалықтарды реттеу мәселелерi және елдердiң қажеттiктерiнiң есепке алу конвенциясын қолдануда және әріптестiктiң рухына тән конвенциясының мәселелерін шешуде Тараптарға қажетті көмекті көрсетудiң варианттарын талқылауды тапсырды. Сонымен бiрге, құқықтық сұрақтар бойынша Кеңеске 5-ТК 2012 жылда Тараптардың алтыншы мәжiлiс сессиясында қабылдануы үшiн жүзеге асыру және орындалуды iсіне жәрдемдесудi көрсету және қолдау үшiн мақсаттар, құрылым, есептер, функциялар, шаралар және институционалдық процедура және процедуралық механизмін процедураларын қатынасындағы ұсыныс дайындауды тапсырды.

Құқық сұрақтары бойынша Кеңеске, сонымен бiрге Тараптар конференциясы Тараптардың алтыншы мәжiлiс сессиясында ұсынылатын шекарааралық жер асты суларына Конвенция қағидаларын қолдану туралы алдын ала зерттеу дайындауды тапсырды.

Конвенцияның Хатшылығы «Су қорлары төңiрегіндегі әріптестiк үшiн потенциал» жоба конвенциясы шеңберiнде iске асуға арналған жұмыс мәжiлiстерiнiң жұмысының нәтижелерiн көрсеттi: «Шекарааралық сулардың төңiректерiдегi әріптестiк үшiн өзеннiң бассейн комиссиялары және тағы басқа мекемелер» (Алматы, Қазақстан, 23−25 қазан 2007 жыл) вместе с соответствующей публикацией и «Су және денсаулық» тиісті жариялаумен бірге (Бухарест, 14−16 мамыр 2008 жыл). Тараптардың конференциясы Шығыс Еуропа, Кавказ және Орталық Азия елдерінде сулардың шекарааралық басқаруды, Конвенция, олардың пайдалылығын тексеру және кемшiлiктері мен қажеттiктерін конвенция шеңберiнде алдағы жұмыста есепке алынуы керек болатын анықталуының материалдарының насихаттауын күшейту iсінде "Су қорлардың төңiректерiдегi әрiптестiк үшiн потенциал" жобасының пайдалылығын мақұлдады. Ол "Су қорлары төңiректерiдегi әрiптестiк үшiн потенциал" жобасын 2012-2012 жылдар жұмыс жоспарына қосуды шештi.

Тараптар конференциясында "Еуропа үшiн қоршаған орта" министрлердің Алтыншы конференциясы үшiн дайындалған шекарааралық өзендерді, көлдерді және жер асты суларының күйінің бірінші Бағалауы ұсынылды (Белград, 10−12 қазан 2007 жыл). Сонымен бiрге, Астанада 2011 жылдағы министрлердің келесi конференциясы үшiн екiншi Бағалауды әзiрлеу қажеттiлiкі туралы айтылды.

Сонымен бiрге 2009 жылдың 12 қарашасынада 5-ТК-ң сессиясы барысында Орталық Азиядағы шекарааралық сулары төңiректерiдегi әріптестiк бойынша және конвенцияның рөлi бойынша жоғары деңгейдегі сегмент өткiзiлдi.

Жоғарғы деңгей сегментiнiң қатысушылары шекарааралық су қорларын әріптестiк және орнықты басқару төңiрегiндегi Орталық Азия елдерiнiң қажеттiгiн талқылады, сонымен бiрге, және әр түрлi әрiптестердiң күш-жiгерлерін бiрiктiруi және Конвенция шеңберiнде тұрақты әріптестік сол қажеттiктердi қанағаттандырудағы рөлiн талқылады. Жоғары деңгей сегментiнiң Төрайымы Ханнеле Покка (Финляндия) ханымы дайындаған жұмыс нәтижелерi туралы қорытынды Г қосымшасында көрсетілген. Жоғарғы деңгей сегментi барлық конвенция Тараптарының арасындағы диалогті бекітуге, және Орталық Азияда орналасқан Тараптармен ғана емес, сонымен қатар конвенцияның Тарабы болып табылмайтын елдермен және ұйымдармен, конвенция шеңберiнде жиналған тәжiрибенi көрнекi бейнелеу де мүмкiндiк бердi. Сонда қатысқан Орталық Азия елдерiнiң барлық өкiлдерi шекарааралық сулардың төңiректерiдегi әрiптестiктiң маңыздылығы растады және бiрге жұмыс iстеу өз қатты мiндеттемелерiн мақұлдады. 5-КС соңғы жылдары Орталық Азия алдыңғы жоспарға шыққандығының, су мәселелері халықаралық ұйымдар және донорлардың ықыласын көбiрек қызықтыра бастағанына куә болды. БҰҰ ЕЭК өз қызметiн iске қосты, сарапшылық бiлiмін жинады және қызметтiң арқасында орталық - азиялық елдермен белсене қолдалатын мәртебеге лайық болды. БҰҰ ЕЭК жартылай жүзеге асырылатын Берлин су процессi субөлкеде сулар бойынша БҰҰ ЕЭК және Конвенцияның жұмысының маңыздылығын көрсетедi. БҰҰ ЕЭК өлкесіне кiрмейтiн көршi елдер үшiн конвенцияның мүмкiн ашылуы, бекiтулердiң санының көбеюі және жүзеге асыруды әбден жетiлдiру бойынша Конвенция Орталық Азия бұдан әрi де жұмыстың стратегиялық облыстарының бiрi болып табылатыны атап өтiлдi. Орталық Азияның елдерiне ықыласы тiптi пилоттық жобалардың ОА өлкесiндегi өткiзуге 2006 жылдан бастап қаражат бөлуде мазмұндалады. 2008 жылда Финляндия қаржыландыруында мақсаты Шұ және Талас өзенi бiрлескен басқаруды әбден жетiлдiру мақсаттарындағы әріптестiктiң ары қарай кеңейтуiне қарайласуы болып табылған Еуропада қауiпсiздiк және ынтымақтастық бойынша ұйымы (ЕҚЫҰ) бар әріптестiктегi жаңа жобаның iске асыруы қоса басталды, соның iшiнде су шарушылық қызметпен мүдделi тараптардың басқаруындағы экожүйелердің қорғауы және қатысуы.

Швейцария қолдауымен CAREWIB ғылыми жүзеге асырылатын жобасы - Мемлекетаралық басқарушы су шарушылық комиссиясының ақпараттық орталығымен iске асты, Орталық Азияның су шарушылық және экологиялық секторлары бойынша жағдайдың жақсартуына және ақпар алмасуына бағытталған. Осы жоба су шарушылық сұрақтары бойынша мәлiметтiң тиiмдiрек және транспарантты ағынын қамтамасыз етедi. Швейцария қаржыландырылатын жобаның екінші кезеңiнiң iске асуы күзде 2007 жылы басталды.

Бiрiккен Ұлттар ұйымы Орталық Азиядағы әріптестік және суды сапасы төңiрегiдегi саясатының жақсартуы бойынша жобаның iске асыруына БҰҰ ЕЭК қаржыландыруды көрсеттi. Бұл жобаның iске асуы Орталық Азия үшiн Аймақтық экологиялық орталығымен бірлестікте (ОААЭОБ) 2009 жылдың басында басталды. Алғашқы қадам болып өлшемi, ақпар алмасу және бiрлескен бағалау ортақ қағидасын анықтау болып табылды. Тағы бiр түйінді аспекті ұлттық бағдарламаларды өңдеу, стандарттар және қызметтiң экологиялық зиянды түрлерiнiң жүзеге асыруына рұқсаттарды беруде қолданылатын қағидалар болып табылды Су сапасы мониторингі облыста алдейқайда 1990-шы жылдар мерзімінен бастап нашарлағандықтан, тағы бiр маңызды міндет базалық мониторинг желісін құру болып табылды.

Мақсаты Орталық Азиядағы шекарааралық суларын басқаруды әбден жетiлдiру болып табылған Берлин су процессiнiң компоненттердiң iске асыруын БҰҰ ЕЭК Германия үкiметiнiң БҰҰ және Германия сыртқы iстер министрлiгiмен ЕЭК 2008 жылы ұйымдастырылған конференцияларының топтамаларынан кейiн тапсырды.

Бұл программалық компонент субөлкедегi шекарааралық су шарушылық әріптестiк үшiн потенциалдың ұзартуы және институционалдық желiсінiң күшеюіне бағытталған. Жобаның iске асуы семинарда 2009 жылдың басында «Орталық Азиядағы су қорларының төңiректерiндегi өзара тиiмдi көпжақты келiсiмдерiн шешiм бойынша Халықаралық су шарушылық құқығы және келiссөздері» тақырыбымен басталды (Алматы, 19−21 сәуір 2009 жыл). Берлин су процессi қоршаған орта және су қорына қатысты Орталық Азия үшiн ЕО стратегиясы компонентінің бөлшегi болып саналды. КС-5 қатысқан Мұқтар Тултабаев – Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлiгінің (КР КОҚМ) экологиялық жоспарлауды және бiрқалыпты даму Департаментінің директорының орынбасары кiрiспе сөзбен сөз сөйледі. Шамасы, бұл Су конвенциясының пленарлық мәжiлiсiндегi Қазақстан өкiлiнiң бiрiншi сөз сөйлеулерi. Тараптардың конференциясы Су конвенциясының бюросы құрамына Орталық Азияның өкiлi болып тұңғыш рет қосылғандығымен естен кетпес (Қазақстан өкілі).

Жұмыс тобы шекарааралық сулар бойынша әрiптестiктiң қазiргi институционалдық және құқықтық шеңберлерiн талқылады және аймақтық өзара әрекеттесудi тиiмдiлiктiң жоғарылатуы бойынша алдын ала ұсынды. Мәжілісте 60 – тан астам сарапшылар қатысты.